Proszę o wyjaśnienie § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dalej: rozporządzenie). Przywołany przepis:
„2. Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania: 1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m2, 2) budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2, o których mowa w art. 5 ust. 7 pkt 1–4 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane – wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.”
umożliwia odstąpienie od wymagań rozporządzenia stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej. Rozporządzenie zawiera wymagania z różnych dziedzin budownictwa, np. w zakresie: ochrony pożarowej, wymagań sanitarnych, wymagań charakterystyki energetycznej, wymagań instalacyjnych, obligatoryjne odwołania do Polskich Norm. Wydaje się, że o ile dwa pierwsze wymagania (oraz wiele ich pochodnych) naturalnie są w kompetencji KWPSP czy GIS, o tyle istnieje zakres zagadnień, który z samego faktu merytorycznego wybiega poza zakres kompetencji ww. jednostek, a równocześnie istnieje możliwość od ich odstąpienia. Z uwagi na powyższe proszę o wyjaśnienie § 2 ust. 2 rozporządzenia w kontekście uzgodnień wyników ekspertyzy o tematyce i zakresie, który wybiega poza kompetencje (również merytoryczne) Państwowej Straży Pożarnej lub Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Odpowiadając na pytanie dotyczące obowiązku uzgodnień i wyników ekspertyzy z poszczególnych dziedzin budownictwa w świetle § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1065, t.j. z dnia 2019.06.07), w jego aktualnym brzmieniu, przede wszystkim należy się odnieść do wskazanej regulacji i wykładni językowej przytoczonego przepisu.
Tak też, zgodnie z przytoczonym przepisem:
„Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania:
1) budynków o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 1000 m2,
2) budynków o powierzchni użytkowej przekraczającej 1000 m2, o których mowa w 5 ust. 7 pkt 1–4 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane
– wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy” (wyróżnienie autorów).
Mając na względzie, że przedmiotowy przepis należałoby zaliczyć do kategorii prawa administracyjnego, przy jego interpretacji warto stosować reguły wykładni, jakimi się kierują sądy administracyjne, tj. jeżeli tylko jest to możliwe, w pierwszej kolejności opierać się na wykładni literalnej (językowej) przepisu.
Zgodnie z drugim członem omawianej normy prawnej (wyróżniony fragment), w zakresie jakichkolwiek odstępstw i ekspertyz przygotowywanych następnie w celu ich oceny, niezależnie od ich tematyki i dziedziny budownictwa, której dotyczą, ustawodawca przewidział wyłącznie dwa rodzaje możliwych, a zarazem wymaganych uzgodnień:
- z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub
- z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym.
Niestety, pomimo zawarcia na końcu zdania zwrotu – „odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy” – podany przepis zawiera katalog zamknięty, co w sposób jednoznaczny wyklucza możliwość wystąpienia do innych organów lub instytucji w celu ubiegania się o stosowne uzgodnienia, a które to podmioty mogłyby być zdecydowanie bardziej odpowiednie ze względu na tematykę i zakres samego uzgodnienia. Dla porządku trzeba też dodać, że jedynym przewidzianym w § 2 ust. 4 cytowanego rozporządzenia wyjątkiem jest nieruchomość wpisana do rejestru zabytków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską, na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdzie ekspertyza, o której mowa w ust. 2, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Fot. stock.adobe/fotomek
>.> e-CRUB, czyli Elektroniczny Centralny Rejestr osób posiadających Uprawnienia Budowlane
>>> Projekt techniczny – zawartość, załączniki
>>> Umowa o roboty budowlane – definicja, forma, podwykonawcy, gwarancja zapłaty
Należy też podzielić opinię autora listu, że komendant wojewódzki PSP czy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny rzeczywiście nie zawsze będą posiadali odpowiednie kompetencje, uprawnienia czy wiedzę, aby dokonać stosownego uzgodnienia, niemniej jednak, jak już wspomniano, ustawodawca nie przewidział dodatkowych możliwości prowadzenia uzgodnień z innymi organami. Rzeczywiście problemem może się okazać sytuacja, w której z powodu braku kompetencji zarówno komendanta wojewódzkiego PSP, jak i wojewódzkiego inspektora sanitarnego oba te organy odmówią dokonania uzgodnień – wówczas wobec braku innych możliwości przewidzianych w omawianych przepisach najprawdopodobniej niezbędne okazałoby się rozstrzygnięcie takiego sporu kompetencyjnego w trybie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735).
