Jak dobrać narzędzia BIM do swoich potrzeb

Budownictwo opiera się na złożonym procesie, w którym każdy etap projektowy, budowlany i zarządczy wymaga precyzyjnej koordynacji i efektywnego zarządzania informacjami. Building Information Modeling to nie tylko innowacyjne podejście do gromadzenia, analizy i udostępniania danych w branży budowlanej, lecz również kompleksowy zestaw narzędzi i oprogramowania, które umożliwiają integrację wszystkich tych procesów.

Wraz z dynamicznym rozwojem tej kluczowej technologii, rynek narzędzi BIM stał się niezwykle zróżnicowany. Liczba dostępnych opcji oraz różnorodność środowisk oprogramowania sprawiają, że dokonanie właściwego wyboru stanowi istotne wyzwanie dla każdej firmy działającej w branży budowlanej. Przy tak szerokim spektrum możliwości, selekcja odpowiednich narzędzi staje się zadaniem wymagającym szczególnej uwagi i staranności.

W obliczu coraz większej liczby dostępnych opcji, firmy budowlane muszą podejmować decyzje strategiczne dotyczące wyboru oprogramowania BIM. Wybór narzędzi musi być odpowiednio przemyślany, zgodnie z potrzebami, celami biznesowymi oraz specyfiką projektów, aby zapewnić efektywną integrację procesów projektowych, budowlanych i zarządczych. Ostatecznie, właściwe wykorzystanie technologii BIM może przynieść liczne korzyści, w tym zwiększoną efektywność, lepszą jakość projektów oraz ograniczenie kosztów i ryzyka w całym cyklu życia budynku. Dlatego też dokładna analiza i selekcja narzędzi BIM stanowi kluczowy element strategii rozwoju każdej firmy budowlanej, dążącej do osiągnięcia sukcesu w dzisiejszym konkurencyjnym rynku.

>>> Zapewnienie jakości modeli BIM

>>> Plan realizacji metodyki BIM (BEP)

Fot. © Parradee – stock.adobe.com

Oprogramowanie szyte na miarę

Zanim firma budowlana zainwestuje w zaawansowane narzędzia do modelowania informacji o budynku, powinna skoncentrować się na identyfikacji konkretnych problemów, jakie chce rozwiązać, a nie tylko na samych narzędziach cyfrowych. Analiza głównych wyzwań stojących przed organizacją bądź projektem pozwoli określić optymalne rozwiązania oraz opracować spójny i dobrze przemyślany plan działania. Ustalenie listy priorytetów firmy oraz zadawanie sobie odpowiednich pytań pozwoli na wybór narzędzi BIM, które najlepiej odpowiedzą naszym potrzebom i oczekiwaniom, oraz efektywnie wykorzystają ich potencjał (tab. 1).

Tab. 1. Ustalanie listy priorytetów na podstawie odpowiednio przygotowanych pytań (opracowanie autorów)

Optymalizacja wyboru: strategie i etapy poszukiwań

Na rynku dostępne są liczne renomowane firmy oferujące zaawansowane narzędzia BIM [1], które należy wciąć pod uwagę. Jednakże, przed dokonaniem wyboru istotne jest zrozumienie, które z tych narzędzi są najczęściej polecane w Polsce. Analiza preferencji rynkowych oraz liczba użytkowników deklarujących znajomość danego oprogramowania pozwoli na zidentyfikowanie rozwiązań powszechnie używanych na lokalnym rynku. Tego typu narzędzia mogą okazać się korzystne dla firmy z kilku powodów.

Wybór popularnych narzędzi BIM może ułatwić procesy rekrutacyjne, umożliwiając przyciągnięcie wykwalifikowanych pracowników, którzy są już zaznajomieni z danym oprogramowaniem. Posiadanie kadry specjalistów z doświadczeniem w posługiwaniu się wybranym narzędziem może przyspieszyć proces adaptacji oraz zwiększyć efektywność pracy. Należy też dodać, że popularne narzędzia BIM często korzystają z obszernych społeczności użytkowników, co zapewnia dostęp do szerokiej gamy materiałów szkoleniowych, poradników oraz wsparcia społecznościowego. To z kolei może przyczynić się do szybszego osiągnięcia większej wydajności w pracy oraz łatwiejszego rozwiązywania problemów technicznych.

Ważnym etapem w procesie poszukiwania odpowiedniego oprogramowania BIM jest przeprowadzenie dogłębnego badania rynku. Warto dać szansę tym mniej znanym podmiotom, które mogą oferować innowacyjne podejścia lub specjalistyczne rozwiązania dostosowane do konkretnych potrzeb. Wielu małych bądź mniej znanych i używanych na rynku lokalnym dostawców oprogramowania BIM może być źródłem ciekawych i zaskakujących propozycji, które mogą idealnie odpowiadać indywidualnym wymaganiom firmy. Ten etap może być stosunkowo czasochłonny, ale niezwykle istotny dla trafnego wyboru. Obejmuje on przeszukiwanie stron internetowych, uczestnictwo w pokazach oprogramowania, udział w konferencjach branżowych oraz czytanie opinii wraz z analizą rankingów.

>>> Georeferencja modeli BIM

>>> Wymagania wymiany informacji w BIM

Interoperacyjność: wymiana informacji jako podstawa BIM

Po dokładnym zrozumieniu procesu poszukiwania odpowiedniego oprogramowania BIM, kolejnym etapem jest przejście do cech oprogramowania, które należy uwzględnić podczas wyboru. Kluczowym kryterium jest interoperacyjność. Zapewnienie zgodności z normami branżowymi, takimi jak Industry Foundation Class (IFC) [2] jest istotne dla płynnej wymiany informacji między różnymi platformami oraz branżami. Należy sprawdzić, czy oprogramowanie obsługuje eksport do formatów opracowanych w ramach OpenBIM [3]. Powinien być to jeden z ważniejszych kryteriów doboru oprogramowania dla siebie bądź swojej firmy, która chce brać udział w procesach BIM. Wszelkie szczegóły na ten temat można znaleźć na stronie internetowej BuildingSMART, organizacji zajmującej się standaryzacją informacji w branży budowlanej. Udostępnia ona pełne specyfikacje norm oraz dokumentację techniczną, która umożliwia zrozumienie wymogów i standardów dotyczących interoperacyjności w środowisku BIM [4, 5]. Dodatkowo, na stronie organizacji dostępna jest lista kompatybilnego certyfikowanego oprogramowania [6].

Oczywista obsługa podstawowych formatów, takich jak DWG oraz integracja z własnymi aplikacjami stanowi kolejny kluczowy element wyboru narzędzia BIM. Dzięki temu możliwe jest bezproblemowe importowanie oraz eksportowanie danych między różnymi aplikacjami, co ułatwia współpracę i zapewnia spójność danych w projekcie. Istotne jest również sprawdzenie, czy wybrane narzędzie BIM oferuje dodatki lub rozszerzenia, które mogą być przydatne dla specyficznych potrzeb firmy. Dostęp do API (interfejs programowania aplikacji) oraz możliwość projektowania parametrycznego to kolejne ważne cechy, które pozwalają na tworzenie własnych rozwiązań i środowisk w momencie zaawansowanego użytkowania wybranego oprogramowania. Dzięki temu użytkownicy mogą dostosować narzędzie do swoich indywidualnych wymagań i procesów pracy, co zwiększa elastyczność oraz efektywność działania całego zespołu projektowego. Przy wyborze oprogramowania BIM warto zatem zwrócić uwagę nie tylko na jego podstawowe funkcjonalności (tab. 2), ale także na możliwości rozbudowy i personalizacji, które mogą przyczynić się do długoterminowego sukcesu w branży budowlanej.

Tab. 2. Podstawowe cechy, które należy wziąć pod uwagę w przypadku doboru oprogramowania BIM (opracowanie autorów)

Dystrybutor, wsparcie, licencjonowanie

Ważnym elementem przy wyborze oprogramowania jest obecność lokalnego dystrybutora. Może on zapewnić nie tylko łatwiejszy dostęp do oprogramowania, ale także udzielać wszelkiego wsparcia i doradztwa związanego z użytkowaniem oprogramowania BIM. Posiadanie lokalnego partnera może być szczególnie cenne w przypadku potrzeby szybkiej pomocy technicznej, organizacji szkoleń czy dostępu do specjalistycznych usług wsparcia. Na rynku polskim istnieje wiele firm, które są partnerami i dystrybutorami danego oprogramowania – należy poszukać najlepszej dla siebie opcji. Nic nie stoi również na przeszkodzie, aby zakupić oprogramowanie bezpośrednio u producenta.

