Mur oporowy z przesłoną przeciwfiltracyjną – opis realizacji

Mur oporowy zrealizowano by wzmocnić wał przeciwpowodziowy, który chroni przed zalaniem dzielnicę Praga w Warszawie. Oprócz niego wykonano przebudowę ulic Wybrzeże Szczecińskie i Wybrzeże Helskie o długości 2,2 km. W ramach tego zadania powstała także kładka pieszo-rowerowa nad kanałem w Porcie Praskim.

Mur oporowy z przesłoną przeciwfiltracyjną

Cel realizacji

Inwestycja miała poprawić walory użytkowe ulicy Wybrzeże Helskie na odcinku od Portu Praskiego do mostu Gdańskiego z uwzględnieniem potrzeb ruchu rowerowego i pieszego oraz zabezpieczyć przeciwpowodziowo i przeciwfiltracyjnie cały odcinek. W tym celu wykonano mur oporowy i przesłonę przeciwfiltracyjną od km Wisły 513+300 do 515+600 i o rzędnej od 8,53 do 7,86 m powyżej „0” Wisły (przed modernizacją rzędna jezdni wynosiła około 6,50 m). Wykonane prace skutecznie zabezpieczają zoo i Pragę przed powodzią, ponieważ stan alarmowy Wisły w Warszawie to 6,50 m na wodowskazie warszawskim, czyli 4,71 m od „0” Wisły, a powódź w 2010 r. osiągnęła 7,80 m, czyli 6,01 m od „0” Wisły i spowodowała, że planowano już nawet ewakuację zwierząt z zoo. W 1844 r. Wisła osiągnęła poziom 8,63 m na wodowskazie i zalała większość Pragi, Powiśle i Wilanów, powodując ogromne straty.

Mur oporowy – zakres zadania

Aby zrealizować założone cele, określono następujące zadania:

• Wykonanie przesłony przeciwfiltracyjnej w gruncie z zawiesiny tężejącej cementowo-bentonitowej o głębokości od 4,6 do 13,40 m p.t. o grubości około 40–80 cm i długości 2265 m w trzech technologiach: Trenchmix – wgłębne mieszanie gruntu na mokro CDMM (continuous deep mixing method) grubości 40 cm, przesłona z iniekcji niskociśnieniowej i ścianka szczelna stalowa.
• Osadzenie w świeżej przesłonie dwuteowników HEB 140, l = 2–4 m kotwiących mur żelbetowy co 1,00–1,25 m, w sumie wbudowano 181 t kotew.
• Zbrojenie, deskowanie i betonowanie 2265 m.b. muru oporowego w segmentach przeważnie o długości 15,0 m i wysokości od 1,60 do 6,40 m z dylatacjami szczelnymi i z pozostawieniem przejazdów i przejść na teren zalewowy, które będą zabezpieczone mobilnymi zaporami (szandorami) Ogółem wbudowano w mur 291 t stali zbrojeniowej i 4400 m³ betonu C30/37. Dodatkowo wykonano sześć ścianek oporowych prefabrykowanych przy schodach i pochylniach prowadzących do Wisły oraz wzdłuż jezdni przy pomniku Kościuszkowców i pod mostem Śląsko-Dąbrowskim.
• Zasypka muru z obu stron z wykonaniem chodnika i ścieżki rowerowej od strony jezdni i zabezpieczeniem materacami faszynowymi z narzutem kamiennym od strony Wisły. Montaż na murze balustrad o różnej wysokości, pochwytów, reperów, a także malowanie hydrofobowe i antygraffiti na całej długości 2265 b. muru oporowego.
• Przygotowanie,próbny montaż, szkolenie użytkownika i zeskładowanie aluminiowych mobilnych zapór przeciwpowodziowych (szandorów) systemu IBS Technics dla 14 przejazdów i przejść w murze oporowym przeciwpowodziowym o długości od 2,655 do 50,730 m (ogółem 40 przęseł) i wysokości od 0,3 do 1,9 m.

Zastosowane technologie

Przy realizacji przesłony przeciwfiltracyjnej głównie korzystano z technologii wgłębnego mieszania gruntu CDMM urządzeniem trenczer (koparka gąsienicowa wielonaczyniowa) wszędzie tam, gdzie nie występowały kolizje, w sumie na długości 2061 m.b. Przesłonę realizowano przez nasypy i piaski średnie z przewarstwieniami organicznymi do gruntów spoistych występujących na głębokości około 10–12 m p.p.t. Stosowano mieszanki cementowo-bentonitowe Vectis-S i Solidur MIP 0,5. Wykonana przesłona o grubości min. 40 cm musiała mieć wytrzymałość na ściskanie minimum 1 MPa i współczynnik filtracji maks. k = 1 x 10–8 m/sek. Postęp robót był duży. Trenczer dziennie wykonywał 80–120 m.b. przesłony o głębokości około 10 m (fot. 1).

