Deskowania tunelowe w budownictwie mieszkaniowym

Deskowania tunelowe to systemowe, wielkowymiarowe deskowania członowe, pozwalające na jednoczesne betonowanie ścian i stropów. Tego rodzaju deskowanie do wykonania jednej działki roboczej składa się z dwóch tarcz ściennych połączonych przegubowo z dwuczęściową tarczą deskowania stropu, zaś przy segmentach szczytowych – dodatkowo z jednej tarczy ściennej zamykającej (fot. 1).

Fot. 1. Widok deskowania tunelowego z tarczą czołową

Deskowania tunelowe – główne zalety:

• szybki montaż deskowań tunelowych i łatwe łączenie poszczególnych modułów;
• opatentowany system szybkiego demontażu i wysuwania deskowania;
• maksymalna rozpiętość stropów do 8 m, bez konieczności stosowania podpór;
• cykl realizacyjny wykonania jednej działki roboczej wynosi 24 godziny;
• zestaw deskowań tunelowych pozwala na realizację jednej kondygnacji dziennie;
• wysoka jakość powierzchni ścian i stropów eliminuje konieczność tynkowania;
• znaczne obniżenie kosztów realizacji budynków, a w konsekwencji cen mieszkań.

W Polsce koncepcja deskowań tunelowych w budownictwie mieszkaniowym nie jest niczym nowym, gdyż wykorzystana była w systemach budownictwa uprzemysłowionego „Stolica” czy systemie budownictwa monolitycznego SBM-75. Deskowania te co prawda ewoluowały w czasie, ale w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia powstało wiele budynków z wykorzystaniem pierwszych systemowych deskowań tunelowych w Warszawie (osiedle Za Żelazną Bramą), Krakowie czy Katowicach.

Jednak zasadniczy przełom technologiczny nastąpił z początkiem naszego wieku w Holandii, gdzie obecnie buduje się większość budynków mieszkalnych wielorodzinnych w technologii monolitycznej, przy zastosowaniu profesjonalnych deskowań tunelowych. W niniejszym artykule omówiono doświadczenia firmy BESTA Przedsiębiorstwo Budowlane sp. z o.o. w Rzeszowie, uzyskane podczas realizacji budynków mieszkalnych w Holandii z wykorzystaniem współczesnych deskowań tunelowych.

Zobacz:

• Deskowania na budowie Południowej Obwodnicy Warszawy
• Analiza techniczno-ekonomiczna systemów deskowań
• O deskowaniach i rusztowaniach na budowie wieżowca Skyliner
• Deskowania z systemem wózków przejezdnych na budowie Zakopianki
• Produkty budowlane

Należy zauważyć, że pomimo istotnych ograniczeń funkcjonalnych spowodowanych modułowością ścian poprzecznych, istnieje możliwość różnorodnego kształtowania atrakcyjnej architektury budynków. Widoczne na fot. 2 budynki wykonano w technologii monolitycznej z zastosowaniem deskowań tunelowych.

Fot. 2. Przykłady kształtowania architektury w technologii deskowań tunelowych

Etapy realizacji robót w technologii monolitycznej z zastosowaniem deskowań tunelowych w jednym cyklu dobowym:

1. Przywiezienie deskowania na budowę we wczesnych godzinach porannych i jego „uzbrojenie” w kurtyny czołowe, balustrady ochronne itp., przeznaczone do konkretnego ustawienia segmentu na działce roboczej (fot. 3).
2. Zazbrojenie ścian matami zbrojeniowymi wraz z zamontowaniem obstawek otworowych, elementów instalacji elektrycznych (rurki, puszki) oraz podejść sanitarnych. Na fot. 4 pokazano „cokoły startowe” o wysokości 25 cm, betonowane wraz ze stropem.
3. Montaż deskowania tunelowego odbywa się poprzez ustawienie go na właściwej działce roboczej. Na fot. 5 widać moment wstawiania deskowania tunelowego pomiędzy zazbrojone ściany. Po postawieniu tunelu następuje jego geometryczne ustawienie w odniesieniu do rzędnych naniesionych przez służby geodezyjne. Celem regulacji wysokości ścian deskowania oraz szerokości tarczy stropowej o żądany wymiar, deskowanie wyposażone jest w odpowiednie przekładnie ręczne.
4. Zbrojenie stropów jest bardziej pracochłonne niż ścian i rozpoczyna się zaraz po ustawieniu tunelu. Jednocześnie prowadzony jest montaż instalacji elektrycznych oraz sanitarnych, które wprowadzane są pomiędzy dolną a górną siatkę zbrojeniową. Przy zunifikowanej grubości stropów wynoszącej 25-30 cm można zamontować wszelkie instalacje w obrębie grubości stropu (nawet rury wentylacyjne). Na fot. 6 przedstawiono zbrojenie stropów na trzech tunelach wraz z montażem elementów instalacji elektrycznych i sanitarnych.
5. Betonowanie przy jednej działce roboczej można rozpocząć już ok. godz. 13, a przy dwóch działkach roboczych następuje ono ok. godz. 14-15. Betonowanie prowadzone jest przy zastosowaniu dźwigu wieżowego i czterokubikowego pojemnika na beton. Z jednej (pięcioosiowej) betonomieszarki uzyskujemy wypełnienie betonem trzech pojemników (fot. 7).

Fot. 3. Transport elementów na plac budowy. Fot. 5. Montaż segmentu deskowania tunelowego

Fot. 4. Zbrojenie ścian i montaż elementów instalacyjnych. Fot. 6. Widok zazbrajanych stropów

Fot. 7. Betonowanie ścian i stropów przy użyciu pojemników

Kolejne etapy betonowania ścian i stropów jednocześnie dla dwóch tuneli ilustruje fot. 8. W trakcie betonowania stropu betonowane są równocześnie „cokoły startowe” pod ściany kolejnej kondygnacji. Pozwalają one na uszczelnienie ścian deskowania, które, wsparte na kółkach, uniesione są nad stropem celem umożliwienia późniejszego obniżenia w trakcie rozdeskowywania.

Fot. 8. Kolejne etapy betonowania ścian i stropów

Przyspieszone dojrzewanie betonu uzyskuje się poprzez zastosowanie dodatków przyspieszających do betonu i jego nagrzewanie palnikami gazowymi usytuowanymi wewnątrz osłoniętego tunelu. Gaz propan butan dostarczany jest z butli ulokowanej poza tunelem, a za pośrednictwem rozdzielacza doprowadzany równocześnie do kilku palników rozmieszczonych w tunelu (fot. 9).

Fot. 9. Zamknięty tunel w trakcie nagrzewania

Utrzymywana przez kilkanaście godzin temperatura powietrza wewnątrz osłoniętego tunelu, wynosząca ok. 100^oC, pozwala na nagrzanie betonu do ok. 80^oC. Elektroniczny system kontroli dojrzewania betonu wyposażony w czujniki temperatury sygnalizuje osiągnięcie przez beton wytrzymałości, przy której możliwe jest rozdeskowanie tunelu. System może przesyłać taką informację na smartfon kierownika budowy.

Przy jednoczesnym betonowaniu ścian i stropów z zachowaniem tradycyjnego czasu dojrzewania betonu istnieje możliwość występowania zarysowań skurczowych ścian w poziomie deskowania stropu. W technologii deskowań tunelowych zarysowania takie nie wystąpią, gdyż rozdeskowanie następuje jeszcze przed rozpoczęciem procesu skurczu technologicznego betonu.