Kolejnym istotnym aspektem jest analiza sposobu licencjonowania programu. Należy przeanalizować, jakie warunki są dostępne w ramach użytkowania programu oraz zakupu licencji. Czy będzie to licencja stała, która umożliwia trwałe korzystanie z programu, czy też subskrypcja, która pozwala na elastyczne dostosowanie zakresu korzystania z oprogramowania do bieżących potrzeb. Wybór między licencją stałą (o ile jest dostępna) a subskrypcją może mieć istotne znaczenie dla planowania budżetu oraz długoterminowej strategii korzystania z narzędzi BIM. Dlatego warto dokładnie wybrać rozwiązanie najbardziej odpowiadające potrzebom firmy.

W przypadku produktów takich jak platformy CDE, sytuacja licencjonowania będzie wyglądała nieco inaczej. Tutaj koszt licencji będzie uzależniony np. od liczby uczestników w projekcie lub wartości całej inwestycji (gdzie koszt licencji będzie stanowił pewien procent całego projektu), a licencja będzie obowiązywała tylko w ramach jednego przedsięwzięcia. W takim modelu licencjonowania opłata związana z użytkowaniem będzie zmieniać się w zależności od potrzeb i skali konkretnego projektu. Jest to elastyczne rozwiązanie, które umożliwia firmom płacenie tylko za rzeczywiste wykorzystanie usługi, zgodnie z zasadą „płacisz tylko za to, czego potrzebujesz”. Taka forma licencjonowania może być szczególnie atrakcyjna dla projektów o zmiennym składzie zespołu lub różnych wielkościach inwestycji, umożliwiając dopasowanie kosztów do konkretnych potrzeb i wymagań projektowych.

Oprogramowanie BIM-kompatybilne

Istotne jest również uwzględnienie narzędzi BIM-kompatybilnych, które wykorzystują pliki z informacjami takimi jak Industry Foundation Class (IFC) [6] do innych kluczowych aspektów procesu projektowego. Oprócz bezpośrednich narzędzi modelowania, istnieją programy dedykowane do analizy konstrukcji, kosztorysowania, zarządzania projektami czy planowania logistycznego, które są nieodłączną częścią kompleksowego procesu budowlanego. Chociaż te narzędzia nie uczestniczą bezpośrednio w tworzeniu ani edycji modeli BIM, ich integracja z systemem jest kluczowa dla zapewnienia spójności danych oraz efektywnej wymiany informacji.
W przypadku oprogramowania BIM-kompatybilnego, kryteria wyboru są praktycznie takie same jak dla programów bezpośrednio uczestniczących w procesach BIM. Należy zwrócić uwagę na interoperacyjność, funkcjonalność, skalowalność, łatwość obsługi, cenę, aktualizacje oraz wsparcie techniczne. Kluczowe jest również dostosowanie narzędzi do specyficznych potrzeb i wymagań projektu oraz firmy. Skuteczne wykorzystanie oprogramowania BIM-kompatybilnego może znacząco zwiększyć efektywność procesów projektowych i budowlanych oraz umożliwić lepsze zarządzanie projektem w sposób spójny i skoordynowany.

Wymagania sprzętowe – dostosowanie stanowiska pracy

Równie ważnym, lecz często pomijanym aspektem (zwłaszcza w budżecie), jest zgodność oprogramowania BIM z wymaganiami sprzętowymi przedstawionymi przez producenta. W branży budowlanej, gdzie precyzyjne modele 3D oraz zaawansowane symulacje są nieodłącznymi elementami projektowania, dedykowany sprzęt staje się kluczowym czynnikiem dla efektywności i komfortu pracy.

