Wybuch wojny na Ukrainie i wynikające z niej widmo kryzysu energetycznego uświadomił rządzącym, że w obszarze transformacji energetycznej polskiej gospodarki jak najszybciej należy przejść od słów do czynów. Od początku 2022 r. obserwowany jest wyraźny wzrost liczby i wartości zapowiadanych inwestycji. W rezultacie, aktualna wartość 210 największych realizowanych i planowanych projektów energetycznych sięga już ponad 530 mld zł. Tymczasem potencjał wykonawczy 80 największych wykonawców energetyczno-przemysłowych działających w Polsce to obecnie 30 mld zł rocznie. Można więc wnioskować, że proces transformacji energetycznej polskiej gospodarki będzie procesem rozłożonym na co najmniej dwie dekady.
Rośnie liczba i wartość planowanych inwestycji
Jak wynika z raportu firmy badawczej Spectis zatytułowanego „Budownictwo energetyczno-przemysłowe w Polsce 2024-2029”, aktualna wartość 210 realizowanych i planowanych największych inwestycji energetyczno-przemysłowych w Polsce to 532 mld zł. W puli znaczących projektów inwestycje na etapie budowy mają łączną wartość 79 mld zł, a pozostałe 453 mld zł stanowią inwestycje będące w fazie przetargu, planowania lub wstępnej koncepcji. Tak olbrzymia dysproporcja pomiędzy wartością inwestycji w realizacji a wartością inwestycji planowanych świadczy o ogromnym potencjale rozwoju tego segmentu budownictwa.
Fot. stock.adobe.com/ Lubo Ivanko
Całkowite roczne przychody analizowanych w raporcie 80 największych wykonawców energetyczno-przemysłowych w Polsce w 2022 r. wyniosły 43 mld zł, z czego blisko 30 mld zł przypada na segment szeroko rozumianych inwestycji energetyczno-przemysłowych, czyli bloków energetycznych, spalarni odpadów, elektrociepłowni, kotłowni, specjalistycznych instalacji przemysłowych, odnawialnych źródeł energii oraz sieci przesyłowych.
Rynek budownictwa energetyczno-przemysłowego pozostaje rynkiem umiarkowanie skoncentrowanym. Z grupy 80 analizowanych firm, 5 największych wykonawców posiada nieco ponad 35% rynku, czołowe 10 podmiotów odpowiada za 51% rynku, a na 20 wiodących firm przypada 68% rynku.
>>> Koszty w budownictwie 2016–2023
>>> Przychody największych światowych firm budowlanych w 2022 r. wyniosły ponad 1,9 bln dolarów
Wzrost wartości przerobów, stagnacja rentowności
Biorąc pod uwagę wartość realizowanych robót, rynek budownictwa energetyczno-przemysłowego w Polsce przez kilka lat znajdował się w stagnacji, co jednak zaczyna się wyraźnie zmieniać. Po osiągnięciu 20 mld zł w latach 2019-2020, w 2021 r. wartość kontraktów energetyczno-przemysłowych 80 czołowych firm wyniosła 23 mld zł. Natomiast w 2022 r. było to już blisko 30 mld zł. Jak wynika z trendu za pierwsze trzy kwartały 2023 r., w całym roku wartość segmentu może urosnąć w ujęciu realnym o około 30%, co w ujęciu nominalnym może przełożyć się na rekordową wartość 43 mld zł.
Istotnym problemem tej gałęzi budownictwa pozostaje niska zyskowność. W latach 2017-2022 średnia rentowność netto w grupie 80 wykonawców wyniosła 2%, na co wpłynęły problemy finansowe kilku znaczących graczy.
Technologie niskoemisyjne przyszłością budownictwa energetycznego
W najbliższych latach coraz ważniejszym elementem rynku energetycznego będą odnawialne źródła energii. Jak wynika z projektu dokumentu aktualizującego obecną Politykę Energetyczną Polski do 2040 r., inwestycje w rozwój nowych mocy planowane do 2040 r. sięgną ponad 700 mld zł, z czego przeszło 80% będą stanowić wydatki na moce zeroemisyjne (odnawialne źródła energii oraz atom).
W wyniku obserwowanego w minionych latach przyspieszenia inwestycyjnego w zakresie OZE, w grupie 80 największych wykonawców energetycznych coraz liczniej reprezentowani są instalatorzy OZE, szczególnie w zakresie fotowoltaiki.
Poza mocami wytwórczymi, w ciągu najbliższych 20 lat także Krajowy System Elektroenergetyczny czekają istotne zmiany strukturalne. Znacząco zmniejszy się bowiem rola jednostek węglowych, a jednocześnie wzrośnie wyraźnie udział OZE w wytwarzaniu energii elektrycznej. Zmiany te wymagać będą również kolejnych dużych inwestycji w obszarze sieci elektroenergetycznych.
Bartłomiej Sosna, Ekspert rynku budowlanego, Spectis
