Góra Zamkowa w Lanckoronie obecnie nie przypomina wyglądem czasów swojej świetności. Wkrótce odzyska jednak dawny blask. Zamek zostanie częściowo nadbudowany i zabezpieczony w charakterze stałej ruiny. Powstaną alejki do spacerowania, ławeczki i liczne punkty widokowe.
To właśnie z tego wzgórza Mikołaj Zebrzydowski, jak głosi legenda, miał ujrzeć ognisty krzyż nad wierzchołkiem góry Żar. Był to impuls do ufundowania klasztoru, Grobu Pańskiego i stacji Męki Pańskiej na wzór Jerozolimy w czasach Chrystusa.
Prace konserwatorskie rozpoczęły się od badań archeologicznych, które są kontynuacją badań z lat 2010–2011. Jesienią 2017 r. udało się odgruzować dziedziniec i część zabudowy zamkowej. Dzięki temu odkryto nieznane wcześniej piwnice. – W tym roku będziemy kontynuować prace, odkopywać mury w północnej, czyli mieszkalnej części zamku, o której najmniej wiemy i dalej odgruzowywać piwnice oraz odbudowywać ich sklepienia – mówi Eligiusz Dworaczyński, archeolog.
Firma URBA Architects, która przygotowała projekt rewitalizacji Góry Zamkowej, stworzyła kilka scenariuszy prac. – Przeanalizowaliśmy wszystko, co da się zrobić na tym obszarze. W oparciu o te analizy powstały scenariusze: panoramiczny, przyrodniczy, warowny – nowożytny, warowny – średniowieczny oraz religijny i pielgrzymkowy. Wszystkie one uzupełniają się i tworzą spójną koncepcję rewitalizacji Góry Zamkowej – tłumaczy Piotr Knez, z URBA Architects, autor projektu.
W ramach prowadzonych prac zostaną przywrócone walory widokowe Góry Zamkowej, z której szczytu można podziwiać kilka krain geograficznych. Powstanie kilka punktów widokowych i urokliwych miejsc kontemplacji z ławeczkami i zadaszeniami w wybranych miejscach, tablice edukacyjne, miejsca bird-watchingu oraz miejsca obserwacji płazów i gadów. Prace doprowadzą też do wyeksponowania elementów nowożytnej Twierdzy Lanckorona, która zachowana jest niemal w całości. Do jej zatarcia doprowadziła niewłaściwa gospodarka leśna i komunalna. Po przeprowadzeniu prac ponownie będzie można podziwiać elementy ogromnego zespołu warownego, np. wałów, ławek strzeleckich. Częściowa rekonstrukcja obejmie most zwodzony oraz bastiony i basteje pod zamkiem. Ruiny średniowiecznego zamku zostaną zabezpieczone oraz miejscowo nadbudowane i uzupełnione. Wewnątrz jednej z wież powstanie platforma widokowa. Ponadto planowane jest wytyczenie ścieżek pątniczych oraz specjalna ekspozycja w ramach „Okna Mikołaja Zebrzydowskiego”.
Wszystko po to, aby odwiedzający mogli kontemplować to miejsce, poczuć jego klimat i dostrzec ogromne walory przyrodnicze. Najpierw będą realizowane prace związane z nadbudową zamku, umocnieniami ziemnymi i przesadzeniem roślinności. Realizacja projektu to koszt ok. 10 mln zł.
Projekt rewitalizacji terenu Góry Zamkowej powstał na zlecenie władz gminy Lanckorona, które również przygotowały strategię rozwoju gminy mającą służyć władzom i mieszkańcom przez długie lata. W ramach strategii został opracowany program rewitalizacji gminy, a także koncepcja rozwoju terenów przyległych do Góry Zamkowej. Zgodnie z wizją wójta gminy Tadeusza Łopaty rewitalizacja terenu Góry Zamkowej to tylko początek. Docelowo ma wywołać efekt kuli śniegowej, która poruszy lawinę kolejnych inwestycji promujących gminę Lanckorona.
Do rozpoczęcia prac potrzebne jest pozwolenie konserwatorskie, które URBA Architects już posiada. – Na przełomie czerwca i lipca będziemy składać wniosek o fundusze norweskie. Mamy duże szanse, że dostaniemy dofinansowanie, ponieważ obszar Góry Zamkowej jest wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – mówi Piotr Knez. – Jest to także jedno z najważniejszych miejsc związanych z historią konfederacji barskiej. To solidny fundament do tego, aby stworzyć z Lanckorony jeden z symboli konfederacji barskiej – dodaje architekt.
Szansa na rewitalizację Góry Zamkowej otwiera się w symbolicznym 2018 r., w którym to przypada setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości i dwieście pięćdziesiąta rocznica wybuchu konfederacji barskiej. Projekt wspierany jest przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