Niedopasowany sprzęt do wymagań oprogramowania może prowadzić do opóźnień w przygotowaniu projektu, spadku wydajności oraz braku stabilności systemu. Niemal każdy architekt czy inżynier zetknął się z frustracją spowodowaną niewydolnością sprzętu w kluczowym momencie projektowania. Dlatego też, przed zakupem oprogramowania BIM, kluczowe jest dokładne sprawdzenie zalecanych przez producenta wymagań sprzętowych oraz upewnienie się, że posiadane urządzenia są z nimi zgodne.
W przypadku, gdy aktualny sprzęt nie spełnia wymagań, konieczne jest rozważenie aktualizacji lub zakupu nowego sprzętu. Chociaż taka inwestycja może na początku wydawać się kosztowna, to jednak zapewni płynne działanie oprogramowania, co ostatecznie przełoży się na wyższą wydajność pracy oraz jakość projektów. Ponadto, dedykowany sprzęt zapewnia również większy komfort pracy oraz minimalizuje ryzyko awarii czy problemów z wydajnością, co przekłada się na stabilność procesu projektowego i satysfakcję pracowników.

BIM-consulting i źródła wiedzy

W podejmowaniu decyzji dotyczących wyboru oprogramowania BIM, zaangażowanie się w indywidualne badania i poświęcenie odpowiedniej ilości czasu na selekcję narzędzi może być niezwykle wartościowe, gdyż przyniesie zadowalające i konkretne rezultaty. Jednak nie wszyscy czują się wystarczająco wykwalifikowani lub pewni, aby podejmować tak istotne decyzje samodzielnie. Niektórzy mogą również po prostu nie dysponować odpowiednią ilością czasu, aby poświęcić się kompleksowemu badaniu dostępnych opcji. Dlatego istnieją różne profesjonalne źródła i usługi, które mogą wesprzeć w procesie wyboru takiego oprogramowania. Poza artykułami istnieją platformy internetowe o wysokim poziomie merytorycznym, takie jak strony www czy różnego rodzaju fora, które stanowią cenne źródło wiedzy na temat budownictwa cyfrowego oraz jego wdrożeń w różnych kontekstach. Zawierają one bogatą bibliotekę instrukcji, poradników oraz praktycznych wskazówek, które mogą być nieocenione podczas podejmowania decyzji dotyczących BIM.

Dla tych, którzy potrzebują bardziej zaawansowanej pomocy, na rynku polskim istnieje wiele firm specjalizujących się w doradztwie i konsultingu BIM. Oferują one wsparcie na każdym etapie pracy w obszarze BIM, począwszy od wdrożenia nowych technologii, poprzez szkolenia pracowników, aż po kompleksowe doradztwo przy wyborze odpowiedniego oprogramowania i strategii działania. Korzystając z usług takich firm, można posiłkować się doświadczeniem i ekspertyzami specjalistów, co może znacznie ułatwić i przyspieszyć proces decyzyjny oraz zapewnić pewność dotyczącą ostatecznie wybranych rozwiązań.

Literatura
1. Łoziński I., Oprogramowanie BIM dla BIM Koordynatora – pełna lista, BIM Corner, 2020, https://bimcorner.com/pl/lista-narzedzi-bim-koordynatora/ (dostęp: 18.04.2024 r.).
2. BuildingSMART, Industry Foundation Classes (IFC), https://www.buildingsmart.org/standards/bsi-standards/industry-foundation-classes/ (dostęp: 18.04.2023 r.).
3. BuildingSMART, OpenBIM, https://www.buildingsmart.org/about/openbim/ (dostęp: 18.04.2024 r.).
4. BuildingSMART, Standards Library, https://www.buildingsmart.org/standards/bsi-standards/standards-library/ (dostęp: 18.04.2024 r.).
5. BuildingSMART, Technical Roadmap 2022, https://www.buildingsmart.org/about/technical-roadmap/ (dostęp: 18.04.2024 r.).
6. BuildingSMART, IFC Certified Par-ticpants, https://technical.buildingsmart.org/services/certification/ifc-certification-participants/ (dostęp: 18.04.2024 r.).
7. Majcher J., Jak wybrać odpowiednie oprogramowanie BIM?, BIM Corner, 2021, https://bimcorner.com/pl/jak-wybrac-odpowiednie-oprogramowanie-bim/ (dostęp: 18.04.2024 r.).

mgr inż. Kamil Pubanz, Manager Biura ds. BIM, Precast
inż. Jakub Zenger, BIM Detailer, Precast, Politechnika Poznańska

Artykuł zamieszczony w „Przewodniku Projektanta” nr 2/2024