Technika jest dziedziną kluczową dla gospodarczo-cywilizacyjnej kondycji społeczeństwa. Jest bardzo mocno osadzona w realiach praktycznych, toteż szczególnie trudno było jej skutecznie funkcjonować w warunkach narzuconych wymogami peerelowskiej doktryny.
Musiała bowiem spełniać ważne życiowo zadania pozbawiona naturalnych mechanizmów rynkowych, które w nowoczesnej gospodarce stanowią podstawę rozeznania o przydatności i sensowności innowacji. Jeśli nie ma kompasu w postaci „niewidzialnej ręki rynku”, nie wiadomo co jest naprawdę opłacalne, a opłacalność jest ważnym drogowskazem wymuszającym kierunki postępu technicznego.
Pomysłowość inżynierska potraktowała to jako dodatkowe wyzwanie, jako swego rodzaju „prawo przyrody”, z którym również trzeba się uporać. Z reguły polegało to na rozmaitych tolerowanych pozoracjach. Ale trwałość sytuacji i niedoskonałość natury ludzkiej doprowadziły z czasem do sporadycznych epizodów, w których biegłość fachową wykorzystywano w celach sprzecznych z powołaniem inżyniera. Najczęściej w interesie lokalnego kolektywu, a wbrew interesowi publicznemu, któremu miało przecież służyć programowe odejście od reguł rynkowych. Były to objawy z pozoru surrealistyczne, ale bynajmniej nie irracjonalne, natomiast ze społecznego punktu widzenia patologiczne.
O niektórych takich realizacjach bywało swego czasu głośno. Media donosiły o urządzeniu mechanicznym w jednej ze śląskich kopalń dorzucającym kamieni do urobku, gdyż ilość była znacznie ważniejsza od jakości.
Takich faktów było znacznie więcej. Nie zostały odnotowane w urzędowych sprawozdaniach. Ich okoliczności są warte bliższego poznania. Jesteśmy w tym przypadku całkowicie zdani na ludzką pamięć. Wielu uczestników i świadków owych wydarzeń nadal żyje. Zwracamy się do nich z apelem, by podzielili się z historykami techniki wiedzą na temat tego mało znanego, a interesującego aspektu Peerelu. Nie muszą to być bardzo długie relacje. Autorzy ich, jeśli zechcą, mogą zachować anonimowość. Osoby, którym trudno przychodzi pisanie mogą udzielić wywiadu skierowanemu do nich naszemu wysłannikowi, względnie przysłać relację w postaci nagrania dźwiękowego. Nadesłane relacje oceni jury, a najciekawsze z nich zostaną nagrodzone finansowo i opublikowane. Pula nagród wynosi 20 tys. złotych.
Relacje należy nadsyłać do dnia 31 października na adres Muzeum Historii Polski, 01-209 Warszawa, ul. Hrubieszowska 6a, z dopiskiem „Antytechnika w PRL”. Osoby chcące zachować anonimowość winny podpisać relację hasłem i załączyć osobną zaklejoną kopertę, wewnątrz której podadzą dane kontaktowe.
REGULAMIN KONKURSU
I. Informacje ogólne
1. Konkurs „Antytechnika w PRL” ma charakter ogólnopolskiego konkursu tematycznego.
2. Głównym celem konkursu jest zebranie relacji uczestników i świadków opisywanych wydarzeń, które zostaną następnie opublikowane w formie książki oraz na łamach „Przeglądu Technicznego”.
3. Organizatorem konkursu jest Muzeum Historii Polski, w którego imieniu projekt realizuje Dział Badawczy Muzeum Historii Polski.
II. Zasady przeprowadzenia konkursu
1. W konkursie może brać udział każdy, kto był uczestnikiem lub świadkiem opisywanych w relacji wydarzeń.
2. Relacje należy nadsyłać do dnia 31 października 2009 na adres: Muzeum Historii Polski, 01-209 Warszawa, ul. Hrubieszowska 6a lub drogą mailową na adres: biuro@muzhp.pl.
3. Relacje mogą mieć charakter pisemny, nagrania audio lub nagrania video.
4. Relacje mogą być uzupełnione zdjęciami, dokumentacją techniczną lub odręcznymi szkicami. Materiały uzupełniające relacje zostaną skopiowane i zwrócone autorom, jeśli wyrażą oni taką wolę. Same relacje nie będą zwracane.
5. Osoby chcące zachować anonimowość proszone są o załączenie zaklejonej koperty z danymi adresowymi, które nie zostaną ujawnione przy publikacji.
6. Nadesłane relacje zostaną ocenione przez jury w składzie:
Prof. Bolesław Orłowski – przewodniczący
Robert Kostro – dyrektor Muzeum Historii Polski
Ewa Mańkiewicz-Cudny – prezes NOT, redaktor naczelny „Przeglądu Technicznego”
Prof. Edward Malak – Instytut Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk
Red. Krzysztof Michalski – Polskie Radio
Prof. Zbigniew Olesiak – Uniwersytet Warszawski
Dr Andrzej Paszkiewicz – Politechnika Warszawska, Polskie Towarzystwo Historii Techniki
Prof. Wojciech Radomski – Politechnika Warszawska
Prof. Zbigniew Wójcik – Muzeum Ziemi PAN
7. Fundusz nagród wynosi 20 tys. PLN, które zostaną rozdysponowane w następujący sposób:
I nagroda – 5 tys. PLN,
dwie II nagrody – po 3 tys. PLN,
trzy III nagrody – po 2 tys. PLN,
wyróżnienia – po 1 tys. PLN.
8. Jury rezerwuje sobie prawo do innego podziału funduszu nagród.
9. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone 15 stycznia 2010 roku.
III. Postanowienia końcowe
10. W związku z zamiarem wydania nadesłanych relacji, Organizator zastrzega, że uczestnicy konkursu nieodpłatnie przenoszą na Muzeum Historii Polski prawa autorskie majątkowe do materiałów konkursowych, co upoważnia do ich wykorzystania na następujących polach eksploatacji:
a) Wprowadzenie do pamięci komputera i do sieci multimedialnej, w tym do baz danych i platform komunikacyjnych.
b) Rozpowszechnianie.
c) Wykorzystanie w materiałach wydawniczych, w tym promocyjnych, audiowizualnych i komputerowych.
d) Zamieszczenie w Internecie na stronie Muzeum Historii Polski.
e) Publiczne odtwarzanie, w tym podczas seminariów i konferencji.
Fot. Wikipedia