6. Rozdeskowanie tunelu realizowane jest już następnego dnia w godzinach porannych. W kolejnych czynnościach technologicznych następuje opuszczenie listwy domykaj Ącej strop tunelu, co pozwala na „załamanie” tarczy stropowej w jej połowie z jednoczesnym odchyleniem „od pionu” obydwu tarcz ściennych. Na skutek tego zabiegu dochodzi do szybkiego „odspojenia” deskowania od zabetonowanego stropu ścian i obiektu (fot. 10). Z kolei przy pomocy przekładni ręcznych następuje podniesienie kółek jezdnych tarcz ściennych, co powoduje obniżenie tunelu i osadzenie go na wcześniej podłożonych pod prowadnice tarcz ściennych rolkach wyjazdowych (fot. 11).

Fot. 10. Zamek tarczy stropowej z opuszczoną listwą domykającą

Fot. 11. Obniżanie deskowania tunelowego na rolki jezdne

Na fot. 12 pokazano obniżone o ok. 5 cm (w stosunku do zabetonowanej konstrukcji) deskowanie tunelowe osadzone na rolkach wyjazdowych.

Fot. 12. Widok odspojonego i obniżonego tunelu

7. Wysunięcie tunelu odbywa się przy pomocy elektrowciągarki linowej, będącej na wyposażeniu deskowania tunelowego. W trakcie wysuwania następuje natrysk tarcz deskowania preparatem antyadhezyjnym (fot. 13). Segmenty skrajne deskowania wysuwane są na zewnątrz budynku przy pomocy dźwigu (fot. 14).

Fot. 13. Wysuwanie tunelu i oprysk preparatem antyadhezyjnym

Fot. 14. Transport dźwigowy segmentu poza obrysem budynku

Fot. 15. Przygotowanie deskowań tunelowych na kolejnych działkach

8. Przeniesienie deskowania tunelowego. Po zabetonowaniu jednej działki roboczej deskowanie tunelowe ustawiane jest na kolejną działkę lub przenoszone dźwigiem na inny obiekt. System deskowań tunelowych umożliwia dowolne etapowanie robót i szybkie przemieszczanie deskowań pomiędzy działkami roboczymi budynku lub pomiędzy obiektami.
9. Montaż pomostów roboczych pod kolejną kondygnację. Mocowanie pomostów przebiega bardzo szybko, gdyż stabilizuje się je pomiędzy stropami przy pomocy śrub rozporowych (fot. 16).
10. Montaż elementów prefabrykowanych (schody, szyby windowe, balkony, ściany osłonowe) odbywa się równolegle z pracami przy deskowaniu na danym poziomie budynku. Wysoka jakość prefabrykatów betonowych pozwala na użytkowanie ich bez konieczności wykańczania powierzchni.

Fot. 16. Montaż pomostów roboczych dla następnej kondygnacji

Po zmontowaniu elementów prefabrykowanych przystępuje się do robót instalacyjnych (wciąganie przewodów elektrycznych, montaż instalacji wodno-kanalizacyjnych, wentylacji mechanicznej itp.) oraz robót wykończeniowych. Powierzchnia żelbetowych ścian i stropów po rozdeskowaniu jest tak gładka, że nie wymaga tynkowania, lecz jedynie wykonania gładzi szpachlowych. Wysoka jakość stosowanych materiałów wykończeniowych oraz nowoczesne technologie pozwalają na uzyskanie znakomitych efektów pracy.

Zastosowanie technologii deskowań tunelowych zrewolucjonizowało technologię monolityczną w budownictwie mieszkaniowym, co przyczyniło się do znacznego skrócenia czasu realizacji robót i obniżenia kosztów inwestycji, a w efekcie końcowym – obniżenia cen mieszkań. Nasuwa się tu pytanie, dlaczego w Polsce tak niechętnie odnosimy się do prefabrykacji, na której kiedyś opierano szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego.

mgr inż. Jacek Hess

mgr inż. Michał Pieniążek BESTA Przedsiębiorstwo Budowlane sp. z o.o. w Rzeszowie

Artykuł ukazał się w „Biuletynie Besty” nr 7/2017.