Drzwi powinny być ładne, funkcjonalne, trwałe, wytrzymałe, bezpieczne. A co kryje się z technicznego punktu widzenia pod tymi pojęciami i na jakie szczegóły należy zwrócić uwagę?
Fot. stock.adobe/neshom
Z punktu widzenia formalnoprawnego dość ważne jest jednoznaczne zdefiniowanie pojęcia „drzwi”, według normy [1] drzwiami nazywamy element budowlany do zamykania otworu w ścianie, który umożliwia dostęp lub przejście osób pieszych i który w stanie zamkniętym może umożliwiać przepuszczanie światła. Norma wyróżnia również pojęcia:
– zestaw drzwiowy – kompletny zestaw do zainstalowania składający się z ościeżnicy drzwiowej i skrzydła drzwiowego lub skrzydeł drzwiowych, łącznie z podstawowymi okuciami dostarczonymi z odrębnych źródeł;
– zespół drzwiowy – kompletna jednostka składająca się z ościeżnicy drzwiowej i skrzydła drzwiowego lub skrzydeł drzwiowych, dostarczana z wszystkimi podstawowymi częściami z jednego źródła.
Według również aktualnej normy [2] (dotyczy wyłącznie wyrobów drzwiowych wykonanych z drewna i materiałów drewnopochodnych) przez pojęcie drzwi rozumiemy ruchomą część ściany izolującej, umożliwiającą komunikację. Drzwi składają się z ościeżnicy i z jednego lub więcej skrzydeł osadzonych bezpośrednio w otworze budowlanym.
Rys. 1 Podstawowe elementy drzwi
Drzwi – wymagania formalnoprawne
Do stosowania w budownictwie (oprócz wyjątków określonych w ustawie o wyrobach budowlanych) mogą być dopuszczone drzwi posiadające aktualną krajową aprobatę techniczną (wraz z deklaracją zgodności) lub deklarację zgodności z normą [3].
Aprobatą techniczną powinny być objęte:
– rozwierane drzwi wewnętrzne (wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali) ogólnego stosowania oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania do drzwi tego typu, zakres niezbędnych badań określa zalecenie udzielania aprobat [4];
– drzwi przesuwne, składane i wahadłowe zewnętrzne, wewnętrzne wejściowe oraz wewnątrzlokalowe (wykonane z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych, kształtowników i blach). Wymagania do drzwi tego typu, zakres niezbędnych badań określa zalecenie udzielania aprobat [5].
Drzwi zewnętrzne (łącznie z bezościeżnicowymi drzwiami szklanymi, drzwiami na drogach ewakuacyjnych) objęte są normą [3]. Norma nie dotyczy drzwi obrotowych oraz o deklarowanych właściwościach w zakresie odporności ogniowej i dymoszczelności.
Rys. 2 Podstawowe typy drzwi [1]
Wymagania do drzwi zostały określone również w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Niektóre z tych wymagań to:
– drzwi wejściowe do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do mieszkań powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m. W przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m, wysokość progów takich drzwi powinna być nie większa niż 20 mm;
– drzwi do pomieszczenia przeznaczonego na stały pobyt ludzi oraz do pomieszczenia kuchennego powinny mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, takie drzwi nie powinny mieć progów;
– w budynku użyteczności publicznej drzwi wewnętrzne, z wyjątkiem tych do pomieszczeń technicznych i gospodarczych, powinny mieć co najmniej szerokość 0,9 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, takie drzwi nie powinny mieć progów;
– drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, a w dolnej części – otwory o sumarycznym przekroju nie mniejszym niż 0,022 m2 dla dopływu powietrza; w łazienkach i ustępach, z wyjątkiem ogólnodostępnych, dopuszcza się stosowanie drzwi przesuwnych lub składanych;
– w ustępach ogólnodostępnych należy stosować drzwi wejściowe o szerokości co najmniej 0,9 m, drzwi wewnętrzne i drzwi do kabin ustępowych o szerokości co najmniej 0,8 m, otwierane na zewnątrz;
– szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych – 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych – 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość;
– skrzydła drzwiowe, wykonane z przezroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia;
– wartość współczynnika przenikania ciepła (Uk) nie powinna być większa niż 2,6 [W/m2?k].
