Domy popowodziowe stwarzają idealne warunki wilgotnościowe dla rozwoju mikroorganizmów. Nasila się rozwój grzybów pleśniowych, grzybów domowych, bakterii, technicznych szkodników drewna.
Szkodliwe oddziaływanie wody znane jest od dawna, dlatego konieczne jest wykonanie zarówno skutecznych izolacji wodochronnych, jak i zabezpieczenie budynku przed oddziaływaniem wód opadowych. Brak takich zabezpieczeń wymusza przeprowadzenie późniejszych prac renowacyjno-naprawczych. Jednak naprawa i renowacja budynków popowodziowych to zagadnienie zupełnie inne, przede wszystkim znacznie szersze. Konieczne jest osuszenie budynku i jego zabezpieczenie przed korozją biologiczną. Czynności z tym związane najczęściej ogranicza się (po usunięciu wody) do czynności związanych z fizycznym osuszeniem murów, naprawą/odnowieniem/wymianą posadzek oraz odnowieniem ścian. To jednak nie wystarczy. Domy popowodziowe to idealne warunki wilgotnościowe dla rozwoju mikroorganizmów, doświadczenie pokazuje znaczne nasilenie się rozwoju grzybów pleśniowych, grzybów domowych, bakterii oraz owadów – technicznych szkodników drewna. Nie można pominąć również dezynfekcji i dezynsekcji (w tej kolejności) oraz wielu innych czynności związanych chociażby z wyposażeniem budynków w urządzenia i instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną (uwaga na studnie), gazową, teletechniczną czy grzewczą.
a)
b)
Fot. 1. Grzybnia grzyba domowego: a) białego (Poria vaporaria) na zawilgoconym elemencie drewnianym; b) właściwego (Serpula lacrymans) na zawilgoconym elemencie drewnianym
Podstawą rozpoczęcia prac jest jednak analiza stanu technicznego budynku. Chodzi o sprawdzenie newralgicznych z punktu bezpieczeństwa użytkowania punktów oraz zlokalizowanie (jeżeli występują) objawów wskazujących na uszkodzenie lub utratę nośności poszczególnych elementów konstrukcji (tab.).
Tab. Podstawowe czynności niezbędne do wykonania w ramach diagnostyki popowodziowej budynku
|
Czynność
|
Oznaki uszkodzeń
|
|
Sprawdzenie stanu fundamentów
|
Wypłukanie gruntu, podmycie fundamentów
|
|
Zarysowania, spękania, wyboczenia, zwichrowania itp.
|
|
|
Sprawdzenie stanu ścian, belek,
|
Zarysowania, spękania, odspojenie się elementów od siebie (np. stropu od ściany), ugięcia, wyboczenia, zwichrowania
|
|
Sprawdzenie stolarki okiennej
|
Klinowanie się skrzydeł drzwiowych i okiennych
|
|
Sprawdzenie stanu warstw
|
Rysy, spękania, odspajanie się od podłoża, paczenie się
|
a)
b)
Fot. 2. a) Wykształcony owocnik grzyba domowego właściwego. b) Młody owocnik grzyba domowego właściwego rozwijający sięw szczelinie w zawilgoconej drewnianej ścianie
Objawem podmycia fundamentów lub osłabienia gruntów pod nimi są przede wszystkim spękania i rysy ścian i stropów oraz „rozejście się” elementów nośnych od siebie. Nie każda rysa musi świadczyć o uszkodzeniu elementów konstrukcyjnych, jednak musi to zostać jednoznacznie stwierdzone. Przyczyną powstawania rys może być bowiem nieumiejętne (zbyt szybkie) usuwanie wody z budynku, zwłaszcza gdy możliwy jest jeszcze jej napływ z zewnątrz. Dotyczy to przede wszystkim posadzek. Napór wody od strony podłoża może także spowodować ich przemieszczenia się (wybrzuszenia), nie zawsze musi to być groźne dla budynku, może jednak spowodować uszkodzenia (spękania), a w skrajnych przypadkach zniszczenie np. ścianek działowych.
Fot. 3. Przykład destrukcyjnego rozkładu drewna, tzw. rozkład brunatny, pryzmatyczny
Problem zawsze stanowią przestrzenie zamknięte, takie jak ściany warstwowe czy stropy gęstożebrowe typu Ackermann, DZ czy Fert (z wypełnieniem z pustaków). Bezwzględnie trzeba umożliwić wypłynięcie wody z tych przestrzeni, np. wywiercając otwory w spodzie lub boku pustaków. W niektórych przypadkach (np. ściana trójwarstwowa: częśćnośna, termoizolacja ze styropianu, oblicówka) właściwości ciepłochronne przegrody mogą ulec znacznemu pogorszeniu.
Szczególnie starannie trzeba zdiagnozować stan przegród wykonanych z elementów wrażliwych na wilgoć.
Równie ważne jak diagnostyka stanu konstrukcji jest identyfikacja objawów korozji biologicznej. Należy szukać objawów zaatakowania konstrukcji przez grzyby, glony czy mchy, a nawet przez bakterie.
Objawami korozji biologicznej mogą byćgrzyby (w postaci grzybni – fot. 1), sznurów lub owocników (fot. 2), zapach stęchlizny, mała odporność mechaniczna drewna (ostrze noża bez problemu zagłębia się w elemencie), głuchy odgłos przy uderzaniu młotkiem, otwory i mączka drzewna, co oznacza obecność technicznych szkodników drewna – owadów. Niekiedy można zauważyć pryzmatyczne spękania elementów drewnianych (fot. 3). Obecność grzybów można stwierdzić wizualnie, przez oględziny i wykonanie odkrywek (np. owocniki lubią występować w narożnikach ścian, podłóg i sufitów, należy też zwrócić uwagę na obszary przy ościeżnicach i więźbie). Na zewnątrz mogą się pojawić np. glony czy mchy, możliwy jest także rozwój grzybów pleśniowych (fot. 4, 5).
Fot. 4. Grzyby pleśniowe rozwijające się na zewnątrz na zawilgoconym murze
Fot. 5. Grzyby pleśniowe rozwijające sięw zawilgoconej piwnicy
Sposób postępowania będzie zależeć od rodzaju zdiagnozowanych uszkodzeń i przyczyn ich występowania (nie zawsze bezpośrednią przyczyną uszkodzeń może być powódź, w takim przypadku jest ona zawsze katalizatorem uszkodzeń).
mgr inż. Maciej Rokiel
Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa
