Opis i szacowanie wartości zamówienia na roboty budowlane według przepisów z 2022 r.

Z początkiem 2022 roku weszły w życie dwa fundamentalne rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii dotyczące opisu i szacowania wartości zamówienia na roboty budowlane w zamówieniach publicznych.

szacowanie wartości zamówienia na roboty budowlane

Fot. stock.adobe.com/Jürgen Priewe

Od 2004 r., kiedy Polska weszła do Unii Europejskiej, aż do końca 2021 r. obowiązywały w praktycznie niezmienionej treści dwa rozporządzenia Ministra Infrastruktury, fundamentalne dla opisu i szacowania wartości zamówienia w zamówieniach publicznych, tj.:

rozporządzenie z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym;

rozporządzenie z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego.

Uchwalona w dniu 19 września 2019 r. nowa ustawa – Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp), a dokładnie ustawa wprowadzająca tę ustawę, przewidywała, że wymienione dwa rozporządzenia będą obowiązywać tylko do dnia 31 grudnia 2021 r.

Prace nad nowymi rozporządzeniami w Ministerstwie Rozwoju i Technologii trwały praktycznie do ostatniej chwili. Na stronach RCL mogliśmy śledzić ich przebieg, zgłaszane uwagi do zaproponowanych treści oraz stanowisko Ministerstwa Rozwoju i Technologii do tych uwag.

Finalnie w dniu 29 grudnia 2021 r. w Dzienniku Ustaw ukazały się dwa nowe rozporządzenia, tj.:

rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 2454), dalej: rozporządzenie w sprawie dokumentacji projektowej, oraz
rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 w sprawie określenia metod i podstaw sporządzenia kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2458), dalej: rozporządzenie w sprawie kosztorysu inwestorskiego.

Powyższe rozporządzenia weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., przy czym bardzo istotne są w tym przypadku przepisy przejściowe.

Przepisy przejściowe

Stosownie do § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie dokumentacji projektowej, w przypadku rozporządzenia dotyczącego opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane, do postępowań o udzielenie zamówień wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2022 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Natomiast § 21 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kosztorysu inwestorskiego przewiduje, że w celu przygotowania lub przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia wszczynanego po dniu 31 grudnia 2021 r. zamawiający może korzystać z dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych lub programu funkcjonalno-użytkowego, sporządzonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia – jeżeli w dacie ich sporządzenia spełniały one wymagania określone w rozporządzeniu z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego.

Ponadto, zgodnie z § 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kosztorysu inwestorskiego, również do postępowań o udzielenie zamówień wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2022 r. stosuje się przepisy dotychczasowe (czyli przepisy rozporządzenia z dnia 18 maja 2004 r.). Zamawiający, w celu ustalenia wartości zamówienia w przypadku przygotowania lub przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia wszczętego po dniu 31 grudnia 2021 r., może korzystać odpowiednio z kosztorysu inwestorskiego albo planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym, sporządzonych przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia, w przypadku gdy od ich sporządzenia upłynęło nie więcej niż sześć miesięcy (§ 11 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kosztorysu inwestorskiego).

Nowe rozporządzenia dopuszczają zatem dokumenty opisujące przedmiot zamówienia sporządzone przed dniem 1 stycznia 2022 r., pod warunkiem że spełniały one wymagania nieobowiązujących już rozporządzeń z 2004 r. Podobnie dokumenty dotyczące szacowania wartości zamówienia mogą być sporządzone na podstawie dotychczasowych przepisów, pod warunkiem że od ich sporządzenia upłynęło nie więcej niż sześć miesięcy. Jednak wszystkie dokumenty opracowane po 1 stycznia 2022 r., zarówno dotyczące opisu, jak i szacowania wartości zamówienia na roboty budowlane w zamówieniach publicznych, muszą być sporządzane na nowych zasadach.

>>> Wojna jako siła wyższa w trakcie realizacji zamówienia publicznego

>>> Zamówienia publiczne na roboty budowlane – rozporządzenia z 2022 roku

>>> Zamówienia publiczne na roboty budowlane w ścieżce zaprojektuj i wybuduj

>>> Zamówienia na roboty budowlane – problem z opisem przedmiotu zamówienia

Charakter i zakres zmian

Pierwsza istotna zmiana, która dotyczy szacowania wartości zamówienia na roboty budowlane, nie wynika z rozporządzenia, lecz z przepisów nowej ustawy – Prawo zamówień publicznych.

W art. 34 ust. 1 upzp zamieniono słowa w sformułowaniu „kosztorysu inwestorskiego sporządzonego na etapie opracowania dokumentacji projektowej” na słowa „kosztorysu inwestorskiego sporządzonego na podstawie dokumentacji projektowej” (wyróżnienie autora). Tak więc, zgodnie z nowymi przepisami upzp, zamawiający są zobowiązani najpierw opracować opis przedmiotu zamówienia (co w przypadku robót budowlanych oznacza opracowanie dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych), a dopiero później na jego podstawie oszacować wartość zamówienia. Miejmy nadzieję, że będzie to stanowić początek końca zamawiania tak zwanej dokumentacji projektowo-kosztorysowej albo przynajmniej podział takich zamówień na części.

Zmian, które zostały wprowadzone w obu rozporządzeniach, na pewno nie można nazwać rewolucyjnymi. Po siedemnastu latach obowiązywania rozporządzeń z 2004 r., licznych zmianach w ustawach – Prawo budowlane i Prawo zamówień publicznych, a także coraz bardziej popularnym modelem BIM zmiany te powinny mieć znacznie szerszy zakres. Nie ulega bowiem wątpliwości, że nowe rozporządzenia to jedynie lifting obowiązujących dotychczas rozporządzeń.

Warto jednak omówić przynajmniej podstawowe zmiany, które zostały wprowadzone w nowych rozporządzeniach.

Zmiany w rozporządzeniu w sprawie dokumentacji projektowej

Podstawowe zmiany w rozporządzeniu w sprawie dokumentacji projektowej:

Definicje prac towarzyszących oraz robót tymczasowych zamieszczono w przepisie z definicjami. Jest to jedynie zmiana redakcyjna (§ 1 pkt 2 i 4).
Dopuszczono możliwość sporządzania dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego w formie elektronicznej w postaci plików komputerowych w formie PDF (§ 2 2).
Do katalogu robót budowlanych, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę, dodano roboty wymagające zgłoszenia, do których wymagane jest dołączenie projektu budowlanego zgodnie z przepisami ustawy – Prawo budowlane (§ 4 1).
W całym rozporządzeniu zamieniono liczbę mnogą „projekty wykonawcze” na liczbę pojedynczą „projekt wykonawczy”. Zgodnie z uzasadnieniem zmian w rozporządzeniu nie oznacza to jednak, że będziemy mieli do czynienia jedynie z jednym projektem wykonawczym. Jest to jedynie zmiana redakcyjna.
W odniesieniu do strony tytułowej przedmiaru robót (dawniej karta tytułowa) dodano, że w przypadku braku adresu obiektu budowlanego należy podać opis jego lokalizacji. Ponadto strona tytułowa musi teraz obejmować imię i nazwisko osoby opracowującej przedmiar robót oraz – jeśli występuje – nazwę i adres podmiotu opracowującego przedmiar robót (§ 7 ust. 1).
Praktycznie w całym rozporządzeniu słowo „ilość” zamieniono na słowo „liczbę” w odniesieniu do jednostek miary. Niestety słowo „liczba”, które się odnosi do liczb całkowitych i naturalnych, wydaje się nieodpowiednie w przypadku ilości robót, które co do zasadny nie są wyrażone liczbami naturalnymi, np. „liczba betonu” czy „liczba piasku”.
Dodano zapis, który pozwala załączyć do przedmiaru robót obliczenia liczby jednostek miary, jeżeli nie są one zamieszczone w danej pozycji przedmiaru. Ma to umożliwić wydzielenie obliczeń, które są prowadzone w innych programach (np. bilans ziemi), a ich wydruki zajmują wiele stron (§ 10 ust. 3).
Wprowadzono podobne zmiany w zawartości strony tytułowej dokumentacji projektowej jak dla strony tytułowej przedmiaru robót. Rozporządzenie nie będzie już określało formalnej zawartości strony tytułowej dokumentacji projektowej, dla której jest wymagane pozwolenie na budowę lub zgłoszenie, do którego wymagane jest dołączenie projektu budowlanego (§ 11 1).
Uregulowano zawartość strony tytułowej specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Poza danymi spójnymi ze stronami tytułowymi dokumentacji projektowej i przedmiaru robót strona tytułowa specyfikacji musi teraz zawierać jej nazwę oraz jej numer. Numer specyfikacji należy obowiązkowo podać dla każdej pozycji w tabeli przedmiaru robót (§ 14 ust. 1 pkt 1).

Wprowadzono tożsame zmiany co do zakresu i formy programu funkcjonalno-użytkowego jak w przypadku dokumentacji projektowej i przedmiaru robót.

Zmiany w rozporządzeniu w sprawie kosztorysu inwestorskiego

Podstawowe zmiany w rozporządzeniu w sprawie kosztorysu inwestorskiego:

1. Z definicji przedmiaru robót (§ 1 pkt 6), który jest jednym z elementów kosztorysu inwestorskiego, usunięto „wskazanie podstaw do ustalenia cen jednostkowych robót lub jednostkowych nakładów rzeczowych”. Ze względu na fakt, iż definicja przedmiaru robót stanowi katalog zamknięty, nie będzie można umieszczać tych podstaw w przedmiarze robót. Oznacza to, że zasady przedmiarowania robót budowlanych będą musiały być przyjmowane nie z katalogów nakładów rzeczowych, ale ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, które stanowią (§ 3 1) jedną z podstaw do sporządzenia kosztorysu inwestorskiego.
2. Praktycznie w całym rozporządzeniu słowo „ilość” zamieniono na słowo „liczbę” w odniesieniu do jednostek miary, podobnie jak w przypadku rozporządzenia w sprawie dokumentacji projektowej.
3. Uzupełniono wzór do obliczania wartości kosztorysu inwestorskiego metodą uproszczoną. Zmiana ma charakter czysto redakcyjny (§ 3 1).
4. Na stronie tytułowej kosztorysu inwestorskiego należy podać „nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego” zamiast „nazwy obiektu lub robót budowlanych”. Jest to zmiana istotna ze względu na procedurę udzielenia zamówienia publicznego (§ 7 pkt 1 a).
5. Ze strony tytułowej kosztorysu inwestorskiego usunięto obowiązek podania „funkcji” osoby opracowującej kosztorys inwestorski, a także jej podpisu.

Pozostałe zmiany mają charakter czysto redakcyjny i nie zmieniają w sposób istotny zasad i formy sporządzania opisu oraz szacowania wartości zamówienia na roboty budowlane. Niestety większość uwag do projektów rozporządzeń, zgłoszonych na etapie konsultacji społecznych, nie została uwzględniona przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Reasumując, zmiany wprowadzone w przedmiotowych rozporządzeniach nie spowodują rewolucji przy sporządzaniu opisu i szacowania wartości przedmiotu zamówienia na roboty budowlane. Warto jednak uwzględnić je procedurze zamówień publicznych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11 września 2019 – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm.).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. z 2021 poz. 2454).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2458).

Tomasz Pytkowski
prezes Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych

Czytaj też: