Jakie działania podjęto w ostatnich latach w Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa w ramach wdrażania BIM i podniesienia poziomu wiedzy na ten temat u członków, decydentów politycznych i gospodarczych oraz całego środowiska budowlanego.
Przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę Europejską Dyrektywy PEiR 2014/24/EU z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych nałożyło na Polskę obowiązek dostosowania obowiązującego prawa do jej zapisów. W art. 22 ust. 4 zapisano: „W odniesieniu do zamówień publicznych na roboty budowlane i konkursów państwa członkowskie mogą wymagać zastosowania szczególnych narzędzi elektronicznych, takich jak narzędzia elektronicznego modelowania danych budowlanych lub podobne”. Wywołało to zaniepokojenie członków izby, głównie wśród projektantów. Obawiano się, że wynikająca stąd konieczna zmiana ustawy Prawo zamówień publicznych nałoży obowiązek stosowania metodyki BIM we wszystkich zamówieniach. Takie wdrażanie BIM przyniosłoby spadek konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, w tym mikroprzedsiębiorstw prowadzonych w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, stanowiących najbardziej powszechną formę zatrudnienia. Poniżej podjęto próbę odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule, które przy różnych okazjach pada ze strony członków PIIB.
Fot. © momius – stock.adobe.com
Wdrażanie BIM – początki
Wyżej opisane obawy znalazły odzwierciedlenie w przyjętym przez XV Krajowy Zjazd Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w czerwcu 2016 r. „Stanowisku w sprawie warunków wykonywania zawodu inżyniera budownictwa”. W punkcie 13. jako jeden z celów wskazano: „podjęcie działań, w tym szkoleń i wystąpień do organów władzy państwowej, wspierających stopniowe wdrażanie BIM, uwzględniających interesy małych i średnich przedsiębiorstw”.
Podstawowym zadaniem izby jako samorządu zawodowego jest ochrona interesów zawodowych członków. Dotyczy to również wdrażania metodyki BIM w Polsce.
W latach 2016 i 2017 przedstawiciele izby brali udział w konsultacyjnych spotkaniach eksperckich poświęconych metodyce BIM, organizowanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, a także w sejmie.
Stanowisko PIIB przedstawione w ich trakcie zawierało m.in. następujące tezy dotyczące wdrażania metodyki BIM w budownictwie:
- należy opracować rządowy program wdrażania metodyki BIM, obejmujący także sposoby dofinansowania przez państwo małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie zakupu niezbędnego sprzętu i oprogramowania oraz szkolenia;
- stosowanie metodyki BIM nie powinno być obligatoryjne w realizacji każdego zamówienia publicznego, metodykę BIM należy wdrażać stopniowo, począwszy od dużych inwestycji;
- wdrożenie metodyki BIM powinno dotyczyć w pierwszej kolejności inwestorów publicznych i projektantów.
Także niemal we wszystkich izbach okręgowych podejmowano działania popularyzujące BIM. Obejmowały one m.in.:
- organizowanie szkoleń i warsztatów (w tym we współpracy z firmami zajmującymi się dystrybucją oprogramowania);
- wykłady nt. BIM w ramach organizowanych lub współorganizowanych przez izby okręgowe konferencjach, także imprezach w ramach „Dnia Budowlanych”, „Dnia Inżyniera” itp.;
- udział w panelach lub wykłady czy referaty wygłaszane przez członków izb okręgowych na konferencjach, sympozjach.
W kilku izbach utworzono specjalne komisje lub zespoły ds. BIM.
Międzynarodową platformę wymiany doświadczeń i poglądów dotyczących wdrażania BIM stanowią spotkania izb i związków organizacji budowlanych krajów należących do Grupy Wyszehradzkiej, w których PIIB regularnie uczestniczy. Od 2015 r. część każdych obrad jest poświęcona tej tematyce.
We wrześniu 2018 r. Krajowa Rada PIIB powołała zespół, który miał za zadanie opracowanie strategii PIIB w zakresie wdrażania BIM.
Fot. © sculpies – stock.adobe.com
Strategia Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w zakresie wdrażania BIM
W lutym 2020 r. Krajowa Rada PIIB przyjęła dokument pt. „Strategia Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w zakresie wdrażania BIM, miejsca i roli Izby w tym procesie oraz wskazania sposobów realizacji tej strategii” [1]. Jej głównym celem jest reprezentowanie interesów zawodowych członków izby w procesie wdrażania BIM w Polsce oraz realny wpływ na ten proces. Cele szczegółowe to:
- podniesienie poziomu wiedzy i kompetencji w zakresie metodyki BIM zarówno członków PIIB, jak i decydentów politycznych i gospodarczych oraz całego środowiska budowlanego;
- uświadomienie, że metodyka BIM dotyczy całego cyklu życia obiektów budowlanych – planowania, projektowania, realizacji, użytkowania (zarządzanie, remonty, modernizacja, przebudowa) i rozbiórki;
- ułatwienie wdrażania BIM przez członków PIIB oraz podmioty, w których prowadzą swoją działalność zawodową;
- monitorowanie zmian stanu prawnego w Polsce, związanych z wdrożeniem BIM, opiniowanie mające na celu zapobieganie zmianom szkodliwym oraz wspieranie rozwiązań korzystnych dla członków PIIB i ich interesów zawodowych.
Realizacja tych celów powinna odbywać się w podstawowych obszarach działania, takich jak: cyfryzacja procesu budowlanego, standaryzacja, legislacja, popularyzacja BIM.
Dla zapewnienia skutecznych działań i ich odpowiedniej koordynacji w strategii zarekomendowano powołanie przez Krajową Radę PIIB Komisji ds. BIM.
Czytaj także: Strategia PIIB w zakresie wdrażania BIM
BIM – obowiązek czy możliwość stosowania? BIM w prawie zamówień publicznych
Komisja do spraw BIM
We wrześniu 2020 r. Krajowa Rada PIIB powołała Komisję do spraw BIM. Zadaniem komisji jest realizacja przyjętej „Strategii PIIB w zakresie wdrażania BIM w Polsce”.
W skład komisji weszli przedstawiciele prawie wszystkich okręgowych izb (Świętokrzyska i Zachodniopomorska OIIB nie zgłosiły swoich reprezentantów). W zdecydowanej większości są to dotychczasowi członkowie zespołu opracowującego strategię. Tak szeroka reprezentacja ma na celu lepszy przepływ informacji zarówno z okręgowych izb do komisji, jak i w drugą stronę.
Przewodniczącym komisji został Łukasz Gorgolewski z Wielkopolskiej OIIB. Jeszcze we wrześniu 2020 r. komisja rozpoczęła działalność. Do końca tegoż roku odbyły się cztery posiedzenia w trybie online.
Prace komisji skupiły się na zapoznaniu z aktualnym stanem cyfryzacji procesu budowlanego i projektów innych regulacji prawnych dotyczących BIM.
W ramach projektu Ministerstwa Rozwoju „Cyfryzacja procesu budowlanego w Polsce” została opracowana i wydana w lipcu 2020 r. „Mapa drogowa dla wdrożenia metodyki BIM w zamówieniach publicznych” [2]. Wytycza ona plan czynności, które mają na celu doprowadzić do wdrożenia stosowania metodyki BIM w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych w budownictwie, ale odnosi się również do działań podejmowanych lub koniecznych do podjęcia w sektorze prywatnym. W publikacji tej „Strategię PIIB…” uznano za opracowanie uzupełniające.
Obecnie w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii tworzona jest Grupa robocza ds. opracowywania strategii wdrożenia BIM w Polsce. Miałaby ona, a także ewentualnie powołany Komitet Sterujący, za zadanie stworzenie i zatwierdzenie Mapy drogowej BIM jako projektu dokumentu rządowego, stanowiącego podstawę do ustalenia szczegółowej strategii BIM, oraz prace nad założeniami/wytycznymi do standaryzacji metodyki BIM. Izbę w tej grupie reprezentować będzie dwóch członków Komisji ds. BIM.
W ramach wspomnianego projektu MR powołano w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego Zespół ds. Cyfryzacji (partnerzy: PIIB, IARP, SARP). Zajmuje się on m.in.:
- generatorem wniosków elektronicznych w najprostszych procedurach administracyjnych (do których nie jest wymagane dołączenie planu zagospodarowania terenu lub działki i/lub projektu architektoniczno-budowlanego);
- elektronicznym centralnym rejestrem osób posiadających uprawnienia budowlane (eCRUB), który pozwoli na wyeliminowanie obowiązku dołączania uprawnień budowlanych i zaświadczeń o przynależności do izby do projektu budowlanego;
- cyfryzacją pozostałych procedur, w tym pozwolenia na budowę (w 2020 r. prowadzono pilotaż w 17 starostwach);
- zmianami w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, związanymi z uwzględnieniem wersji elektronicznej projektu, podpisywanego przy pomocy kwalifikowanego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego lub e-dowodu osobistego.
W pracach zespołu uczestniczy, wraz z innymi przedstawicielami PIIB, członek Komisji ds. BIM.
Komisja zapoznała się również z aktualnym stanem działań w zakresie popularyzacji BIM w poszczególnych izbach okręgowych, dodatkowo ograniczonych ze względu na sytuację epidemiczną. Przyjęła również plan pracy na 2021 r., który wraz ze sprawozdaniem [3] za miniony rok został przedstawiony na ostatnim w 2020 r. posiedzeniu Krajowej Rady PIIB.
Przeczytaj też: Projektowanie w BIM – dlaczego warto?
BIM – teraźniejszość i bliska przyszłość
Co nas czeka w roku 2021?
Na początku 2021 r. opublikowana została ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa [4]. Umożliwi ona, po wejściu w życie poszczególnych przepisów, dokonywanie szeregu czynności w ramach procesu budowlanego w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem adresu elektronicznego. Dokumenty te wg założeń rządu powinny być podpisywane przy pomocy kwalifikowanego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego lub e-dowodu osobistego. Obecnie najbardziej dostępnym i równocześnie bezpłatnym środkiem jest stosowanie profilu zaufanego. Komisja zamierza upowszechnić wśród członków izby wiedzę na temat zarówno jego tworzenia, jak i praktycznego wykorzystania.
Czas pandemii zmienił, prawdopodobnie na stałe, podejście do szkoleń. Forma online, mimo szeregu mankamentów, jakim na przykład jest brak bezpośredniej interakcji czy kontaktu wzrokowego ze słuchaczem, pozwala na dotarcie do znacznie szerszego grona odbiorców. Komisja zamierza przygotować ogólnopolskie szkolenie, które przybliżyłoby w przystępny sposób metodykę BIM i jej znaczenie w całym cyklu życia obiektu budowlanego. Jego uzupełnieniem będzie przygotowanie projektu obiektu o niewielkim stopniu skomplikowania z wykorzystaniem metodyki BIM, a następnie prezentacja przebiegu jego powstawania i uzyskanego efektu końcowego.
Planowane jest również stworzenie bazy danych o przeprowadzonych szkoleniach o tematyce BIM w izbach okręgowych. Dałoby to możliwość poznania oferty i wykorzystania jej przez inne izby.
W zakresie związanym ze szkoleniami przewidziana jest ścisła współpraca Komisji ds. BIM z Komisją Ustawicznego Doskonalenia Zawodowego.
Celem komisji jest także popularyzacja metodyki BIM w szkolnictwie wyższym na kierunkach związanych z inżynierią budowlaną (budownictwo, inżynieria środowiska, elektroenergetyka, telekomunikacja itp.), czyli wśród potencjalnych przyszłych członków izby. Służyć temu ma przygotowanie propozycji minimalnego zakresu merytorycznego przedmiotów popularyzujących metodykę BIM (od projektowania do zarządzania zasobami budowlanymi).
W lipcu 2020 r. opublikowano podręcznik „BIM Standard PL – Projekt zasad przygotowania i realizacji inwestycji kubaturowych w Polsce zgodny z normą PN-EN ISO 19650 i krajowym prawem budowlanym. Wersja dokumentu nr 2.0” [5]. Powstał on pod patronatem PZPB, PZITB, SARP, przy współudziale Urzędu Zamówień Publicznych. Autorzy we wstępie zakładają, że zostanie on poddany publicznej weryfikacji. Komisja zamierza się do tego procesu włączyć.
W ramach działań długofalowych związanych ze standaryzacją metodyki BIM komisja chce nawiązać współpracę z Polskim Komitetem Normalizacyjnym w zakresie ustanawianych i tłumaczonych na język polski norm oraz z polskim oddziałem organizacji „buildingSmart” opracowującej standardy OpenBIM i format IFC.
W ramach bieżących działań związanych z szeroko pojętą cyfryzacją procesu budowlanego i wynikającą stąd legislacją członkowie komisji będą uczestniczyć w pracach zespołu przy GUNB i w ramach nowo tworzonej grupy roboczej przy MRPiT. Do zadań komisji należy monitorowanie problemów i utrudnień w realizacji cyfryzacji procesu budowlanego, zbieranie informacji na ten temat od członków izby oraz kierowanie do właściwych organów wniosków w tym zakresie oraz propozycji usprawnienia działań, a także opiniowanie przygotowywanych aktów prawnych związanych z wprowadzaniem BIM w Polsce. Działania te będą prowadzone wspólnie z Komisją Prawno-Regulaminową.
Komisja nadal będzie opiniować działania związane z certyfikacją kompetencji BIM i współpracować z Sektorową Radą ds. Kompetencji w Budownictwie.
Ważne jest również pokazanie na zewnątrz, jak istotna dla izby i jej członków jest problematyka BIM. Stąd udział członków komisji i innych przedstawicieli izby w różnego rodzaju seminariach, targach, konferencjach czy sympozjach, w charakterze wykładowców, ekspertów lub panelistów. Inną formą jest obejmowanie przez PIIB patronatem honorowym wydarzeń tego rodzaju. Należy przy tym postępować rozważnie, aby działania izby nie były odebrane jako promocja konkretnych graczy na rynku komercyjnym BIM.
Podsumowanie
Od 2020 r. PIIB w bardziej usystematyzowany sposób („Strategia…”, Komisja ds. BIM) zajmuje się zagadnieniami związanymi z problematyką BIM. Nadrzędnym celem jest reprezentowanie członków izby w procesie wdrażania BIM w Polsce. Dlatego, jeżeli chcielibyście Państwo zabrać głos na temat: co właściwe robi izba w sprawie BIM lub tego, co powinna robić, prosimy pisać do Komisji ds. BIM na e-mail: bim@piib.org.pl.
mgr inż. Łukasz Gorgolewski
przewodniczący Komisji ds. BIM Krajowej Rady PIIB
Bibliografia
1. Strategia Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w zakresie wdrażania BIM, miejsca i roli Izby w tym procesie oraz wskazania sposobów realizacji tej strategii – https://www.piib.org.pl/pliki/organy/krajowa-rada/ukr/uchwaly-krajowej-rady-piib-2020-r/Strategia-ds-BIM-02.03.2020.pdf
2. Mapa drogowa dla wdrożenia metodyki BIM w zamówieniach publicznych – https://www.gov.pl/attachment/f3be402f-b236-43bb-81f3-24ab7174d8d0
3. Sprawozdanie za rok 2020 Komisji ds. BIM KR PIIB – https://www.piib.org.pl/komisje/komisja-ds-bim/sprawozdania-komisji-do-spraw-bim
4. Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz.U. 2021 r. poz.11). – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000011/O/D20210011.pdf
5. BIM Standard PL – Projekt zasad przygotowania i realizacji inwestycji kubaturowych w Polsce zgodny z normą PN-EN ISO 19650 i krajowym prawem budowlanym. Wersja dokumentu nr 2.0, podręcznik – https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0024/43449/BIM-Standard-wersja-opublikowana-2.0.pdf
Czytaj także: Instalacje wentylacyjne projektowane w BIM
Metodologia BIM w inwestycjach drogowych
