W styczniu 2020 roku, po niemal trzech latach działalności, Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie na I Konferencji podsumowała rezultaty swoich prac. Omówiono standaryzację i certyfikację w budownictwie, bariery edukacyjne w szkolnictwie zawodowym, wdrożenie i wykorzystanie sektorowej ramy kwalifikacji oraz proces monitorowania sektora budownictwa pod kątem zapotrzebowania na wykwalifikowane kadry.
Sektorowe Rady ds. Kompetencji powstały z inicjatywy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Rada do spraw budownictwa powstała w 2017 roku. Liderem projektu jest Związek Zawodowy Budowlani, a partnerami są: Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Instytut Techniki Budowlanej, Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości. W obrębie Rady działają 4 grupy robocze:
- grupa robocza ds. monitorowania sektora,
- grupa robocza ds. barier edukacyjnych i zaangażowania pracodawców w proces kształcenia kadr dla budownictwa,
- grupa robocza ds. sektorowej ramy kwalifikacji,
- grupy robocza ds. standaryzacji i certyfikacji.
Celem działań organizacji jest wypracowanie rozwiązań, które zapewnią trwałość jej działania, stały dostęp do aktualnych danych i narzędzi badawczych z wykorzystaniem Badania Kapitału Ludzkiego (BKL). Zainicjowanie procesu systemowej współpracy przedsiębiorstw budowlanych z jednostkami sektora edukacji i szkoleń ma przyczynić się do rozwoju sektora budowalnego.
Podczas I Konferencji Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie przewodniczący Rady – prof. Adam Podhorecki oraz przedstawiciele wszystkich grup roboczych omówili swoje działania i przedstawili pomysły, których realizacja przyczyni się do rozwoju kompetencji w budownictwie.
Profesor Podhorecki podkreślił znaczenie budownictwa w gospodarce narodowej, opowiedział o klasyfikacji zawodów i specjalności, kodach zawodów oraz standardach kompetencji zawodowych, przedstawił główne zadania Rady i problemy budownictwa, które można rozwiązać przy czynnym współudziale Rady.
Jakie są główne zadania Rady?
- ujednolicenie nazw stanowisk pracy, systemu kwalifikacji, możliwie duże zbliżenie standardów i programów kształcenia do faktycznych potrzeb i wdrożenie tego do PRK i ZRK,
- budowa spójnych systemów certyfikacji, walidacji, ewaluacji dla różnych ścieżek uczenia i kształcenia się,
- sformułowanie dobrze udokumentowanych postulatów, rekomendacji i rozwiązań oraz następnie przekazanie tego za pośrednictwem PARP do odpowiednich organów wykonawczych i ustawodawczych.
Jakie są według Rady główne braki, problemy do rozwiązania w sektorze budowlanym?
- brak mapy kompetencji i kwalifikacji,
- brak wystarczających danych statystycznych,
- niewystarczający poziom współpracy pracodawców z instytucjami, podmiotami edukacyjnymi, kształcącymi, szkoleniowymi,
- brak spójności nazw stanowisk między standardami kwalifikacji i kompetencji a dokumentami o zatrudnieniu pracowników,
- wysoka dynamika zmian zapotrzebowania na określone kompetencje kadr,
- różnice w zapotrzebowaniu na kwalifikacje uzależnione od wielkości podmiotu,
- wysoka liczba migrantów ekonomicznych i ubytek wykwalifikowanych pracowników,
- liczna grupa zagranicznych pracowników sezonowych o nieznanych kwalifikacjach.
Polecamy też:
Sytuacja w budownictwie według grupy roboczej ds. monitorowania sektora budownictwa:
- deficyt kadr – 158 tys. osób (w przeliczeniu na pełne etaty, przyjmując, że czas pracy to 40 godzin tygodniowo),
- rosnące koszty pracy i materiałów budowlanych (jedna ze znanych, dużych firm budowlanych podaje, że w ciągu 3 lat ceny np. betonu i ropy wzrosły o ok. 50 procent). Zdaniem ekspertów 2020 rok przyniesie wzrosty, ale nie większe niż 10%,
- słabnąca płynność finansowa firm wykonawczych i mniejsza rentowność działalności,
- mało przyjazne, zmieniające się przepisy (w tym Prawo zamówień publicznych).
Według przedstawicieli grupy, aktualnie realizowanej polityce gospodarczej brak jest należytego zrozumienia znaczenia sektora budownictwa dla gospodarki i jej rozwoju, czego dowodem jest między innymi brak zdecydowanych działań na rzecz ograniczenia deficytu kadr kwalifikowanych. A braki kadrowe zagrażają gospodarce, bo dostępne na rynku zasoby pracownicze są niewystarczające do realizacji przyjętych programów inwestycyjnych. Grupa proponuje ograniczenie deficytu kadrowego poprzez:
- wdrożenie do obiegu prawnego Sektorowej Ramy Kwalifikacji SRK-Bud,
- nowelizację Prawa zamówień publicznych,
- zmiany formalno-prawne w gospodarowaniu funduszami pracy po 2020 roku,
- dostosowanie aktualnych przepisów prawa dot. zatrudniania kobiet 60+ oraz mężczyzn 65+
Według grupy roboczej ds. barier edukacyjnych:
- Budownictwo postrzegane jest w społeczeństwie jako kierunek mało nowoczesny, za zawód "budowlańca" jako mało atrakcyjny dla młodego pokolenia.
- Trzeba podjąć w całej branży budowlanej działania (informacyjne, promocyjne, doradcze) w celu odwrócenia negatywnego postrzegania zawodów budowlanych.
- Jest widoczny wieloletni brak polityki państwa w zakresie skutecznego sterowania kształceniem zawodowym / branżowym.
- Wiele barier edukacyjnych – problemów – z jakimi borykają się wszystkie podmioty całego obszaru budownictwa nie istniałoby, gdyby była należyta współpraca między ministerstwem edukacji, ministerstwem właściwym do spraw budownictwa i pozarządowymi organizacjami zawodowymi.
Grupa robocza ds. standaryzacji i certyfikacji, po dwóch latach działalności, przedstawiła raport ze swoich prac i następujące rekomendacje:
- Wskazane jest opracowanie i zatwierdzenie do stosowania przez Sektorową Radę ds. Kompetencji w Budownictwie jednolitego wzoru certyfikatu dla wszystkich jednostek certyfikujących kwalifikacje w budownictwie.
- Linię podziału między obszarem certyfikacji dobrowolnej i obowiązkowej powinno wyznaczać kryterium bezpieczeństwa osób i konstrukcji, przy czym certyfikacja obligatoryjna powinna być ograniczona do niezbędnego minimum i obejmować przykładowo uprawnienia obecnie regulowane przepisami prawa.
- Certyfikacja osób w budownictwie powinna być co do zasady systemem ujednoliconym, transparentnym, dobrowolnym, opartym o zasadę ciągłego doskonalenia, efektywnym kosztowo i wpisującym się w założenia leżące u podstaw norm serii ISO9000.
- Brak jest normowych uregulowań w zakresie poprawnego montażu / wykonania robót – aby wypełnić tę lukę należy opracować ogólnie dostępne dokumenty typu instrukcje / wytyczne, które posiadałyby formalną rekomendację Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie.
- W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości nadawanych kwalifikacji niezbędne jest możliwie szerokie ujednolicenie i przyjęcie na zasadzie konsensu, pod względem formalnym i merytorycznym, wymagań w zakresie walidacji i certyfikacji wynikających z Art. 2, pkt. 22 Ustawy o ZSK.
- Niezbędne jest formalne przyjęcie przez Sektorową Radę ds. Kompetencji w Budownictwie dokumentu zawierającego wymagania w zakresie walidacji i certyfikacji osób.
- Ważnym zadaniem Rady jest ciągłe podnoszenie standardów w zakresie etyki zawodowej i kultury wykonawczej w budownictwie. Wskazane jest przyjęcie i opublikowanie przez Radę dokumentu stanowiącego kodeks etyki pracownika budownictwa / wykonawcy robót budowlanych.
- Niezbędne jest utworzenie ujednoliconego słownika terminów i definicji, w związku z brakiem harmonizacji w normach podstawowych i aktach prawnych.
- Zaleca się wprowadzenie zasady powoływania w dokumentach norm w wersji niedatowanej, co implikuje stosowanie normy w jej aktualnej wersji.
Podczas I Konferencji Rady swoje cele i najważniejsze działania omówili również przedstawiciele grupy roboczej ds. ram kwalifikacji
Grupa między innymi:
- monitoruje zmiany w zakresie kwalifikacji i kompetencji w budownictwie w celu aktualizacji SRK-Bud,
- analizuje projekty nowych kwalifikacji pod kątem zgodności z charakterystykami poziomów SRK-Bud,
- przygotowuje rekomendacje w zakresie szczególnie potrzebnych kwalifikacji rynkowych w budownictwie,
- współpracuje z podmiotami krajowymi i zagranicznymi w projektach związanych z tworzeniem Europejskich Sektorowych Ram Kwalifikacji,
- działa na rzecz zapewnienia zgodności opisów kwalifikacji w budownictwie w różnych ścieżkach kształcenia z charakterystykami poziomów SRK-Bud,
- przygotowuje wniosek do ministra właściwego o włączenie SRK-Bud do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji,
- bierze udział w konsultacjach nowych podstaw kształcenia w zawodach budowlanych,
- bierze udział i konsultuje pilotażowe wdrożenia SRK-Bud w wybranych firmach budowlanych.
Na konferencji przedstawiono też praktyczne zastosowania SRK-Bud – jako narzędzia integrującego rynek pracy z edukacją oraz zastosowanie SRK-Bud w opisywaniu stanowisk pracy w przedsiębiorstwach budowlanych, w opisywaniu kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, w opisywaniu zawodów szkolnych i rynkowych.
Źródło: Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie
