Ogrodzenia – wymagania oraz rodzaje dostępnych rozwiązań

Fot. 1. Ogrodzenie ma na celu zabezpieczenie terenu przed dostępem osób nieuprawionych. W przypadku działki z użytkowanym obiektem budowlanym ogrodzenie stosuje się głównie z myślą o ochronie przed kradzieżą. Fot. © genotar1 – stock.adobe.com

W budownictwie ogrodzenie wykorzystywane jest na etapie wykonawstwa (budowy) lub użytkowania obiektu budowlanego.

Na etapie wykonawstwa ogrodzenie stosuje się po to, by uniemożliwić dostęp na teren budowy osób postronnych. Może to być podyktowane koniecznością ochrony osób trzecich przed występującymi zagrożeniami (pochodzącymi od pracujących maszyn i urządzeń czy wykonywanych prac), a także zabezpieczenia przed kradzieżą znajdujących się na placu budowy materiałów, narzędzi, maszyn czy urządzeń. Ogrodzenie jest również stosowane po to, by ograniczyć lub uniemożliwić przebywanie osób zatrudnionych na placu budowy w bezpośrednim sąsiedztwie miejsc niebezpiecznych (głębokie wykopy, otwarte przestrzenie znajdujące się ponad poziomem terenu, zasięg pracy maszyn i urządzeń do transportu pionowego i poziomego, przewody i urządzenia elektroenergetyczne).

Na etapie użytkowania ogrodzenie stosuje się z myślą o ochronie przed kradzieżą dóbr materialnych użytkowników obiektu, a także z uwagi na jego estetykę.

Fot. 2. Ogrodzenie placu budowy stosuje się przede wszystkim w celu ochrony osób postronnych przed zagrożeniami, jakie wiążą się z wykonywanymi pracami budowlanymi. Wysokość takiego ogrodzenia nie powinna być niższa niż 1,5 m. Fot. © Jürgen Fälchle – stock.adobe.com

Wymagania dotyczące ogrodzeń

Ogrodzenie placu budowy

Powinno być wykonane na etapie zagospodarowania terenu budowy, przed rozpoczęciem robót budowlanych. Gdy nie jest to możliwe (np. w przypadku tzw. robót liniowych), trzeba dokonać oznakowania granic terenu za pomocą tablic ostrzegawczych. W sytuacji wykonywania robót drogowych należy wykorzystywać znaki drogowe.

Wysokość ogrodzenia terenu budowy nie powinna być mniejsza niż 1,5 m. Podczas wykonywania ogrodzenia należy zadbać o to, aby nie stwarzało ono zagrożenia dla ludzi.

Uwaga! Treść Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych [1] określa, kiedy należy wykonać ogrodzenie tradycyjne, a kiedy balustrady ochronne.

Ogrodzenie tradycyjne, o wysokości co najmniej 1,5 m, powinno być wykorzystywane do zabezpieczania:

• miejsc składowania materiałów – odległość ogrodzenia nie powinna być mniejsza niż 0,75 m od stosów. Przy składowaniu luzem materiałów pylących ogrodzenie powinno być szczelne i wyższe o co najmniej 0,5 m ponad wysokość składowanego materiału;
• stref gromadzenia i usuwania odpadów;
• miejsc przeznaczonych do impregnacji materiałów;
• miejsc obróbki kamieni;
• rusztowań przed montażem i demontażem;
• miejsc wykonywania robót ziemnych;
• terenu, na którym odbywa się podgrzewanie, rozmrażanie lub zamrażanie gruntu;
• miejsc rozwijania zwojów stali zbrojeniowej oraz przestrzeni pomiędzy kołowrotkami a prościarkami;
• terenu, na którym prowadzone są roboty rozbiórkowe obiektu budowlanego;
• terenu (placu) do wykonywania strzelania.