Fot. 1. Formowanie przesłony trenczerem i osadzanie dwuteowników

W miejscach kolizji na pięciu odcinkach o łącznej długości 194 m.b. zrealizowano iniekcję niskociśnieniową dwoma rzędami otworów o głębokości od 10,50 do 14,50 m w rozstawie 75 cm. Iniekcję wykonywano w czterech etapach (w każdym etapie co czwarty otwór był iniektowany). W przypadku gdy chłonność gruntu spadała poniżej 5 l/min, podłoże uznawano za szczelne.

Przy Porcie Praskim w styku ze śluzą zastosowano ścianki szczelne stalowe GU 13 N wbijane wibromłotem na głębokość 9–12 m i na długości 27,5 m.b.

Dwuteowniki kotwiące HEB 140 o długości od 2,00 do 4,00 m osadzano co 1,00 lub 1,25 m w świeżo wykonanej w danym dniu przesłonie CDMM, po wytyczeniu lokalizacji przez geodetów. W przypadku przesłony wykonywanej iniekcją niskociśnieniową wiercono w niej otwory głębokości 4,0 m o średnicy 200 mm co 1,25 m i w zawiesinie cementowej aplikowanej do tych otworów w trakcie wyciągania rury montowano pale kotwiące HEB 140 długości 4,00 m. Roboty te realizowała niewielka maszyna do iniekcji po zmianie osprzętu.

Technologia wykonania segmentów żelbetowego muru z betonu C30/37 była tradycyjna, ale z wykorzystaniem pięciu systemowych kompletów deskowań, co umożliwiało wobec powtarzalności robót osiągnięcie średniego cyklu – cztery doby na segment, przy pracy na wydłużoną zmianę. Ścianki oporowe prefabrykowane stosowane przy schodach i pochylniach montowano dźwigami na wcześniej przygotowanym podłożu betonowym (fot. 2, 3).

Fot. 2. Mur oporowy w budowie

Fot. 3. Mur oporowy wzdłuż zoo

Roboty wykończeniowe, takie jak izolacja bitumiczna muru zasypywanego czy malowanie hydrofobowe i antygraffiti, odbywały się tradycyjnie i bez problemów. Trudniejsza była sprawa balustrad, ponieważ mur oporowy ma zmienną wysokość powyżej chodnika od 20 do 160 cm, co powodowało konieczność stopniowania wysokości balustrad, tak aby utrzymać wysokość pochwytu od 1,10 do 1,30 m nad poziomem chodnika. Stopniowanie wykonano co 10–20 cm, a w wyższych partiach muru zastosowano tylko pochwyt rurowy mocowany do ściany. Dylatacje między segmentami muru wykonano z taśm plastikowych uszczelniających z obu stron muru.

Mobilne zamknięcia przeciwpowodziowe systemu IBS Technics to lekkie elementy aluminiowe – słupki i brusy z uszczelkami oraz systemem doprężania, umożliwiające jedno- i wieloprzęsłowe zabezpieczenia szczelne wysokości do 2 m dla przejazdów, przejść i budynków o szybkim montażu (przęsło montuje się około 10 min) i łatwym transporcie. Oczywiście system wymagał osadzenia w murze żelbetowym profilowanych prowadnic aluminiowych, a w przypadku zapór kilkuprzęsłowych – wbetonowania w obniżonym do poziomu przejazdu murze blach kotwiących z zaślepionymi gwintowanymi otworami dla słupków pośrednich. Przy tej ilości i różnorodności zapór konieczne było ich odpowiednie oznakowanie i sporządzenie instrukcji użytkowania (fot. 4).

Fot. 4. Brama przeciwpowodziowa

Na murze oporowym zainstalowano również repery po jednym na środku każdej sekcji, numerując je kolejno od 1 do 152, co również oznacza numer sekcji i jest widoczne z chodnika i jezdni dla celów utrzymaniowych.

>>> Fundamenty poniżej poziomu wody gruntowej w zabudowie miejskiej

>>> Barety – niedoceniany rodzaj fundamentów głębokich

>>> Prace ziemne zgodnie z przepisami BHP

>>> Konstrukcje oporowe z gruntu zbrojonego w technologii biernej

Mur oporowy – przebieg realizacji

Roboty zasadnicze przy murze Skanska rozpoczęła 5 maja 2020 r. od wbijania ścianek szczelnych stalowych i wykonywania przesłony iniekcją niskociśnieniową od strony Portu Praskiego. Od 6 maja 2020 r. rozpoczęto realizację przesłony trenczerem od km 1+155 w stronę portu i do 15 maja wykonano 586 m.b. przesłony. Bezpośrednio po przesłonie rozpoczęto realizację muru od sekcji 3 i 4 oraz 69–71, a cały mur (152 sekcje) zakończono w listopadzie 2020 r. wraz ze schodami, pochylniami i ściankami prefabrykowanymi. Jednocześnie wykonywano izolacje i zasypki oraz roboty drogowe. W pierwszej połowie 2021 r. mur pomalowano, zainstalowano balustrady i pochwyty oraz przygotowano mobilne zapory przeciwpowodziowe, szkoląc ekipę użytkownika (Zarząd Zieleni i ZDM Warszawa). W dniu 5 listopada 2021 r. odbył się komisyjny odbiór techniczny muru i przesłony.

Mur oporowy – uwagi i wnioski po realizacji

• Zastosowanie technologii CDMM do wykonania przesłony i system dwuteowników kotwiących mur zatapianych w przesłonie było rozwiązaniem praktycznym, szybkim w realizacji i z pewnością skutecznym.
• Nie dostosowano niwelety muru do niwelety chodnika tylko do poziomu wody powodziowej, co wygląda dziwnie, bo mur ma od 0,20 do 1,60 m i balustrada jest różnej wysokości lub nie ma jej wcale.
• System IBS Technics mobilnych zapór przeciwpowodziowych jest nowoczesny, skuteczny, łatwy i szybki w montażu, wymaga jednak dokładnej inwentaryzacji, porządnego składowania i ochrony przed dewastacją.

Realizacja muru oporowego z przesłoną przeciwfiltracyjną i kładki nad kanałem do Portu Praskiego

Sprawy umowne, wartość robót, kadra

Projekt rozbudowy Wybrzeża Helskiego wraz z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym wykonała firma EGIS Poland Sp. z o.o. z Warszawy w ramach kontraktu ze ZMID Warszawa. W wyniku wygranego przetargu umowę na modernizację Wybrzeża Helskiego podpisała w dniu 9 stycznia 2020 r. ze ZMID Warszawa i MPWiK firma Skanska SA na kwotę 75,8 mln zł brutto, w tym roboty MPWiK 252,2 tys. zł. Umowę na nadzór robót, po wygranym przetargu, podpisała ze ZMID Warszawa firma ZBM SA w dniu 2 lipca 2020 r. (już w trakcie realizacji) na kwotę 1,0 mln zł brutto.

Roboty rozpoczęto w lutym 2020 r., umowny okres realizacji to 24 miesiące od daty podpisania umowy, a zatem termin zakończenia zadania to 8 stycznia 2022 r. Gwarancja wynosi osiem lat.

Na umowną wartość robót 75,8 mln zł brutto składają się następujące pozycje:

• roboty drogowe – 35,2 mln zł,
• mur oporowy – 16,1 mln zł,
• kładka – 4,0 mln zł,
• ostroga – 3,1 mln zł,
• roboty elektryczne – 7,1 mln zł,
• roboty wodno-kanalizacyjne – 8,5 mln zł,
• zieleń – 1,8 mln zł.

Polecamy: Kładka pieszo-rowerowa do Portu Praskiego – opis realizacji

Kierownikiem projektu ze strony ZMID był do 18 listopada 2020 r. mgr inż. Zdzisław Dominiewski, a następnie mgr inż. Łukasz Bojanowski.

Roboty mostowe w ramach EGIS Poland Sp. z o.o. projektował mgr inż. Rafał Sabisz.

Menedżerem projektu w Skanska SA był Tomasz Ostalczuk, kierownikiem robót mostowych – Andrzej Polit, a bezpośrednio robotami kierowali: na murze oporowym i ostrodze – Jarosław Achler, a na kładce – Krzysztof Kamyk.

Nadzór sprawował ZBM SA – p.o. inż. kontraktu – Rafał Chojecki, inżynier rezydent i inspektor nadzoru robót mostowych – Andrzej Jaworski, oraz branżowi inspektorzy nadzoru.

Pandemia w sposób widoczny skomplikowała kierowanie i nadzór nad robotami. We wrześniu 2020 r. zaniechano cotygodniowych narad koordynacyjnych, a wszelkie spotkania techniczne odbywały się w sposób zdalny. Na budowie stosowano maseczki i zachowywano odstęp 1,5 m (tam, gdzie było to możliwe). Środki dezynfekcyjne były wszędzie dostępne. Pomimo tych utrudnień nie zanotowano opóźnień w realizacji zadania ani zachorowań na COVID-19 wśród załogi i kadry na budowie.

Ostatecznie zakończone roboty prezentują się bardzo dobrze, świadcząc zarówno o celowości inwestycji, dobrym projekcie, jak i świetnym wykonaniu, a ten fragment Warszawy zmienił się nie do poznania i co najważniejsze – znaczna część Pragi została skutecznie zabezpieczona przed powodzią.

mgr inż. Andrzej Jaworski
inżynier rezydent i inspektor nadzoru robót mostowych na rozbudowie ulicy Wybrzeże Helskie, ZBM SA

>>> Fundamentowanie w trudnych warunkach

>>> Foundations

>>> Ścianki szczelne – wykorzystanie w warunkach miejskich