Nowo powstające obiekty mieszkalne czy też użyteczności publicznej, poza spełnieniem swojej podstawowej funkcji użytkowej, muszą spełniać także szereg wytycznych stawianych im przez prawo i normy związane. Ma to na celu zapewnienie użytkownikom jak największego poziomu bezpieczeństwa, a także komfortu użytkowania, przy jednoczesnej minimalizacji negatywnego wpływu obiektów budowlanych na środowisko naturalne.
Podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych zostały sformułowane w Załączniku I Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. i są następujące:
- Nośność i stateczność.
- Bezpieczeństwo pożarowe.
- Higiena, zdrowie i środowisko.
- Bezpieczeństwo użytkowania i dostępność obiektów.
- Ochrona przed hałasem.
- Oszczędność energii i izolacyjność
- Zrównoważone wykorzystanie zasobów
Spełnienie tych wymagań jest obligatoryjne, a dodatkowo ich istotność jest podkreślona poprzez odwołanie w najważniejszych polskich aktach prawnych z zakresu budownictwa. Znajdują się one w początkowych artykułach ustawy – Prawo budowlane (art. 5), a także mają swoje odzwierciedlenie szczegółowe w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Aby wszystkie wymagania były spełnione, obiekt musi działać jak przysłowiowa dobrze naoliwiona maszyna. Taki efekt może zostać osiągnięty, gdy jest on poprawnie zaprojektowany, wykonany, a następnie użytkowany zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Jak przejść przez etap wykonawczy obiektu w zakresie wznoszenia przegród murowych, unikając pułapek?
Fot. stock.adobe/ronstik
Prace murarskie. Wykonanie lub pominięcie spoiny pionowej nie jest wyborem wykonawcy
Istnieje kilka czynników determinujących konieczność wypełnienia spoiny pionowej. Pierwszym, najważniejszym i decydującym jest zawsze zapis w projekcie obiektu. Jeśli projektant umieścił informację, że spoina pionowa ma być wypełniona, realizacja prac murarskich musi być w ten sposób prowadzona, niezależnie od tego, czy do wykonywania przegrody wybrane są elementy profilowane, które można łączyć na pióro-wpust, czy też elementy o gładkiej powierzchni czołowej. Wspomniany rodzaj powierzchni (geometria bloczków) również może decydować o konieczności wypełnienia spoiny pionowej – wybierając do realizacji prac murarskich elementy o gładkiej powierzchni czołowej, każdorazowo należy wypełniać spoiny pionowe. Wymóg ten jest również obowiązujący w przypadku łączenia elementów w narożnikach lub poniżej poziomu terenu, a także łączenia dwóch elementów, z których jeden ma powierzchnię czołową gładką (np. element po docięciu – docinając elementy murowe do pożądanego wymiaru, należy uwzględnić pozostawienie przestrzeni niezbędnej do wykonania spoiny pionowej). Wypełnienie spoiny pionowej zalecane jest również dla przegród, w przypadku których konieczne jest zapewnienie większej sztywności muru (np. niektórych rodzajów ścian wypełniających). Niewykonywanie spoiny pionowej w miejscach, w których jest ona wymagana, może doprowadzić do pojawienia się znaczących uszkodzeń muru w postaci rys i spękań, dlatego ta wytyczna wykonawcza jest uznawana w procesie wznoszenia przegród murarskich za jedną z istotniejszych.
Prace murarskie. Zobacz także:
Autoklawizowany beton komórkowy – odporność na wilgoć
Murowanie z betonu komórkowego i silikatów
Przerwy dylatacyjne w ścianach z silikatów i betonu komórkowego
Ściany działowe z betonu komórkowego
Prawidłowe prowadzenie instalacji wpływa na ochronę przed hałasem
Najkorzystniejszą sytuacją jest prowadzenie instalacji elektrycznych w warstwie tynku. Jeżeli jest to z jakichś powodów niemożliwe, dopuszcza się prowadzenie ich w płytkich bruzdach. Bruzdy w silikatowych elementach murowych powinno się wycinać np. bruzdownicą (należy unikać wykuwania, szczególnie w ścianach o szerokości mniejszej od 180 mm). W ścianach wymurowanych z elementów z betonu komórkowego możliwe jest wykonywanie bruzd niewielkim nakładem sił (ze względu na strukturę materiału) za pomocą ręcznego rylca. Otwory na gniazda i łączniki należy w każdym przypadku wywiercać za pomocą specjalnie przeznaczonych do tego wierteł. Sposób przeprowadzenia instalacji elektrycznej powinien być dokładnie przeanalizowany, tak aby w żadnym miejscu nie doprowadzić do znacznego osłabienia przekroju muru, np. nie należy osadzać gniazd instalacji elektrycznych w tym samym miejscu po obu stronach ściany. Prowadzenie instalacji nie powinno doprowadzić do odkrycia wolnych przestrzeni – gdy gniazdo trafi w drążenie w bloczku, należy je wypełnić zaprawą. Nie jest zalecane również prowadzenie kabli w kanałach powstałych z połączenia drążeń przelotowych bloczków silikatowych układanych w kolejnych warstwach, gdyż powoduje to utrudnienia wykonawcze oraz wpływa na pogorszenie izolacyjności akustycznej ściany.
Instalacje wodociągowe i kanalizacyjne ze względu na ochronę przed hałasem należy prowadzić tak, aby maksymalnie ograniczyć przenoszenie drgań z instalacji na konstrukcję budynku. Zaleca się przeprowadzać je w specjalnie w tym celu zaprojektowanych kanałach. Bardzo ważny jest odpowiedni sposób mocowania oraz zadbanie o dokładne wypełnienie przestrzeni wokół rur materiałem pochłaniającym drgania, np. wełną mineralną. Pozostawione w ścianach pustki mogą wpłynąć na obniżenie izolacyjności akustycznej danej przegrody.
Norma PN-EN 1996-1-1 precyzuje wymiary bruzd i wnęk pionowych, poziomych oraz ukośnych, pomijalnych w obliczeniach. Przyjmuje się, że zachowanie wymiarów granicznych określonych przez normę nie powoduje znaczącego osłabienia muru, a tym samym projekt nie musi obejmować dodatkowych obliczeń, tj. nie wymaga dokonywania obliczeń przekroju osłabionego. Jeśli pojawia się taka konieczność, istnieją sposoby wzmocnienia przekroju osłabionego np. poprzez wykonanie wzmocnienia żelbetowego.
Prace murarskie. Sprawdź również:
Jak uniknąć docięć przy wznoszeniu przegród murowych z silikatów?
Dom energooszczędny: murowanie ścian bez błędów
Z czego szybko wykonać ściany działowe?
Prace murarskie. Zbrojenie muru – sposoby wzmacniania konstrukcji murowych
Uwzględnienie na etapie wykonawczym schematu zbrojenia ścian zaplanowanego w projekcie jest kolejnym z kluczowych czynników mogących mieć wpływ na nośność i stateczność przegrody. Schemat zbrojenia powinien być w jasny sposób określony w projekcie, a następnie respektowany na budowie. Norma PN-EN 845-3 (Specyfikacja wyrobów dodatkowych do murów. Część 3: Stalowe zbrojenie do spoin wspornych) dopuszcza do stosowania w spoinach wspornych muru zbrojenie w postaci siatek zgrzewanych, plecionych i cięto-ciągnionych. Nie jest dozwolone stosowanie niepowiązanych poprzecznie prętów zbrojeniowych.
Obecnie jednym z najpopularniejszych sposobów zbrojenia ścian jest wykorzystanie specjalnie do tego przeznaczonych, prefabrykowanych kratowniczek stalowych. Nowym rozwiązaniem jest zbrojenie w postaci płaskiej siatki (zwiniętej w rolkę), wykonanej ze stalowych włókien o dużej rozciągliwości. Rodzaj zbrojenia powinien być dobrany z uwzględnieniem planowanej szerokości materiałów murowych, a także typu zaprawy wybranej do łączenia elementów (inny rodzaj należy dobrać w przypadku spoiny tradycyjnej, a inny w przypadku cienkowarstwowej). Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie ułożenie zbrojenia, tj. z prawidłowym otuleniem (nie może się ono stykać bezpośrednio z elementami murowymi – mogłoby to doprowadzić do uszkodzenia muru). Dodatkowo, aby zbrojenie ścian spełniało swoją rolę, musi być właściwie rozmieszczone z zapewnieniem odpowiednich długości zakotwień i właściwych połączeń jego poszczególnych elementów, co jest szczególnie istotne np. w narożnikach ścian.
Stosowanie zbrojenia jest kluczowe we fragmentach murów, w których przewiduje się wystąpienie większych naprężeń rozciągających lub ścinających (przeciwdziała pojawieniu się rys, a w przypadku pojawienia się zarysowania, zmniejsza rozwartość rys, a także ich ilość). Prawidłowe zastosowanie zbrojenia pozwala na zwiększenie odległości pomiędzy przerwami dylatacyjnymi, wzmocnienie fragmentów murów obciążonych siłami skupionymi (głównie poziomymi), parciem gruntu, nierównomiernym osiadaniem itp. Jako miejsce szczególnie narażone na zarysowania wymienia się strefę podokienną (głównie ze względu na strefową koncentrację naprężeń), dlatego zaleca się ułożyć zbrojenie poniżej otworu okiennego w przynajmniej jednej, najwyższej spoinie. Jego ułożenie zalecane jest również w ścianach wypełniających, w spoinach wspornych nad nadprożami. W tym przypadku możliwość zarysowania może wynikać z różnej odkształcalności materiału tworzącego nadproże oraz materiału murowego. Bardzo praktycznym zastosowaniem elementów zbrojeniowych jest także ułożenie ich we fragmentach murów, w których niemożliwe jest zapewnienie przewiązania murarskiego o odpowiedniej długości – zbrojenie przejmuje rolę przewiązania murarskiego.
Przykładowy schemat zbrojenia strefy podokiennej oraz strefy ponad nadprożem
Joanna Nowaczyk, inżynier produktu, H+H Polska Sp. z o.o.
