Murowanie z betonu komórkowego i silikatów

Beton komórkowy i elementy silikatowe to materiały murowe, których skład surowcowy jest zbliżony. Różnice w surowcach oraz odmienne procesy produkcji powodują, że powstają materiały o różnych właściwościach fizycznych.

Silikaty to wyłącznie wapno, piasek kwarcowy i woda. Beton komórkowy jest dodatkowo wzbogacony o cement, gips i środek porotwórczy. Obydwie technologie można określić mianem nowoczesnych i jednocześnie dopracowanych przez długoletni okres ich wytwarzania. Szukając pierwszych zarysów historycznych produkcji tych materiałów na skalę przemysłową, znajdziemy informację, że silikat jest produkowany już od końca XIX w. (na ziemiach polskich od 1903 r.), natomiast beton komórkowy jest trochę młodszy, ponieważ jego przemysłowa produkcja ruszyła od lat trzydziestych XX w. (na ziemiach polskich od 1954 r.). Materiały te przez lata wytwarzania i użytkowania zostały dopracowane pod względem optymalizacji technologii produkcyjnej, a także kształtów, geometrii i właściwości fizycznych. Obecna oferta rynkowa jest wynikową wielu lat doświadczeń, a znalezienie nowych produktów lub ulepszeń procesów to coraz większe wyzwanie. Można przypuszczać, że z czasem nastąpi dalszy rozwój oferty produktowej, lecz trudno określić, kiedy on nastąpi, ani w którą dokładnie stronę będzie skierowany. Należy poczekać i zobaczyć, gdzie zmieniające się wymagania rynku pokierują producentów działających w Polsce.

Sprawdź: Jak uniknąć docięć przy wznoszeniu przegród murowych z silikatów?

Murowanie ścian z betonu komórkowego i silikatów

Samą technologię wykonywania ścian przy użyciu bloczków z betonu komórkowego czy też elementów silikatowych możemy uznać za raczej klasyczną i nieskomplikowaną. Przy murowaniu przegród największą uwagę należy poświęcić wykonaniu pierwszej warstwy, zapewnieniu przewiązania murarskiego odpowiedniej długości, właściwemu połączeniu ścian wzajemnie prostopadłych oraz poprawnemu wykonaniu szczeliny podstropowej.

Czytaj też: Z czego szybko wykonać ściany działowe?

Beton komórkowy. Pierwsza warstwa to najistotniejsza warstwa ściany

Odpowiednie wytyczenie i właściwe wypoziomowanie pierwszej warstwy bloczków jest wyjątkowo istotne dla jakości wykonania całej przegrody. Błędy w wykonawstwie tej warstwy są trudne do skorygowania i następnie zwykle potęgowane w trakcie układania warstw kolejnych, przez co w efekcie końcowym powstaje przegroda wrażliwa na zarysowania.

Jeżeli mur jest wykonywany na ścianie, ławie fundamentowej lub jest ścianą parteru w budynku niepodpiwniczonym, należy pamiętać o ułożeniu odpowiedniej warstwy izolacji poziomej zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami.

Pierwszą czynnością otwierającą murowanie pierwszej warstwy jest wytyczenie osi ścian oraz wykonanie niwelacji poziomej. Należy ustalić najwyższy i najniższy punkt podłoża (ława fundamentowa, płyta stropowa). Różnica ich wysokości nie powinna przekraczać 30 mm (do wytyczenia punktów charakterystycznych budynku należy użyć niwelatora).

W przypadku wystąpienia większych różnic podłoże należy wyrównać poprzez wykonanie nadlewki betonowej. Najczęściej wystarczające jest przeprowadzenie niwelacji dla wszystkich punktów charakterystycznych rzutu ścian, tzn. narożników i punktów przecięcia osi ścian. Bloczki pierwszej warstwy muruje się na zaprawie cementowej (stosunek cementu do piasku 1:3) o konsystencji tak dobranej, aby bloczki nie osiadały pod własnym ciężarem.

Murowanie pierwszej warstwy z silikatów należy rozpocząć od ustawienia pojedynczego bloczka połówkowego w najwyższym narożniku na warstwie zaprawy grubości 10 mm, a następnie dostawieniu do niego bloczka podstawowego. Po ich ustabilizowaniu ustawia się następne bloczki – połówkowy i podstawowy w pozostałych narożach tak, aby ich górna płaszczyzna była dokładnie na tej samej wysokości co pierwszy bloczek.

Po ustabilizowaniu wszystkich bloczków narożnych należy rozciągnąć pomiędzy nimi sznur murarski i uzupełnić warstwę. Podczas uzupełniania pierwszej warstwy trzeba dokładnie kontrolować poziomicą wysokość oraz poziom górnej płaszczyzny układanych bloczków. Jeżeli wystąpi konieczność dokonania korekty, należy jej dokonywać młotkiem gumowym. Dla co dziesiątego bloczka zaleca się przeprowadzenie kontrolnego pomiaru niwelatorem. Murowanie przy użyciu elementów z betonu komórkowego przebiega analogicznie, z wyjątkiem rozpoczęcia murowania pierwszej warstwy, od ustawienia we wszystkich narożnikach bloczków pełnych wymiarów z piórami zwróconymi na zewnątrz budynku. Eliminuje to powstawanie w narożnikach bruzd wymagających wypełnienia.

Do murowania kolejnej warstwy można przystąpić po stwardnieniu zaprawy cementowej pod pierwszą, tj. po ok. 1-2 h od zakończenia jej układania.

Murowanie z betonu komórkowego – kiedy należy wypełnić spoinę pionową?

Większość elementów silikatowych i bloczków z betonu komórkowego to materiały o wysokiej dokładności wymiarowej i profilowanej powierzchni czołowej (system pióro-wpust), więc istnieje możliwość łączenia ich na zaprawę cienkowarstwową, stanowiącą jedynie spoinę wsporną. Spoina pionowa musi zostać wypełniona, jeżeli pracujemy z elementami o gładkiej powierzchni czołowej. Łączymy dwa elementy, z których co najmniej jeden jest elementem docinanym lub gdy mamy taką konieczność jasno wskazaną w projekcie.

Przewiązanie murarskie – podstawowa zasada wykonywania murów

Przy murowaniu kolejnych warstw przegrody należy przestrzegać normowych zasad wykonywania konstrukcji murowych. Jedną z podstawowych jest stosowanie prawidłowych wiązań. Zgodnie z normą PN-EN 1996-1-1+A1:2013-05 spoiny pionowe w poszczególnych warstwach muszą się mijać co najmniej o 0,4 wysokości elementu murowego. W Systemie Budowy H + H to przesunięcie dla elementów silikatowych wynosi min. 88 mm (dla silikatów o wysokości 220 mm), natomiast dla elementów z betonu komórkowego – 96 lub 100 mm (odpowiednio dla bloczków z betonu komórkowego o wysokości 240 lub 250 mm). Najkorzystniejsze ze względu na rozkład naprężeń czy też odporność na zarysowanie jest wiązanie w połowie długości elementów murowych. Jeżeli wykonanie prawidłowego wiązania w murze jest niemożliwe, należy zastosować wzmocnienie muru np. w postaci zbrojenia.

Rys. 1. Przewiązanie elementów murowych p: gdy h ≤ 250 mm: większa z wartości 0,4 h i 40 mm; gdy h > 250 mm: większa z wartości 0,2 h i 100 mm

Murowanie z betonu komórkowego – jak łączyć ze sobą ściany wzajemnie prostopadłe?

Ściany prostopadłe lub ukośne powinny być połączone w sposób zapewniający wzajemne przekazywanie obciążeń pionowych oraz poziomych, spełnienie wymagań izolacyjności akustycznej i ogniowej oraz szczelności budynku. Najlepszym sposobem na zapewnienie takiego połączenia jest przewiązanie elementów murowych. Połączenie z zastosowaniem łączników metalowych lub zbrojenia powinno być pod względem konstrukcyjnym równoważne połączeniu przez wiązanie w murze, a z drugiej strony nie powodować pogorszenia innych parametrów ściany, np. izolacyjności akustycznej. Wszystkie ściany konstrukcyjne powinny być połączone wiązaniem murarskim (narożniki, ściany zewnętrzne z wewnętrznymi), chyba że projekt zakłada inny sposób ich połączenia. Ma to bardzo duże znaczenie nie tylko dla bezpieczeństwa konstrukcji czy użytkowania budynku, ale również może być istotne dla ochrony przeciwpożarowej oraz przed hałasem. Zaleca się, aby wzajemnie prostopadłe lub ukośne ściany były wznoszone jednocześnie.

W budynkach z murowanymi ścianami konstrukcyjnymi w trakcie ich wznoszenia należy pamiętać o wmurowaniu kotew do łączenia ścian działowych, wykonywanych w następnych etapach. Kotwy należy zagłębić do połowy ich długości oraz ze względów bezpieczeństwa przygiąć do dołu, do czasu wykonywania ściany działowej. Nie jest dopuszczalne „doklejanie” ściany działowej do ściany nośnej bez dodatkowego połączenia. Kotwy mają na celu zapewnienie prawidłowej redystrybucji obciążeń, niezbędnej do właściwej pracy konstrukcji.

Wyszukaj: Produkty budowlane

Jaki jest cel zastosowania szczeliny podstropowej i jak można ją wykonać?

Ważny jest sposób wykonania połączenia górnej krawędzi ściany wypełniającej ze stropem, którego ugięcia rzutują na zachowanie się ścian w początkowej fazie eksploatacji obiektu. Pozostawienie szczeliny między górną krawędzią ściany a stropem ma na celu zapewnienie swobody ugięcia stropu i niedoprowadzenie do sytuacji, w której opiera się on bezpośrednio na ścianie, powodując jej zarysowanie. Dlatego bardzo ważne jest, aby odpowiednio zaprojektować i wykonać połączenie, które w istotny sposób ograniczy powstawanie rys, a także spełni wymagania akustyczne oraz przeciwpożarowe stawiane poszczególnym ścianom budynku. W zależności od zaprojektowanego schematu statycznego ściany (sposobu utwierdzenia krawędzi poziomej), szczelinę podstropową wykonujemy z wypełnieniem jej materiałem o dużej ściśliwości, z ewentualnym dodatkowym zastosowaniem łączników (dla rozwiązań przegubowego podparcia krawędzi czy też utwierdzenia krawędzi).

Rys. 2. Szczegół wykonania szczeliny podstropowej (krawędź swobodna)

Rys. 3. Tynkowanie szczeliny podstropowej

Czym jest przemarzanie ścian i jak go uniknąć?

Przemarzanie jest dość trudne do identyfikacji oraz naprawy i jest ściśle związane z pojęciem zawilgocenia przegrody. Zjawisko zawilgocenia przegród dokładnie tłumaczą zasady fizyki budowli. Rozpoczyna się ono w materiale, gdy ciepłe powietrze wypychane z wnętrza pomieszczeń napotyka fragment przegrody wychłodzony na tyle, że przekroczona zostaje tzw. temperatura punktu rosy. W tym momencie następuje nasycenie pary wodnej zawartej w powietrzu. Zaczyna się ona wykraplać, wydostając się na wewnętrzną powierzchnię ściany oraz pozostając wewnątrz muru, co dodatkowo w momencie spadku temperatury poniżej 0°C powoduje zamarzanie cząsteczek wody wewnątrz przegrody. Jest to zjawisko występujące w ścianach, dla których zastosowano niewystarczającą warstwę ocieplenia lub pojawiły się błędy projektowe lub wykonawcze, skutkujące wystąpieniem zjawiska mostków termicznych. Przemarzanie może powodować niszczenie tynków i elementów konstrukcyjnych, a także wywoływać degradujące zjawiska, takie jak pojawienie się grzybów oraz pleśni.

Zjawisko przemarzania jest zintensyfikowane dla murów przynależących do pomieszczeń o wyższej wilgotności powietrza (kuchnie, łazienki itp.), przy nadprożach drzwi i okien, łączeniach z balkonem oraz innych miejscach, w których brak odpowiedniego docieplenia może spowodować pojawienie się mostka cieplnego. To właśnie stosowanie odpowiedniej izolacji jest pierwszym przeciwdziałaniem, mającym na celu wyeliminowanie zjawiska przemarzania. Inne to wykonanie właściwej kolejności układu warstw, tj. stosowanie materiałów o niskiej paroprzepuszczalności od wewnątrz (w pomieszczeniach o wysokiej wilgotności warto przegrody zewnętrzne zabezpieczyć dodatkową paroizolacją) i o wysokiej paroprzepuszczalności od zewnątrz pomieszczeń. W ścianach szczelinowych (z warstwą elewacyjną trudno przepuszczalną) należy zadbać o dodanie szczeliny powietrznej (pustki powietrznej), tak aby zapewniona była właściwa wentylacja przegród.

Murowanie ścian z silikatów i betonu komórkowego poniżej poziomu terenu

Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi wykonywania konstrukcji murowych, niezależnie od rodzaju elementu murowego do wykonywania ścian zewnętrznych poniżej poziomu terenu (ścian piwnic i fundamentów), należy stosować elementy murowe pełne. Mur powinien być wykonany z wypełnionymi zaprawą spoinami pionowymi. Ściany piwnic muszą mieć grubość co najmniej 24 cm.

W Systemie Budowy H + H na ściany piwniczne należy stosować bloczki silikatowe pełne lub specjalnie do tego celu przeznaczone (F25). Możliwe jest również wykorzystanie elementów z betonu komórkowego o wyższych klasach gęstości (600, 700). Zaleca się stosowanie bloczków o gładkich powierzchniach czołowych, gdyż ułatwia to prawidłowe wypełnianie spoin pionowych. Ściany piwnic należy murować analogicznie do ścian nadziemia, ale z wypełnionymi zaprawą spoinami pionowymi. Można wykorzystać zarówno zaprawy tradycyjne, jak i cienkowarstwowe. Ściany należy łączyć ze sobą za pomocą przewiązania murarskiego (niedopuszczalne jest stosowanie łączników). Bloczki silikatowe i elementy z betonu komórkowego mają stosunkowo wysoką odporność na korozję biologiczną oraz trwałość. Zgodnie ze sztuką budowlaną każdą ścianę poniżej poziomu terenu należy zabezpieczyć przed wilgocią. Typ izolacji zależy od rodzaju gruntu i poziomu wody gruntowej. Przy wyborze systemu izolacji pionowej ścian piwnic i fundamentowych należy zawsze stosować rozwiązania systemowe. Zgodnie z wymaganiami, w najniższej spoinie wspornej trzeba wykonać warstwę izolacji uniemożliwiającą przenikanie wilgoci z fundamentu do muru. Przy wyborze rodzaju izolacji poziomej i sposobie jej wykonania powinno się uwzględniać wszystkie możliwe oddziaływania poziome na mur. Należy wyeliminować możliwość poślizgu w warstwie izolacji poziomej.

Najczęściej spotykane zabezpieczenia budynków przed działaniem wilgoci gruntowej oraz wody to:

• uszczelnienie warstwami izolacji pionowej i poziomej,
• zastosowanie warstwy żwiru,
• wykonanie drenowania.

W przypadku występowania dużych obciążeń wywołanych parciem gruntu wykonywany mur można dodatkowo wzmocnić zbrojeniem poziomym. W zależności od rodzaju zaprawy murarskiej, w spoinach wspornych zbrojenie można wykonać na przykład prefabrykowanymi elementami systemu Murfor. O wzmocnieniu powinien decydować projektant konstrukcji.

Joanna Nowaczyk

inżynier produktu H + H