Rys. 3 Zasady wymiarowania skrzydeł
>>> Drzwi na drogach ewakuacyjnych
>>> Drzwi – co należy wiedzieć?
Jakość wykonania drzwi
Drzwi powinny być wykonane bez widocznych usterek, a ich widok zewnętrzny powinien być zgodny z opisem producenta. Jakość wykonania drzwi można ocenić na podstawie oględzin – najprostszej kontroli organoleptycznej.
Powierzchnie okładzin i profili konstrukcyjnych nie powinny mieć obcych wtrąceń, pęknięć, rys, wgnieceń lub innych uszkodzeń mechanicznych. Połączenia konstrukcyjne profili konstrukcyjnych ościeżnic i skrzydeł powinny być wykonane bez wzajemnych przesunięć sąsiednich elementów. Połączenia zgrzewane elementów metalowych nie mogą mieć odprysków, pęknięć, przepaleń i miejsc niezgrzanych. Połączenia spawane elementów metalowych powinny być dobrze wtopione, wolne od żużla i pęcherzy i nie powinny wykazywać przegrzania i pęknięć w samej spoinie lub strefie przejściowej. Miejsca łączenia kształtowników metalowych powinny być gładkie, bez szczelin i uskoków. Płaskość miejscowa w miejscach połączenia kształtowników metalowych ościeżnic i skrzydeł musi spełniać następujące wymagania:
– w przypadku kształtowników aluminiowych – dopuszczalna odchyłka od płaskości nie powinna przekraczać 0,4 mm;
– w przypadku kształtowników stalowych – dopuszczalna odchyłka od płaskości nie powinna przekraczać 0,6 mm.
Powierzchnie kształtowników powinny mieć jednakową barwę i odcień.
Rys. 4 Zasada przeprowadzenia badania wytrzymałości na obciążenie pionowe
Rys. 5 Zasada przeprowadzenia badania wytrzymałości na obciążenie skręcające
Połączenia rozłączne powinny być dopasowane do kształtowników ościeżnic i skrzydeł i być łatwe w montażu i demontażu; ramy ościeżnic i skrzydeł – proste, bez skręceń, wichrowatości i trwałych odkształceń; stojaki ościeżnic – równoległe do siebie i prostopadłe do ościeżnic. Połączenia elementów drewnianych powinny być wykonywane bez szczelin i uskoków.
Próg konstrukcyjny lub montażowy powinien być połączony ze stojakami ościeżnicy w sposób zapewniający jej sztywność podczas transportu i przechowywania.
Okucia i elementy jezdne drzwi (jeżeli takie są) muszą być tak osadzone i zamocowane, aby zapewniały płynne zamknięcie i otwarcie drzwi oraz swobodny przesuw drzwi (dotyczy to drzwi przesuwnych i składanych). Oprócz tego osadzenie i mocowanie okuć nie powinno powodować dodatkowych naprężeń. Osie skrzydełek zawiasów powinny być współosiowe oraz równoległe do płaszczyzny stojaka zawiasowego ościeżnicy lub płaszczyzny pionowej ramy skrzydła.
