Odpowiedzialność kierowników budów i robót za bezpieczeństwo na budowie

Wyzwania w zakresie bezpieczeństwa na współczesnej budowie wzrastały wielokrotnie w przeciągu ostatnich kilkunastu lat. Ciągle zwiększające się tempo prac, niedobór wykwalifikowanych pracowników oraz niska świadomość kadry zarządzającej na budowie, która ponosi wieloaspektową i skomplikowaną odpowiedzialność, to główne przyczyny narastających i na nowo definiowanych zagrożeń na polskich placach budowy.

Fot. © mh.desing – stock.adobe.com

>>> Occupational Health and Safety on a Construction Site

>>> Wypadki przy pracy w Polsce w 2024 r. Mniej poszkodowanych, ale więcej wypadków ciężkich i śmiertelnych

>>> Wypadki przy pracy w budownictwie spowodowane upadkami z wysokości

Dlaczego ponownie taka tematyka? Głos krytyczny

Metodyczna obserwacja zachowań pracowników wykonujących prace na budowie prowadzi do niepokojących wniosków o nieprzestrzeganiu przez nich przepisów i zasad bhp. Można tu wskazać na takie zjawiska, jak realizowanie robót w oparciu o własną intuicję czy – co gorsza – stawianie subiektywnego komfortu ponad zasady bezpieczeństwa. Jednocześnie należy zauważyć znaczący postęp technologiczny w zakresie stosowanych zabezpieczeń przed zagrożeniami na budowie, a także duży rozwój zabezpieczeń systemowych. Zmienia się i dopasowuje w sposób naturalny struktura organizacyjna budowy. Większość zamierzeń budowlanych realizowana jest poprzez grupy podwykonawców, które są odrębnymi podmiotami, a jednak są współzależne, powiązane ekonomicznie i skomplikowanym formalno-prawnym zarządzaniem przez kierowników budów oraz robót.

W artykule przedstawimy zasady odpowiedzialności osób pełniących samodzielne funkcje techniczne – kierowników budów i robót – za naruszenia przepisów bhp oraz wypadki na budowie w kontekście typowego modelu organizacyjnego budowy. Wnioski autorów zostały oparte na analizie licznych wypadków, postępowań karnych oraz dostępnego orzecznictwa. Niestety, w świetle tych analiz autorzy formułują krytyczną ocenę często nietrafnego przebiegu postępowań w zakresie wskazywania osób odpowiedzialnych.

Każdy wypadek na budowie w kontekście ustalania odpowiedzialności za naruszenia bezpieczeństwa jest traktowany indywidualnie, lecz mechanizmy go określające i odpowiedzialność są podobne.

W dalszej części artykułu:

Dogmat o odpowiedzialności kierownika budowy i robót

Samodzielna funkcja techniczna w aspekcie bezpieczeństwa

Pojęcie należytej staranności w kontekście zachowania bezpieczeństwa pracy na budowie

Cały artykuł dostępny jest w numerze 6/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.

Marcin Korta

Dariusz Kulesza

Literatura
1. Wyrok Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 maja 2016 r., sygn. akt VI SA/Wa 2399/5.
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2012 r., sygn. akt IV KK 216/12.
3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 418).
4. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277).
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. nr 47 poz. 401).
6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650).
7. Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt VII Ka 1223/13.
8. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 2 października 2019 r., sygn. akt I ACa 31/19.
9. P. Jarzyński, Odpowiedzialność kierownika budowy, „Inżynier Budownictwa” nr 10/2023, s. 32–35.
10. W. Kołodziejczyk, BHP na budowie, odpowiedzialność kierownika budowy, „Inżynier Budownictwa” nr 10/2006.
11. M. Korta, D. Kulesza, Odpowiedzialność za bezpieczeństwo na budowie. Trudności z ustaleniem struktury organizacyjnej nadzoru, „Atest” nr 1/2014.
12. M. Korta, D. Kulesza, Kto jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo na budowie?, „Atest” nr 4/2015.