Projektant odgrywa szczególną rolę w procesie inwestycyjnym. Jest pierwszą osobą, z którą podejmuje kontakt inwestor – jedyny nieprofesjonalny uczestnik procesu budowlanego – oraz osobą posiadającą bardzo duży wpływ na dalsze losy realizacji obiektu budowlanego.
Zasady realizacji inwestycji wynikają przede wszystkim z przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane1. Przepisy tej ustawy regulują działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy i utrzymania oraz rozbiórki obiektów budowlanych, czyli proces budowlany, w ramach którego działa wiele podmiotów. Przedmiotem artykułu będzie analiza szczególnej roli i odpowiedzialności projektanta jako osoby odpowiedzialnej za opracowanie projektu budowlanego, stanowiącego podstawę do uzyskania pozwolenia na budowę i realizacji inwestycji, a także sprawującej nadzór autorski nad realizacją inwestycji.
Fot. stock.adobe.com/290712
Projektant jako uczestnik procesu budowlanego
Przepisy ustawy – Prawo budowlane nie definiują pojęcia „proces budowlany”. Powszechnie przyjmuje się jednak, że jest to ciąg czynności faktycznych i prawnych obejmujących projektowanie, realizację i oddanie obiektu budowlanego do użytku, a także jego utrzymanie oraz ewentualną rozbiórkę. W procesie tym uczestniczy wiele osób, przy czym szczególna rola przypada uczestnikom procesu budowlanego, o których mowa w art. 17 Prawa budowlanego. Zgodnie z powyższym uczestnikami procesu budowlanego są inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant oraz kierownik budowy lub kierownik robót.
Wskazany zamknięty katalog uczestników procesu budowlanego można podzielić na dwie grupy: do pierwszej należy zaliczyć inwestora2, bez którego proces inwestycyjny nie miałby racji bytu, natomiast do drugiej grupy należy zaliczyć pozostałych uczestników wskazanych w art. 17 Prawa budowlanego, nazywając ich profesjonalnymi uczestnikami procesu budowlanego3.
Inwestor jest inicjatorem i organizatorem procesu budowlanego4. Nie musi on posiadać specjalistycznej wiedzy na temat zasad realizacji inwestycji ani jej prawnych uwarunkowań. Odpowiedzialny jest bowiem jedynie za właściwą organizację procesu inwestycyjnego oraz zatrudnienie osób posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie przedmiotu realizacji inwestycji. Inwestor jest jedynym uczestnikiem procesu budowlanego, będącym jednocześnie stroną postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę5.
Natomiast drugą grupę uczestników procesu budowlanego stanowią tzw. profesjonalni uczestnicy, którzy zobowiązani są posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe, potwierdzone odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi. Osoby takie muszą być jednocześnie członkami właściwego samorządu zawodowego6, co warunkuje możliwość pełnienia odpowiednio funkcji: projektanta, kierownika budowy lub robót budowlanych oraz inspektora nadzoru inwestorskiego. Osoby te, w związku z wykonywaniem tych funkcji, ponoszą odpowiedzialność zawodową i dyscyplinarną.
Ich byt w procesie budowlanym jest ściśle związany z inwestorem, dlatego też w doktrynie wskazuje się, że uczestnicy ci nie mają przymiotu samodzielnych uczestników7. Oznacza to, że podmioty takie nie będą brały udziału w procesie budowlanym, dopóki inwestor nie powoła ich do pełnienia określonych funkcji w tym procesie.
Polecamy też:
- Czy inwestor może być kierownikiem budowy lub inspektorem nadzoru?
- Procedura zmiany kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego
- Dobry kierownik budowy
- Odpowiedzialność inwestora na budowie
Jedną z pierwszych osób, z którą inwestor nawiązuje kontakt, planując inwestycję, jest projektant, który ma przygotować projekt mający stanowić podstawę uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a następnie realizacji inwestycji. Projektant, jako uczestnik projektu budowlanego, występuje zatem wyłącznie wówczas, gdy do realizacji określonych robót budowlanych Prawo budowlane wymaga sporządzenia projektu budowlanego.
Projektantem jest osoba fizyczna, posiadająca uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności. Projektowanie, jak również sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego, które to funkcje są pochodną uprawnień do projektowania, stanowi samodzielną funkcję techniczną w budownictwie (art. 12 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego). Warunkiem zaś wykonywania tych funkcji jest uzyskanie wpisu na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego architektów bądź inżynierów budownictwa (art. 6 ustawy o samorządach zawodowych).
W dalszej części artykułu:
Ustawowe obowiązki i uprawnienia projektanta
Odpowiedzialność zawodowa projektanta
 |
dr hab. Joanna Smarż prof. UTH, Radom radca prawny, Krajowa Komisja Kwalifi kacyjna PIIB |
 |
dr inż. Radosław Sekunda przewodniczący Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Mazowieckiej OIIB |
1 Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 z późn. zm.
2 Wyrok WSA z dnia 11 kwietnia 2017 r., VII SA/Wa 978/16, LEX nr 2360164.
3 J. Smarż, Zmiana profesjonalnych uczestników procesu budowlanego w trakcie realizacji inwestycji, „Budownictwo i Prawo” nr 3/2018.
4 M. Kruś, Podstawowe instytucje i zasady prawa budowlanego, Poznań 2009, wyd. el. M. Łaczmańska [w:] H. Kisilowska (red.), R. Godlewski, H. Kisilowska, M. Łaczmańska, W. Nosek, D. Sypniewski, A. Woźniak, C. Woźniak, Prawo budowlane z umowami w działalności inwestycyjnej. Komentarz, Warszawa 2010.
5 R. Strzelczyk, Prawo nieruchomości, 2017, wyd. el.
6 Chodzi o samorząd architektów oraz inżynierów budownictwa – por. ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (Dz.U. z 2019 r. poz. 1117).
7 T. Asman, J. Dessoulavy-Śliwiński, Z. Niewiadomski, A. Plucińska-Filipowicz, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2011.