Przedstawione wyżej stanowisko znajduje również oparcie w orzecznictwie sądów administracyjnych, np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 10 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/Wr 733/12, utrzymanym następnie w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. akt II OSK 870/13.
W stanie faktycznym sprawy rozpatrywanej przez oba sądy odstępstwa od przewidzianych prawnie wymogów miały dotyczyć liczby miejsc parkingowych dla samochodów osobowych (§ 18 ust. 1 i 2 Rozporządzenia MI z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie), gdzie początkowo organy administracji odmawiały udzielenia pozwolenia na budowę, wskazując na niewłaściwe w ich ocenie zatwierdzenie przygotowanej ekspertyzy przez wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Pomimo wyrażenia pewnych wątpliwości co do logiczności takiego rozwiązania finalnie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu swojego wyroku wskazał, że: „Art. 2 ust. 3a rozporządzenia o warunkach technicznych przewiduje wyłącznie dwa organy, które są władne do uzgodnienia odstępstwa wojewódzkiego inspektora sanitarnego i komendanta wojewódzkiego państwowej straży pożarnej. Katalog ten jest zamknięty i nie ma możliwości uzgadniania odstępstwa z innymi organami. Skoro zatem inwestor uzgodnił ekspertyzę z jednym z tych organów, należy przyjąć, że posiada on stosowne uzgodnienie. Przywołany przepis wskazuje, że uzgodnienie ma być dokonane odpowiednio z przedmiotem ekspertyzy. Zakres odstępstwa, a mianowicie liczba miejsc parkingowych wydaje się być zbliżona tematycznie bardziej inspektorowi sanitarnemu niż komendantowi państwowej straży pożarnej. Sąd nie podzielił stanowiska organu jakoby inspektor sanitarny realizujący zadania z zakresu zdrowia publicznego nie był uprawniony do uzgodnienia przedmiotowego odstępstwa. Art. 3 ust. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnia ten organ do uzgadniania dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych. Stąd też w omawianym przypadku uzgodnienie warunków technicznych nastąpiło zdaniem Sądu z właściwym organem”1.
Następnie prawidłowość powyższego zapatrywania została potwierdzona przez NSA, który zauważył, że: „Z przepisów rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 ze zm.) wprost wynika, że organem właściwym może być m.in. państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, który może dokonać uzgodnienia w zakresie miejsc postojowych, ponieważ § 2 ust. 3a rozporządzenia nie zawiera żadnych ograniczeń co do zakresu zastosowania innych rozwiązań technicznych niż przyjętych w rozporządzeniu, a dotyczących wymagań, o których mowa w § 1 rozporządzenia. Oznacza to, że spod zakresu działania § 2 ust. 3a rozporządzenia nie zostały wyłączone kwestie dotyczące zabudowy i zagospodarowania działki budowlanej, a odnoszące się do miejsc postojowych dla samochodów osobowych”2.
Podsumowując, pomimo niezbyt trafnego sformułowania przytoczonego przepisu § 2 ust. 2 Rozporządzenia MI z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wobec braku innych konstrukcji prawnych, obecnie jedynym rozwiązaniem w przypadku chęci legalnego wprowadzenia jakichkolwiek odstępstw od przepisów rozporządzenia czy przepisów ustawy – Prawo budowlane pozostaje konieczność uzgodnienia przygotowanej odpowiedniej ekspertyzy z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym (odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy). Być może w przyszłości ustawodawca zdecyduje się na zmianę omawianej regulacji, tak aby lepiej odpowiadała ona rzeczywistemu zakresowi dokonywanych zmian i odstępstw, których wprowadzenia oczekują inwestorzy, jednak obecnie jest to jedyna przewidziana prawnie możliwość.
Odpowiedź przygotowali:
Marek Chudzicki, adwokat, specjalista z zakresu Prawa budowlanego
Grzegorz Gajda, adwokat, specjalista z zakresu Prawa budowlanego
1 Wyrok WSA we Wrocławiu z 10 stycznia 2013 r., II SA/Wr 733/12, LEX nr 1330364.
2 Wyrok NSA z 19 listopada 2014 r., II OSK 870/13, LEX nr 1592164.
>>> Obszar oddziaływania obiektu a ustalenie stron postępowania o pozwolenie na budowę
>>> Dalsza cyfryzacja w budownictwie, czyli zmiany w Prawie budowlanym uchwalone w 2022 r.