Tab. 1 Dopuszczalne odchyłki wymiarów drzwi od wartości deklarowanych według PN-EN 1529:2001 [6]
| Klasa tolerancji | 0 | 1 | 2 | 3 |
| Dopuszczalne odchyłki wymiarów (szerokości, wysokości) skrzydeł | ||||
| Dopuszczalna odchyłka dla klasy tolerancji | bez wymagań | ±2,0 mm | ±1,5 mm | ±1,0 mm |
| Dopuszczalne odchyłki grubości skrzydeł | ||||
| Dopuszczalna odchyłka dla klasy tolerancji | bez wymagań | ±1,5 mm | ±1,0 mm | ±0,5 mm |
| Dopuszczalne odchyłki prostokątności skrzydeł | ||||
| Dopuszczalna odchyłka dla klasy tolerancji | bez wymagań | ±1,5 mm | ±1,5 mm | ±1,0 mm |
Tab. 2 Wartości dopuszczalne odchyłek od płaskości skrzydeł według PN-EN 1530:2001 [7]
| Klasa tolerancji | Płaskość ogólna [mm] | Płaskość miejscowa [mm] | ||
| zwichrowanie | wygięcie wzdłużne | wygięcie poprzeczne | ||
| 1 | 10 | 10 | 10 | 0,6 |
| 2 | 8 | 8 | 4 | 0,4 |
| 3 | 4 | 4 | 2 | 0,3 |
| 4 | 2 | 2 | 1 | 0,2 |
Uszczelki uszczelniające styki skrzydeł z ościeżnicą, uszczelki osadcze szyb powinny być osadzone w sposób ciągły i bez naprężenia wzdłuż obwodu uszczelnianego styku lub obwodu szyby. W drzwiach wewnętrznych wejściowych uszczelki wykonane z odcinków w miejscach styków odcinków należy połączyć przez klejenie lub zgrzewanie. Możliwe jest nadcinanie uszczelek w narożach w celu lepszego ich ułożenia. W drzwiach wewnątrzlokalowych z uszczelkami odcinki uszczelek mogą być układane na styk bez klejenia bądź zgrzewania.
Powierzchnie pokryte materiałami wykończeniowymi, ochronno-dekoracyjnymi nie mogą zawierać obcych wtrąceń, rys, pęcherzy, pofalowań, wgnieceń sięgających podłoża, przerw, zmian barwy, zabrudzeń.
Fot. 1 Wyrwanie zawiasów drzwi wskutek nieodpowiedniej wytrzymałości na obciążenie pionowe
Fot. 2 Uszkodzenie przeszklenia drzwi; wskutek osiadania narożniki drzwi ocierały o posadzkę, co wywoływało powstanie obciążenia skręcającego przekraczającego wartości dopuszczalne
Wymagania techniczne dla drzwi
Dobierając drzwi, należy sprawdzić, czy deklarowane przez producenta właściwości wyrobu są adekwatne do przewidywanych warunków eksploatacji. Wiedza o podstawowych właściwościach technicznych drzwi jest bardzo ważna, gdyż w przypadku drzwi zewnętrznych zgodnych z normą wyrobu [3] spora część właściwości technicznych może być pominięta (oznaczona jako NPD).
Na etapie montażu drzwi dość istotną cechą określającą jakość wykonania jest zgodność rzeczywistych wymiarów wyrobów z wymiarami deklarowanymi.
Normowe zasady wymiarowania drzwi przedstawia rys. 3.
Zestawy drzwiowe powinny mieć wymiary zgodne z deklarowanymi. Dopuszczalne odchyłki wymiarów drzwi nie mogą przekraczać wartości przepisanych do poszczególnych klas tolerancji (tab. 1).
Z punktu widzenia estetycznego dość istotną cechą drzwi jest płaskość skrzydła (pofalowanie czołowej powierzchni skrzydła). W celu oceny tego parametru sprawdza się płaskość ogólną skrzydła oraz płaskość miejscową. Płaskość ogólna jest określana za pomocą pomiarów: zwichrowania (odkształcenie skręcające w płaszczyźnie skrzydła drzwiowego), wygięcia wzdłużnego (krzywizna w kierunku wysokości skrzydła drzwiowego), wygięcia poprzecznego (krzywizna w kierunku szerokości skrzydła drzwiowego).
Rys. 6 Zasada przeprowadzenia badania odporności na uderzenie ciałem miękkim i ciężkim
Dopuszczalne odchyłki płaskości skrzydeł drzwi nie powinny przekraczać wartości przepisanych do poszczególnych klas tolerancji (tab. 2).
