Projektant może ponosić wobec inwestora odpowiedzialność za wykonane prace projektowe na podstawie stosowanych odpowiednio przepisów Kodeksu cywilnego o rękojmi za wady.
Projektant (przyjmujący zamówienie) może ponosić wobec inwestora (zamawiającego) odpowiedzialność z tytułu zawartej umowy o prace projektowe, będącej szczególnym rodzajem umowy o dzieło, m.in. na podstawie stosowanych odpowiednio przepisów ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny [1] (dalej: k.c.) o rękojmi za wady (art. 638 § 1, art. 556 i następne).
Rękojmia za wady
Rękojmia za wady polega na tym, że przyjmujący zamówienie jest odpowiedzialny względem zamawiającego, jeżeli dokumentacja projektowa ma wadę (art. 556 k.c.). Odpowiedzialność z tego tytułu wynika wprost z ustawy i w celu realizacji uprawnień przez zamawiającego nie musi być uregulowana w umowie o prace projektowe. Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie ma charakter absolutny i obiektywny. Jest oparta na zasadzie ryzyka – obciąża przyjmującego zamówienie niezależnie od winy. Przyjmujący zamówienie odpowiada na podstawie rękojmi za wady niezależnie od tego, czy spowodował wadę i czy o niej wiedział, i nie może co do zasady się z tej odpowiedzialności zwolnić. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady nie obejmuje bezpośrednio pełnego zakresu szkody poniesionej przez zamawiającego. Dochodząc roszczeń z tytułu rękojmi za wady, nie ma on obowiązku wykazywania szkody, jaką poniósł, winy przyjmującego zamówienie czy też związku przyczynowego w jakiejkolwiek postaci (jak w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej za czyn niedozwolony albo za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy). Odpowiedzialność z tego tytułu powstaje po ukończeniu dokumentacji projektowej i jej odbiorze przez zamawiającego.
>>> Odpowiedzialność cywilna projektanta na podstawie umowy o prace projektowe
>>> Przeniesienie pozwolenia na budowę a przeniesienie praw autorskich
>>> Prawa i obowiązki projektanta w procesie budowlanym
>>> Dokumentacja budowlana jako przedmiot ochrony prawa autorskiego
>>> Odpowiedzialność projektanta za wady projektu budowlanego
Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia wady ani wadliwości rzeczy. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady może wystąpić również wówczas, gdy niezgodność rzeczy z umową (wada fizyczna) nie prowadzi do zmniejszenia wartości rzeczy (wystąpienia uszczerbku w majątku zamawiającego), a także wtedy, gdy polega na zwiększeniu jej wartości [2–4]. Sądzić można, że nadal aktualne powinno pozostawać stanowisko, zgodnie z którym odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie powstaje wówczas, gdy przyjmujący zamówienie wykonywał dzieło według wskazówek zamawiającego i uprzedził go o wiążącym się z tym niebezpieczeństwie [5, 6].
W dalszej części artykułu:
Odpowiednie stosowanie przepisów
Wady fizyczne i prawne
Rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenie rękojmi za wady
Uprawnienia zamawiającego
Wygaśnięcie uprawnień i przedawnienie roszczeń
Cały artykuł dostępny jest w numerze 9/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Piotr Jarzyński
prawnik, wspólnik w Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnicy;
ekspert Komitetu ds. Nieruchomości Krajowej Izby Gospodarczej
Literatura
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 lipca 2016 r., sygn. akt I ACa 172/16.
3. Art. 556, 5561, D. Bierecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX 2022.
4. Art. 556, 5561 [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1986 r., sygn. akt I CR 16/86.
6. Art. 638 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Warszawa 2023.
