O wymaganiach normatywnych dla oświetlenia stanowisk pracy z komputerem, rodzajach i rozmieszczeniu opraw oświetleniowych oraz wykorzystaniu źródeł LED.
Praca biurowa polega przede wszystkim na wykonywaniu czynności wzrokowych – czyli obsłudze komputera, laptopa itp. W obecnych czasach pracownicy spędzają w pomieszczeniach biurowych osiem i więcej godzin w ciągu dnia. W związku z tym oświetlenie w biurze (w pomieszczeniach z komputerami) powinno zapewnić wykonywanie typowych prac biurowych w sposób efektywny. Przy projektowaniu oświetlenia tych pomieszczeń należy zapewnić odpowiednią widoczność zadania wzrokowego, równie ważne jest zapewnienie estetyki pomieszczenia. Dlatego nie tylko należy zapewnić prawidłowe (spełniające wymagania normy oświetleniowej [1]) oświetlenie zadania wzrokowego, ale również należy zwrócić uwagę na otoczenie świetlne, które musi zapewnić wygodę widzenia, odpowiednią wydolność wzrokową i bezpieczeństwo [1]. Oczywiście oba te aspekty powinny ze sobą współgrać, tak aby stworzyć zarówno stymulujące (pobudzające) warunki do pracy, jak i dobrą widoczność zadania wzrokowego. Jeżeli oświetlenie w biurze spełnia również aspekt energooszczędności, to w rozpatrywanym pomieszczeniu spełnione zostały podstawowe cele oświetleniowe.
Zobacz:
Energooszczędne oświetlenie wnętrz obiektów użyteczności publicznej
Oświetlenie placu budowy w teorii i praktyce – cz. II
Oświetlenie placu budowy w teorii i praktyce – cz. I
Fot. stock.adobe.com/Andrey
Oświetlenie w biurze – wymagania normatywne
Zgodnie z normą [1] wymagania oświetleniowe dla stanowisk pracy z komputerem są następujące:
- eksploatacyjne natężenie oświetlenia:
‒ 500 lx ‒ w obszarze zadania (klawiatura, dokumenty),
‒ 300 lx ‒ w obszarze bezpośredniego otoczenia (drukarka, skaner, segregatory itp.); - równomierność oświetlenia (Uo):
‒ nie mniejsza niż 0,60 ‒ w obszarze zadania,
‒ nie mniejsza niż 0,40 ‒ w obszarze bezpośredniego otoczenia; - wskaźnik oddawania barw (Ra) – nie mniejszy niż 80;
- ujednolicona ocena olśnienia (UGR) – nie większa niż 19.
W normie [1] określony jest również wymóg oświetleniowy dla obszaru tła, czyli podłogi w pomieszczeniu biurowym (tzw. strefa komunikacyjna). Eksploatacyjne natężenie oświetlenia nie może być w tym obszarze mniejsze niż 100 lx, a równomierność nie mniejsza niż 0,10. Przytoczone parametry są obligatoryjne dla pracodawcy, tzn. musi on zapewnić takie oświetlenie w pomieszczeniu, które ma spełniać wymogi normy [1].
Natomiast parametrem nieobligatoryjnym, ale wpływającym na nastrój panujący w pomieszczeniu biurowym jest barwa zastosowanych źródeł światła, czyli temperatura barwowa (TC). Do niedawna w pomieszczeniach biurowych projektanci stosowali oświetlenie świetlówkowe, którego temperatura barwowa wynosiła 4000 K. W przypadku oświetlenia świetlówkowego ta wartość była jak najbardziej słuszna ze względu na nasz wzrok. Natomiast obecnie, zastępując oprawy świetlówkowe oprawami ze źródłami LED, istnieje również tendencja stosowania temperatury barwowej o wartości 4000 K. Jednak subiektywne postrzeganie (odczucie) barwy o wartości 4000 K świetlówek i źródeł LED jest znacząco różne. W tym przypadku barwa źródeł LED jest odbierana już jako chłodna. Wynika to z odmiennego sposobu wytwarzania promieniowania widzialnego w obu tych źródłach światła. Stosowanie ciepłych barw światła (2700–3000 K) uzasadnione jest psychofizjologią naszego wzroku, wpływającą na lepszy komfort pracy wzrokowej, lepsze samopoczucie, i eliminacją subiektywnego odczucia dyskomfortu. Ponadto z najnowszych badań dotyczących oświetlenia niezakłócającego cyklu cyrkadialnego (okołodobowego) wynika, że oświetlenie, zwłaszcza przy pracy jednozmianowej, powinno się charakteryzować rozkładem widmowym o jak najmniejszej składowej niebieskiej, tak aby nie powodować hamowania wydzielania melatoniny [2]. W związku z tym, stosując oświetlenie LED, należy zawsze wybierać barwy ciepłe, nieprzekraczające 3000 K. Przy doborze źródeł/opraw LED należy zwracać uwagę na wartość wskaźnika oddawania barw. Pomimo że praca biurowa nie wymaga precyzyjnego rozróżniania barw, to jednak barwy mają wpływ na tzw. odczucia przyjemnościowe pracowników. Przy małych wartościach tego wskaźnika (40–60) rozróżnianie barw jest utrudnione, a skóra przybiera nieatrakcyjną szarą barwę. Natomiast nie ma uzasadnienia stosowanie źródeł o maksymalnej wartości – między 90 a 100, gdyż nie wpływa to istotnie na komfort i odczucia pracowników, a znacząco podnosi koszty takiej instalacji oświetleniowej.
W dalszej części artykułu:
Oświetlenie w biurze – rodzaje i rozmieszczenie opraw oświetleniowych
Ograniczenie olśnienia
Oświetlenie w biurze z wykorzystaniem źródeł LED
 |
mgr inż. Andrzej Pawlak Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy |
Bibliografia
1. PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.
Polecamy: Produkty budowlane