>>> Ogrodzenia przemysłowe

>>> Bramy – rodzaje, budowa, użytkowanie, normy

>>> Zawiadomienie właściwego inspektora pracy o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych

Balustrady ochronne, składające się z deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i poręczy umieszczonej na wysokości 1,1 m, w których wolną przestrzeń pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości, ustawia się:

• w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi dołu na wapno gaszone;
• na skraju strefy niebezpiecznej, w której istnieje zagrożenie upadku z wysokości przedmiotów. Zasięg strefy nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty, jednak jej minimalny zasięg nie może być mniejszy niż 6 m (w zwartej zabudowie miejskiej strefa niebezpieczna może być zmniejszona pod warunkiem zastosowania rozwiązań technicznych lub organizacyjnych, które skutecznie zabezpieczą przedmioty przed ich spadaniem);
• w sąsiedztwie krawędzi stropów nieobudowanych ścianami;
• w sąsiedztwie krawędzi otworów w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi;
• w otworach w ścianach zewnętrznych oraz w ścianach wewnętrznych w sąsiedztwie szybów dźwigów, których dolna krawędź znajduje się poniżej 1,1 m od poziomu stropu.

W ogrodzeniu w bezpośrednim sąsiedztwie bram dla ruchu kołowego należy wykonać i w widoczny sposób oznakować furtki dla pieszych. Furtki i bramy zamykane i otwierane automatycznie powinny otwierać się bez stwarzania ryzyka urazu oraz posiadać dodatkowe mechanizmy do ręcznego otwierania na wypadek przerwy w dopływie energii elektrycznej.

Ogrodzenie wokół eksploatowanych obiektów budowlanych

Według przepisów zawartych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2]:

• ogrodzenie docelowe nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Zabronione jest umieszczanie na nim, na wysokości poniżej 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów;
• umieszczone w nim bramy i furtki nie mogą otwierać się na zewnątrz działki;
• furtki przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich;
• szerokość bramy (w świetle) powinna wynosić co najmniej 2,4 m, a szerokość furtki nie powinna być mniejsza niż 0,9 m.

Fot. 3. Zabronione jest umieszczanie na ogrodzeniu, na wysokości poniżej 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych materiałów, które mogłyby stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Fot. © Istvan – stock.adobe.com

Wznoszenie i eksploatowanie ogrodzeń docelowych (stałych)

Wymogi dotyczące wznoszenia ogrodzeń wokół eksploatowanych obiektów budowlanych zawarte są w Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane [3]. Zgodnie z jej zapisami:

• budowa ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej (art. 29 ust. 1 pkt 21 [3]). Do budowy w tym przypadku będzie można przystąpić, jeżeli w terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż przed upływem 3 lat od określonego w zgłoszeniu terminu jej rozpoczęcia;
• budowa ogrodzeń o wysokości nieprzekraczającej 2,20 m nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia (art. 29 ust. 2 pkt 20 [3]).

Fot. 4. Budowa ogrodzenia o wysokości powyżej 2,20 m nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, lecz tylko zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej, natomiast budowa ogrodzenia niższego niż 2,20 m nie wymaga nawet zgłoszenia. W przypadku obowiązku zgłoszenia do budowy można przystąpić, jeżeli w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia organ nie wniesie sprzeciwu. Fot. © Patryssia – stock.adobe.com

Przepisy nie określają bezpośrednio maksymalnej wysokości ogrodzeń. W przypadku stwierdzenia przez właścicieli nieruchomości sąsiednich, że wzniesione ogrodzenie narusza ich interes prawny, przysługuje im możliwość dochodzenia swoich roszczeń przed sądami powszechnymi.

Wymagania dotyczące eksploatowania ogrodzeń wokół użytkowanych obiektów budowlanych można znaleźć w Ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny [4]. Zgodnie z nimi:

• właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania (art. 152 [4]) przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych;
• wykonywanie wspólnej infrastruktury (mury, płoty, miedze, rowy) w granicy działek budowlanych, która ma służyć do wspólnego użytku sąsiadów, powinno być poprzedzone pisemnymi ustaleniami zainteresowanych stron (art. 154 § 1i § 2 [4]), w tym dotyczącymi zasad ponoszenia kosztów jej utrzymania.

