Na polskim rynku świadomość BIM, czyli metody modelowania informacji o budynku (z ang. Building Information Modeling), oraz stosowanie tej metodyki przez branże architektoniczną i budowlaną stale rosną. I nie bez przyczyny – BIM umożliwia optymalizację procesu budowlanego w wielu obszarach i precyzyjne planowanie złożonych projektów z uwzględnieniem elementów konstrukcyjnych, użytych materiałów i zintegrowanych komponentów – m.in. opraw oświetleniowych. Jakich informacji wspierających „cyfrowy proces budowlany” dostarczają wielowymiarowe modele BIM opraw oświetleniowych i jakie korzyści niesie za sobą ich zastosowanie?
Według badań przeprowadzonych wśród uczestników procesu budowlanego świadomość BIM w Polsce w 2023 r. wynosiła 60%, a stopień stosowania tej metodyki przez uczestników procesu budowlanego – 34%1. Z kolei według bardziej optymistycznych szacunków w 2024 r. BIM wdrożyła już ponad połowa firm2. I choć znajomość metodyki rośnie, to wciąż wskazuje się na potrzebę jej wprowadzania na jeszcze szerszą skalę, co łączy się z cyfryzacją procesu budowlanego w Polsce i transformacją branży budowlanej – wyzwaniami współczesnego rynku.
Prawodawca idzie do przodu, a za nim rynek?
W Europie Zachodniej BIM jest wykorzystywany przez branżę budowlaną od lat. Jego stosowanie jest obligatoryjne w ramach projektów publicznych o określonym budżecie m.in. w Danii, Wielkiej Brytanii, Holandii czy Niemczech. Również w Polsce w najbliższych latach zostaną wprowadzone zmiany dotyczące sposobu prowadzenia procesu budowlanego w ramach projektów finansowanych ze środków publicznych, które siłą rzeczy popchną rynek do kolejnych zmian. Od 2030 r. w tego rodzaju inwestycjach BIM ma być wymagany. Co więcej, Grupa Robocza ds. Sztucznej Inteligencji przy Ministerstwie Cyfryzacji postuluje, żeby również w latach wcześniejszych (2026 r. i 2028 r.) omawiana metodyka na poziomach 2 i 3 obowiązywała w zamówieniach publicznych na roboty budowlane i konkursy3. Również Polska Izba Inżynierów Budownictwa (Zespół ds. BIM) angażuje się w promowanie metodyki, prawne osadzenie na polskim rynku oraz standaryzację.
– Warto zaznaczyć, że dziś BIM największą popularnością cieszy się w obiektach komercyjnych i często stanowi istotny element podczas oceny ofert. Prawdopodobnie w najbliższych latach będzie obejmował kolejne dziedziny budownictwa. Tym bardziej że celem jest to, żeby współczesne projekty budowlane były nie tylko ekonomiczne, ale i efektywne pod względem zasobów oraz zrównoważone dzięki integralnym procesom planowania – ocenia Grzegorz Wróbel, Lighting System Designer w TRILUX, która od 2011 r. uczestniczy w pracach standaryzacyjnych komitetów BIM w krajach europejskich.
Pliki REVIT dla BIM, czyli informacje o oświetleniu w pigułce
Ułatwienie sprawnego planowania inwestycji i zarządzania nią z pomocą cyfrowych narzędzi, jak modele 3D obiektu, platforma chmurowa umożliwiająca elektroniczny obieg dokumentacji czy AI wspierające procesy – tak w sporym uproszczeniu można opisać funkcjonalność metodyki BIM. Daje ona wgląd do danych w podziale na warstwy, a do tego niezbędne jest zastosowanie obiektów BIM ze szczegółowymi danymi technicznymi poszczególnych produktów. Umożliwiają wgląd w fizyczne i funkcjonalne aspekty całościowego projektu w całym cyklu życia obiektu – od procesu koncepcyjnego i projektowego aż po utrzymanie obiektu i zarządzanie nim.
W przypadku oświetlenia to ujednolicone środowisko stwarza możliwość nie tylko przygotowywania planów instalacji elektrycznej i oświetlenia obiektów, ale również zarządzanie źródłami światła czy tworzenie list poszczególnych elementów oświetleniowych, np. opraw. Nie każdy obiekt BIM jest jednak tak samo szczegółowy. Na co warto więc zwrócić uwagę, szukając obiektów oświetleniowych w bazach internetowych?
– Podstawowe dane, które zawierają wielowymiarowe modele opraw, to ich geometria i wymiary oraz informacje materiałowe – kolor i waga oprawy. Istotne są też informacje o technologii oświetleniowej danego obiektu BIM: źródłach światła, osprzęcie sterującym, strumieniu świetlnym (lm), temperaturze barwowej (K), wskaźniku oddawania barw (CRI) i rozsyle światła (CENFlux Code). Uwzględniając konkretny model BIM w cyfrowym projekcie, warto przede wszystkim zwrócić uwagę na dane stricte elektryczne, dotyczące punktów zasilania, podłączonej mocy (W) oraz klasy ochrony – radzi Grzegorz Wróbel, Lighting System Designer w TRILUX – Im więcej parametrów technicznych zawierają modele BIM opraw oświetleniowych, tym bardziej szczegółowe planowanie umożliwiają, w tym wizualizacje techniczne oświetlenia, oraz stwarzają więcej możliwości zbierania danych i ich wykorzystywania w kolejnych etapach życia obiektu – dodaje.
Taki zestaw danych o oprawach oświetleniowych obejmuje format REVIT, zapewniając optymalną jakość i rozmiar dla aplikacji BIM.
Więcej informacji: www.trilux.com
1Autodesk, BIM, współpraca, zarządzanie informacją w polskim budownictwie [raport], 2023.
2Badania PMR Market Experts, za: https://builderpolska.pl/2025/01/15/cyfryzacja-branzy-budowlanej-ewolucja-zamiast-rewolucji/ (dostęp: 20.01.2025).
3Grupa robocza ds. Sztucznej Inteligencji przy Ministerstwie Cyfryzacji, SMART. Transformacja Polski dzięki wykorzystaniu inteligentnych rozwiązań cyfrowych [raport], Warszawa 2024 (październik), s. 48, 51.
