Rezygnacja z funkcji kierownika budowy wbrew woli inwestora

Na jednym z posiedzeń Komisja Prawno-Regulaminowa Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa rozpatrywała problem dotyczący możliwości samodzielnej rezygnacji kierownika budowy z pełnienia funkcji w sytuacji, gdy inwestor nie chce powołać nowego kierownika w jego miejsce i dokonuje działań utrudniających mu tę rezygnację. Nie ulega wątpliwości, że w świetle obowiązujących przepisów kierownik budowy może samodzielnie zrezygnować z pełnienia swojej funkcji, nawet w sytuacji gdy inwestor nie chce powołać nowego kierownika budowy. Gdy do takiej rezygnacji skutecznie dojdzie, to inwestor będzie odpowiedzialny za zapewnienie objęcia kierownictwa budowy przez nową osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Kierownik budowy nie powinien mieć więc obaw przed podjęciem takiej decyzji, o ile będzie pamiętał o obowiązku dokonania określonych czynności.

Polecamy:

Dobry kierownik budowy

Odpowiedzialność kierownika budowy w zakresie BHP na budowie

Odpowiedzialność inwestora na budowie

Fot. stock.adobe.com/Jamrooferpix

Jak wygląda w praktyce rezygnacja z funkcji kierownika budowy?

Jakie więc działania powinien podjąć kierownik budowy dla zabezpieczenia swojego interesu zawodowego? Niezwykle ważne jest sporządzenie dokładnej inwentaryzacji wykonanych robót. Jest to nie tylko obowiązek prawny wynikający z § 6 ust. 4 rozporządzenia w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, ale także jest to czynność mająca decydujące znaczenie dla odpowiedzialności kierownika za ewentualne szkody, jak również dla jego odpowiedzialności zawodowej za zdarzenia wynikłe na budowie. Należy bowiem mieć świadomość, iż sytuacja konfliktu pomiędzy inwestorem a kierownikiem budowy potęguje ryzyko drobiazgowego egzekwowania potencjalnej odpowiedzialności w wyżej wymienionych aspektach.

Sprawdź:

Praktyka i zagrożenia kierowania budową

Czy inwestor może być kierownikiem budowy lub inspektorem nadzoru?

Najczęstsze błędy kierowników budów

Trzeba również dokonać wpisu w dzienniku budowy potwierdzającego rezygnację z pełnienia funkcji oraz określającego stan zaawansowania i zabezpieczenia przekazywanej budowy. W tym miejscu należy jednak pamiętać o bardzo istotnym fakcie: skuteczność wpisów dokonywanych w dzienniku budowy, w tym wpisu o zrzeczeniu się pełnienia funkcji kierownika budowy stanowiącym oświadczenie woli, zależna jest od tego, czy dotarły one do adresata (art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego). Pod wpisem tym powinien więc widnieć podpis inwestora i data jego zapoznania się z treścią. Jeżeli jednak inwestor nie chce złożyć swojego podpisu wraz z datą pod wpisem kierownika o zrzeczeniu się funkcji, kierownik może przesłać inwestorowi oświadczenie o zrzeczeniu się pełnienia funkcji listem poleconym, a także poinformować o tym fakcie organ nadzoru budowlanego.

Rezygnacja z funkcji kierownika budowy wbrew woli inwestora

Co jednak w sytuacji, gdy inwestor w ogóle odmawia kierownikowi dostępu do dziennika budowy? Jak zauważa w swojej opinii radca prawny Krzysztof Zając: sytuacja, w której kierownik budowy nie posiada dostępu do dziennika budowy nie może być przez niego akceptowana, ponieważ uniemożliwia wykonywanie jego obowiązków i skutkuje odpowiedzialnością za wady dokumentacji budowy i jej nieprowadzenie lub nieprawidłowe prowadzenie. W razie odmowy dostępu do dziennika budowy należy więc przede wszystkim formalnie wezwać inwestora do wydania dziennika budowy w celu dokonania wpisu. W razie niewykonania wezwania brak wpisu w dzienniku będzie obciążał inwestora, a nie kierownika budowy. W tym przypadku również ostatecznie należy przesłać inwestorowi oświadczenie o zrzeczeniu się pełnienia funkcji listem poleconym, a także poinformować o tym fakcie organ nadzoru budowlanego.

Dostęp do dziennika budowy według nowych przepisów Prawa budowlanego

W kontekście zapewnienia dostępu do dziennika budowy należy odnotować istotną zmianę, która prawdopodobnie nastąpi wraz z wejściem w życie przepisów dopuszczających prowadzenie dziennika budowy w postaci elektronicznej. Otóż w chwili pisania niniejszego artykułu (grudzień 2021 r.) trwają ostatnie konsultacje projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (UD196), która przewiduje zmiany m.in. w zakresie dziennika budowy. Nowe przepisy umożliwią jego prowadzenie w postaci dotychczasowej (papierowej) lub elektronicznej – w systemie EDB. Niepokojący jest fakt, że projekt ustawy przewiduje, iż: „System EDB zapewnia inwestorowi możliwość pozbawienia uczestników procesu budowlanego dostępu do dziennika budowy prowadzonego w postaci elektronicznej.” Jednak projektodawca zastrzega jednocześnie, że pozbawienie tego dostępu nie może utrudniać lub uniemożliwiać uczestnikom procesu budowlanego wykonywania praw lub obowiązków wynikających z przepisów. Tak więc, przynajmniej w teorii, jeśli powyższa norma prawna wejdzie w życie, elektroniczny sposób prowadzenia dziennika budowy nie powinien wpłynąć na prawa i obowiązki kierownika w zakresie możliwości dokonywania wpisów w tym dokumencie. Niewątpliwie jednak sytuacje konfliktowe mogą doprowadzić do napięć w zakresie stosowania tego przepisu.

Gdy kierownik budowy nie może pełnić swojej funkcji z powodu choroby lub urlopu

W jaki natomiast sposób powinien postąpić kierownik budowy, gdy na określony czas nie może pełnić swojej funkcji, np. z powodu choroby lub planowanego urlopu? Przede wszystkim, jeżeli jest w stanie, powinien zgłosić to inwestorowi, aby ten zapewnił zastępstwo w przypadku zamiaru kontynuowania robót budowlanych. Jeśli jednak inwestor nie zechciałby takiego zastępstwa ustanowić, to – jak wskazano wcześniej – kierownik powinien wziąć pod uwagę możliwość rezygnacji z pełnienia funkcji. Może także rozważyć formalne wstrzymanie prowadzenia prac budowlanych na czas swojej nieobecności, potwierdzając to wpisem do dziennika budowy, o ile stwierdzi możliwość powstania zagrożenia, ale w takim przypadku powinien również bezzwłoczne zawiadomić właściwy organ nadzoru budowlanego.

Dlaczego zapewnienie zastępstwa lub wstrzymanie budowy na czas nieobecności jest takie istotne? Jeśli kierownik budowy tego nie zrobi, będzie w dalszym ciągu osobą odpowiedzialną za zdarzenia na budowie. Oczywiście „tylko” do momentu uznania swojego usprawiedliwienia i innych indywidualnych oraz potwierdzonych stosownymi dowodami okoliczności przez prokuraturę lub sąd powszechny.

Jednak warto unikać sytuacji, w których powód naszej nieobecności na budowie w trakcie zdarzeń o tragicznych skutkach mógłby zostać nieuznany przez odpowiednie organy.

W jaki sposób kierownik budowy powinien zabezpieczyć swój interes zawodowy?

Na koniec jeszcze kwestia: jak na etapie zawierania umowy kierownik budowy może zabezpieczyć swój interes zawodowy? W opinii mecenasa Krzysztofa Zająca wśród klauzul umownych wartych zastosowania w takiej sytuacji należy wymienić:

1. możliwość złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji (rozwiązania umowy) za wypowiedzeniem, z upływem okresu wypowiedzenia oraz bez wypowiedzenia w sytuacji braku możliwości wykonywania obowiązków i praw kierownika budowy określonych w przepisach Prawa budowlanego (w tym braku dostępu do dokumentacji budowy);
2. możliwość przerw w pełnieniu funkcji spowodowanych sytuacjami losowymi, chorobą, kwarantanną, urlopem i ich skutki, w tym wysokość wynagrodzenia w okresie przerwy;
3. tryb zastępowania kierownika budowy, w tym wskazanie, kto ma obowiązek zapewnienia zastępstwa;
4. tryb rezygnacji z pełnionej funkcji, w tym obowiązki dokumentacyjne robót w toku.

Niewątpliwie funkcja kierownika budowy jest najbardziej obciążoną obowiązkami i skalą potencjalnych ryzyk w zakresie bezpieczeństwa przy jej wykonywaniu spośród wszystkich samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Dodatkowo w ostatnich tygodniach 2021 r. do Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa trafiły sygnały o napięciach na linii inwestor (deweloper)–kierownik budowy, wynikające z chęci wliczania powierzchni pod ściankami działowymi do powierzchni użytkowych lokali. Wbrew pozorom jest to zagadnienie o poważnych skutkach finansowych, a informacja o dokonaniu tych pomiarów stanowi element oświadczenia kierownika budowy, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy Prawo budowlane, oraz dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego. Z tego powodu Komisja Prawno-Regulaminowa PIIB przyjęła i opublikowała na swojej stronie internetowej „Stanowisko w sprawie zasad pomiaru powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego lub budynku z częścią mieszkalną”, które, miejmy nadzieję, pomoże kierownikom budowy w skutecznym odpieraniu ewentualnych nacisków w tej sprawie. W przypadku jednak ostrego sporu z inwestorem, ostatecznie kierownik budowy może zrezygnować z funkcji przed podpisaniem tego oświadczenia, starając się dochować czynności, o których była mowa w niniejszym artykule.

mgr inż. Andrzej Falkowski przewodniczący Komisji Prawno-Regulaminowej Krajowej Rady PIIB