Kwestie związane z wykonaniem ogrodzenia należy szczegółowo przeanalizować w toku planów inwestycyjnych dotyczących działki budowlanej, zarówno pod kątem możliwości zastosowania konkretnych rozwiązań technicznych, jak i sąsiedztwa oraz kosztów związanych z jego budową i utrzymaniem.

>>> Balustrady ochronne – montaż zgodnie z przepisami

>>> Schody, pochylnie i balustrady – wymagania techniczne

>> Sprawdź: Produkty budowlane

Rodzaje ogrodzeń

Ze względu na rodzaj materiału wyróżnia się ogrodzenia:

• drewniane – mają najdłuższą tradycję stosowania. O trwałość i estetykę ogrodzenia drewnianego należy dbać przez zabezpieczanie preparatami wgłębnymi lub nawierzchniowymi, wymianę zmurszałych elementów, czyszczenie ze starej farby i nanoszenie nowej;
• metalowe – tworzone zwykle ze stali. Trwałość ogrodzenia metalowego jest uzależniona od zabezpieczenia (cynkowanie, malowanie) i dalszej konserwacji (usuwanie ognisk korozji, malowanie);
• betonowe – wylewane lub murowane (z bloczków betonowych), często otynkowane i malowane lub wykończone materiałami (takimi jak kamień naturalny, cegła klinkierowa). Takie ogrodzenie jest solidne i trwałe (bez konieczności ponoszenia dużych kosztów robocizny i materiałów);
• gabionowe – wykonane z metalowych (drucianych) koszy wypełnionych kamieniem naturalnym (np. otoczaki, kostka granitowa, piaskowiec) lub innym materiałem (cegła, kolorowy beton, tłuczone szkło itp.).

Fot. 5. Ogrodzenia gabionowe mają formę metalowych koszy wypełnionych np. kamieniem naturalnym. Fot. © Hermann – stock.adobe.com

Ogrodzenia drewniane

Na rynku dostępne są następujące rodzaje płotów drewnianych:

• panelowe – takie ogrodzenie składa się z gotowych elementów prefabrykowanych. W razie uszkodzenia koszt jego naprawy jest niski, wystarczy bowiem wymienić pojedynczy element;
• lamelowe – stosowane są najczęściej jako osłona tarasu lub altany. Wypełnienie (pełne lub ażurowe) ram, wykonanych z krawędziaków, stanowią elementy dekoracyjne o małej grubości, co obniża trwałość ogrodzenia;
• sztachetowe – ich zaletą jest niska cena i łatwość wykonania, trudno jednak oczekiwać od nich wysokiej estetyki;
• ażurowe – wzór takiego ogrodzenia może być niemal dowolny. Popularny jest m.in. płot drewniany kratkowany;
• żaluzjowe – bywają też nazywane płotami drewnianymi poziomymi, ponieważ belki ułożone są poziomo. Taki płot daje możliwość regulacji: można ustawić całkowite lub jedynie częściowe zasłonięcie;
• pełne – są to przeważnie płoty deskowe zapewniające 100-procentowe krycie.

Ze względu na wypełnienie można wyróżnić ogrodzenia drewniane:

• ażurowe – ich sztachety montuje się w pewnej odległości od siebie, mniejszej lub większej (w ten sposób powstają między nimi luki),
• wypełnione – sztachety w takich płotach przylegają do siebie. Odmianą tego rodzaju płotu jest ogrodzenie żaluzjowe, w którym sztachety zachodzą na siebie. W całości wypełnione może być też ogrodzenie murowane i betonowe.

Fot. 6. Ogrodzenia drewniane mają najdłuższą tradycję stosowania. Powinny być poddawane regularnej konserwacji: czyszczone ze starych, zużytych powłok oraz zabezpieczane preparatami ochronnymi. Zmurszałe elementy należy wymieniać. Fot. © Richard Johnson – stock.adobe.com

Ogrodzenia metalowe

Ze względu na konstrukcję dostępne na rynku ogrodzenia metalowe można podzielić na:

• modułowe i palisadowe – przęsła takich ogrodzeń są dostępne w formie gotowych paneli, które montuje się do słupków. Metalowe przęsła mogą być minimalistyczne lub bogato zdobione, ażurowe i wypełnione;

Fot. 7. Przęsła ogrodzeń modułowych mają postać gotowych paneli, które montuje się do słupków. Fot. © Patryk Kosmider – stock.adobe.com

• kute – tworzy się je ręcznie, w ramach kowalstwa artystycznego, metodą wykuwania w metalu. Są zwykle masywne i ciężkie oraz precyzyjnie i finezyjnie zdobione metalowymi ornamentami, w tym grotami. Dużą ich zaletą jest niepowtarzalność, zaś wadą – wysoka cena i długi czas oczekiwania na produkt;

Fot. 8. Ogrodzenia kute wyróżniają się bogatą ornamentyką i niepowtarzalnością, jednak czas oczekiwania na produkt jest długi, a cena wysoka. Fot. © mirsad – stock.adobe.com

• panelowe – panele tworzy się z grubych stalowych drutów, które łączy się w rodzaj siatki. Montaż ogrodzenia panelowego jest sprawny, prosty i szybki, a cena gotowych paneli – niska;

Fot. 9–10. Ogrodzenia panelowe charakteryzują się nieskomplikowanym montażem, a ich cena jest niska. Panele występują w dwóch wersjach: bez przetłoczeń (9) oraz z przetłoczeniami (10). Fot. © mirsad – stock.adobe.com

• z siatki ogrodzeniowej – tworzona ze zgrzewanych bądź plecionych drutów siatka to najtańszy rodzaj ogrodzenia, który skutecznie wyznacza i zabezpiecza granice działki.

Fot. 11. Siatka z drutów plecionych to najtańszy rodzaj ogrodzenia. Fot. © genotar1 – stock.adobe.com

Ogrodzenia murowane

Ze względu na technikę montażu można wskazać następujące rodzaje konstrukcji:

• murowane i montowane bezpośrednio nad gruntem, na słupkach stalowych. Ogrodzenie murowane jest na kilka sposobów: można zbudować tylko podmurówkę, czyli niski murek, i to do niej przymocować metalowe słupki, które połączy się z przęsłami; można również zadbać o kilka murowanych ścianek, słupków czy filarów i połączyć je z pozostałymi elementami ogrodzenia;
• z podmurówką wykonaną z betonu lanego (wylewka) i wykończone na różne sposoby lub z elementów prefabrykowanych (bloczków betonowych i gotowych murków), które są dostępne w wielu różnych wariantach stylistycznych.

Biorąc pod uwagę styl, dostępne są ogrodzenia:

• nowoczesne – charakteryzują się prostotą, minimalizmem i oszczędnością pod względem zdobniczym. Przęsła, furtkę i bramę wypełniają szerokie i płaskie profile bez dekoracji, zamontowane blisko siebie lub w pewnej odległości;
• klasyczne – są bogato i z rozmachem zdobione metaloplastyczną ornamentyką. Profile w ich przęsłach są zazwyczaj cienkie oraz tworzą spore prześwity, a ich zakończenie stanowią groty; uzupełnia się je też ozdobami (metalowe kule, listki, winogrona, rozety). Ramy przęseł często są również wygięte w łuki.

Fot. 12. Ogrodzenie, zależnie od potrzeby zapewnienia stabilizacji konstrukcji, może być wykonane na podmurówce, np. z betonu lanego, cegieł czy elementów prefabrykowanych. Fot. © Michal – stock.adobe.com

Niektóre rodzaje ogrodzeń są na tyle lekkie i stabilne, że podmurówka nie jest elementem niezbędnym – wystarczy zabetonować w ziemi słupki montażowe i to do nich zamocować przęsła (w ten sposób wykonywana jest spora część ogrodzeń panelowych i modułowych).

Janusz Bednarczyk specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. nr 47 poz. 401).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1225).
3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 682 oraz Dz.U. z 2023 r. poz. 967).
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 oraz Dz.U. z 2023 r. poz. 326).