Jednym z istotnych elementów oceny funkcjonalności zestawów drzwiowych jest ocena sił operacyjnych (pomiar minimalnej siły lub momentu obrotowego wymaganych do zaczepienia lub zwolnienia zamków, rozpoczęcia otwierania lub zakończenia zamykania skrzydła drzwiowego z użyciem klamki lub klucza). Pod względem sił operacyjnych oraz momentów obrotowych zestawy drzwiowe zależnie od deklarowanej klasy powinny spełniać wymagania jak w tab. 3.
Klasyfikację zestawów/zespołów drzwiowych w zakresie wytrzymałości przedstawia norma PN-EN [9]. Przez parametry określające wytrzymałość drzwi rozumiemy: odporność zestawów drzwiowych na obciążenie pionowe, skręcanie statyczne, odporność na uderzenie ciałem miękkim i ciężkim oraz ciałem twardym. Drzwi rozwierane powinny mieć sprawdzone wszystkie powyższe parametry, natomiast w drzwiach przesuwnych sprawdza się tylko odporność na uderzenia [4, 5].
Dla każdej z klas wytrzymałości (przewidziano cztery klasy) ustalono poziom wymagań odpowiadający nominalnemu użytkowaniu w zależności od warunków eksploatacji (tab. 4). Im wyższą klasę wytrzymałości posiadają drzwi, tym cięższe mogą być warunki użytkowania.
Obciążenia i przypadkowe uderzenia (pod warunkiem że nie przekraczają wartości przepisanych konkretnym klasom eksploatacji) przyłożone do drzwi nie powinny ich uszkodzić ani obniżyć ich właściwości.
Tab. 3 Dopuszczalne wartości sił operacyjnych oraz momentów obrotowych drzwi zależnie od deklarowanych klas według PN-EN 12217: 2005 [8]
| Oceniany parametr | Klasa | ||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | |
| Siła zamykająca lub siła potrzebna do rozpoczęcia ruchu skrzydła, N | Bez wymagań | 75 | 50 | 25 | 10 |
| Okucia poruszane dłonią:
– moment maksymalny (Nm) – siła maksymalna (N) |
10
100 |
5
50 |
2,5
25 |
1
10 |
|
| Okucia poruszane palcami:
– moment maksymalny (Nm) – siła maksymalna (N) |
5
20 |
2,5
10 |
1,5
6 |
1
4 |
|
Tab. 4 Klasy i kategorie warunków użytkowania
| Klasa | Kategoria warunków eksploatacji | Objaśnienie |
| 1–2 | Warunki lekkie lub średnie | Rzadko i ostrożnie używane, np. przez właścicieli domów jednorodzinnych, gdzie występuje małe prawdopodobieństwo niewłaściwego użytkowania |
| 2–3 | Warunki średnie do ciężkich | Używane średnio często, przede wszystkim ostrożnie, gdzie istnieje możliwość przypadkowego lub niewłaściwego użytkowania. |
| 3–4 | Warunki ciężkie do bardzo ciężkich | Używane często, nieostrożnie. Istnieje duże ryzyko niewłaściwego użytkowania. |
| 4 | Warunki bardzo ciężkie | Drzwi wykorzystywane są bardzo często, nieostrożnie. |
Wytrzymałość na obciążenie pionowe powinna być sprawdzana według [10]. Podczas przyłożenia siły jak na rys. 4 odkształcenie trwałe nie powinno przekroczyć 1 mm. W drzwiach niespełniających parametrów odporności na obciążenie pionowe lub eksploatowanych w warunkach z obciążeniami przekraczającymi obciążenia wynikające z dopuszczalnej kategorii użytkowania dość często dochodzi do uszkodzenia zawiasów (fot. 1).
Statyczne obciążenie skręcające przyłożone do otwartego skrzydła drzwiowego zamocowanego we własnej ościeżnicy (jak na rys. 5) nie powinno doprowadzić do powstania odkształcenia trwałego powyżej 2 mm. Zasady przeprowadzenia badania zostały opisane w normie PN-EN 948 [11].
W skrajnych przypadkach, kiedy wytrzymałość drzwi na skręcanie statyczne jest niska lub drzwi są eksploatowane w warunkach z obciążeniami przekraczającymi obciążenia wynikające z dopuszczalnej kategorii użytkowania, może dochodzić do uszkodzeń zawiasów oraz skrzydeł (fot. 2).
Podczas użytkowania drzwi skrzydła mogą być uderzane małymi przedmiotami lub częściami większych przedmiotów (np. narożnikami mebli lub obuwiem), co może doprowadzić do miejscowych uszkodzeń powierzchni drzwi. Odporność drzwi na tego rodzaju uszkodzenia jest oceniana na podstawie badań odporności na uderzenie ciałem twardym. Jeżeli energia uderzenia nie przekracza energii dopuszczalnej (określonej dla danej klasy drzwi), średnia wartość średnic wgłębień nie powinna przekraczać 20 mm, średnia wartość głębokości powstałych wgłębień nie powinna przekraczać 1 mm, wartość maksymalna zaś nie powinna przekraczać 1,5 mm.
Fot. 3 Przykład przyspieszonego zużycia zawiasów wskutek zastosowania drzwi o klasie trwałości mechanicznej nieodpowiadającej warunkom użytkowania
Istotna z punktu widzenia trwałości oraz bezpieczeństwa użytkowania jest odporność drzwi na uderzenie ciałem ciężkim i miękkim. Niewłaściwy dobór drzwi (klasa wytrzymałościowa drzwi nie odpowiada kategorii warunków użytkowania) może doprowadzić do szybkiego ich zniszczenia. Jeżeli energia uderzenia nie przekracza energii przewidzianej dla danej klasy wytrzymałościowej drzwi, powstałe trwałe odkształcenia płaskości nie powinny przekroczyć 2 mm. Metodę badawczą opisuje norma [12]. Schemat badania przedstawia rys. 6.
Trwałość mechaniczna drzwi jest określana za pomocą badania wielokrotnego otwierania–zamykania. Norma [13] przywiduje dziewięć klas trwałości mechanicznej drzwi (0–8) zależnie od przeprowadzonych liczby cykli zamykania–otwierania. Po wykonaniu odpowiedniej dla danej klasy liczby cykli zamykania–otwierania drzwi powinny zachować swoją funkcjonalność w odniesieniu do sił operacyjnych (siły operacyjne początkowe i końcowe powinny pozostać w granicach swoich klas). Drzwi, elementy okuć oraz uszczelki po wykonaniu cykli nie powinny ulec uszkodzeniom lub odkształceniom.
Związki pomiędzy warunkami użytkowania drzwi a klasą trwałości mechanicznej przedstawia tab. 6.
W przypadku doboru drzwi o klasie trwałości mechanicznej nieodpowiadającej warunkom użytkowania często dochodzi do przyspieszonego zużycia zawiasów (fot. 3).
Tab. 5 Klasyfikacja i wartości przyłożonych obciążeń/energii według PN-EN 1192: 2001 [9]
| Wytrzymałość/odporność na: | Klasa 1 | Klasa 2 | Klasa 2 | Klasa 4 |
| Obciążenie pionowe, N | 400 | 600 | 800 | 1000 |
| Skręcanie statyczne, N | 200 | 250 | 300 | 350 |
| Uderzenie ciałem miękkim i ciężkim, J | 30 | 60 | 120 | 180 |
| Uderzenie ciałem twardym, J | 1,5 | 3 | 5 | 8 |
Tab. 6 Warunki użytkowania a klasa drzwi
| Klasa | Warunki użytkowania | Liczba cykli |
| 0 | – | – |
| 1 | okazjonalne | 5 000 |
| 2 | lekkie | 10 000 |
| 3 | nieczęste | 20 000 |
| 4 | umiarkowane | 50 000 |
| 5 | normalne | 100 000 |
| 6 | częste | 200 000 |
| 7 | ciężkie | 500 000 |
| 8 | bardzo ciężkie | 1 000 000 |
Tab. 7 Klasyfikacja drzwi w zakresie odporności ogniowej
| E | 15 | 20 | 30 | 45 | 60 | 90 | 120 | 180 | 240 |
| EI1 | 15 | 20 | 30 | 45 | 60 | 90 | 120 | 180 | 240 |
| EI2 | 15 | 20 | 30 | 45 | 60 | 90 | 120 | 180 | 240 |
| EW | 20 | 30 | 60 |
W trakcie użytkowania drzwi wskutek działania przeciągów, niedbania o mienie etc. dość często dochodzi do uderzeń skrzydła drzwiowego o element oporowy (np. uderzenie o ościeżnicę). Zalecenia udzielenia aprobat technicznych [4, 5] przewidują obligatoryjne określenie właściwości drzwi w zakresie odporności na wstrząsy. Drzwi nie powinny wykazywać uszkodzeń mechanicznych ani trwałych odkształceń, powodujących utratę sprawności i funkcjonalności po następującej liczbie wstrząsów:
– 50 dla drzwi wewnątrzlokalowych,
– 300 dla drzwi wewnętrznych wejściowych,
– 500 dla drzwi zewnętrznych.
Norma wyrobu [3] nie przewiduje wykonania badań w zakresie odporności na wstrząsy.
Z punktu widzenia eksploatacyjnego istotną cechą drzwi wejściowych wewnętrznych oraz wejściowych zewnętrznych jest przepuszczalność powietrza. Klasyfikacja drzwi pod względem przepuszczalności powietrza przedstawiona jest w normie [14]. Według normy jest pięć klas przepuszczalności powietrza (0–4). Najwyższej klasie odpowiada najniższa przepuszczalność powietrza. Niestety norma wyrobu [3] nie podaje możliwego zakresu zastosowania drzwi zależnie od uzyskanej klasy przepuszczalności powietrza. Natomiast [5] przewiduje, że drzwi wewnętrzne wejściowe powinny mieć co najmniej drugą klasę w zakresie przepuszczalności powietrza.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa użytkowania szczególnie ważną cechą techniczną jest odporność ogniowa drzwi. Odporność ogniową ustala się zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 14600 [15], jest ona przedstawiana za pomocą charakterystyk skuteczności działania (E – szczelności ogniowej, I – izolacyjności ogniowej, W – promieniowania). Przeciwpożarowe drzwi powinny być sklasyfikowane według klas odporności ogniowej zgodnie z [16]. Klasyfikację drzwi w zakresie odporności ogniowej przedstawia tab. 7.
Klasy oznaczone symbolem dotyczą drzwi przeciwpożarowych spełniających odpowiednie kryterium: E – tylko kryterium szczelności ogniowej; EI1 – szczelności ogniowej E i izolacyjności I1 (temperatura na skrzydłach drzwi mierzona jest w odległości 25 mm od widocznych krawędzi drzwi); EI2 – szczelności ogniowej E i izolacyjności I2 (temperatura na skrzydłach drzwi mierzona jest w odległości 100 mm od widocznych krawędzi drzwi); EW – szczelności ogniowej E i dopuszczalnego natężenia promieniowania W.
Drzwi zewnętrzne powinny spełniać wymagania w zakresie wodoszczelności. Wymóg dotyczy drzwi nieosłoniętych i częściowo osłoniętych (drzwi nieosłonięte – wbudowane w ścianę zewnętrzną bez żadnych osłon w postaci daszka i ścianek bocznych osłaniających drzwi przed działaniem wody opadowej; drzwi częściowo osłonięte – mające od zewnątrz osłonę w postaci balkonu, daszka ze ściankami bocznymi lub cofnięte w kierunku do wnętrza budynku co najmniej o 1 m). Stosownie do [5] drzwi nieosłonięte powinny charakteryzować się klasą wodoszczelności co najmniej 3A, drzwi częściowo osłonięte 3B (klasyfikacja według [17]). Norma wyrobu nie ustala minimalnych wartości wodoszczelności.
Drzwi zewnętrzne w czasie użytkowania są narażone na działanie parcia i ssanie wiatru. Według [5] pod wpływem obciążenia charakterystycznego ciśnieniem wiatru (norma [18]) ugięcie czołowe najbardziej odkształconego elementu drzwi nie powinno być większe niż 1/300 odległości między punktami podparcia tego elementu. Drzwi według [5] powinny odpowiadać co najmniej klasie C1 [19]. Norma wyrobu podaje te same normy badawcze, nie określa natomiast wymagań minimalnych dla drzwi w zakresie odporności na działanie wiatru.
W przypadku drzwi zewnętrznych oraz wewnętrznych (zastosowanie w pomieszczeniach, między którymi mogą występować znaczące różnice temperatur, wilgotności) należy określić zachowanie się wyrobów pomiędzy różnymi klimatami. Norma [20] daje możliwość sprawdzenia zachowań drzwi w pięciu różnych klimatach. Ocena zachowania się drzwi między różnymi klimatami przedstawiana jest za pomocą klas (0–3) według [21]. Kryteriami nadawania klas są odkształcenia drzwi zmierzone po badaniach (zwichrowanie, wygięcie, płaskość miejscowa). Przy tym drzwi o wyższych klasach charakteryzują się mniejszymi odkształceniami.
Drzwi zewnętrzne powinny mieć określoną przenikalność cieplną wyrażoną w W/(m2?K). Przenikalność cieplna może być obliczona na podstawie [22] lub określona badawczo za pomocą [23].
Z punktu widzenia komfortu użytkowania istotne są właściwości akustyczne drzwi. Izolacyjność akustyczna drzwi wejściowych zewnętrznych zgodnych z normą wyrobu PN-EN 14351-1 powinna być sprawdzona według [24]. Norma wymaga deklarowania izolacyjności akustycznej Rw(C, Ctr). W przypadku drzwi wewnętrznych objętych normą [25] izolacyjność akustyczna drzwi powinna spełniać wymagania ww. normy (wymóg ZUAT-15/III.15/2005).
W razie zastosowania w drzwiach materiałów, które mogą ulegać emisji lub migracji podczas normalnego użytkowania oraz w przypadku kiedy emisja lub migracja do otoczenia jest potencjalnie niebezpieczna dla higieny, zdrowia lub środowiska, producent wyrobu powinien określić ich zawartość i złożyć odpowiednią deklarację zgodnie z krajowymi wymaganiami. Przy tym emisja formaldehydu z drzwi wewnętrznych wykonanych z użyciem materiałów drewnopochodnych nie powinna przekraczać 120 μg/m3. Krajowe wymagania w zakresie wydzielenia substancji niebezpiecznych obejmują również zakaz stosowania kadmu (jako stabilizatorów i pigmentów elementów wykonanych z PCV, pigmentów w farbach). Całkowita zawartość kadmu w materiałach (w przeliczeniu na kadm metaliczny) nie może przekraczać 0,01% masy.
Wśród dodatkowych parametrów drzwi istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa użytkowania, komfortu można wymienić: wentylację, kuloodporność, odporność na włamanie.
dr inż. Ołeksij Kopyłow
Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych, Instytut Techniki Budowlanej
Literatura
1. PN-EN 12519:2007 Okna i drzwi – Terminologia.
2. PN-B-91000:1996 Stolarka budowlana – Okna i drzwi – Terminologia.
3. PN-EN 14351-1+A1:2010/Ap1:2012 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
4. ZUAT-15/III.16/2007 Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego stosowania oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
5. ZUAT-15/III.15/2005 Drzwi przesuwne, składane i wahadłowe.
6. PN-EN 1529:2001 Skrzydła drzwiowe – Wysokość, szerokość, grubość i prostokątność – Klasy tolerancji.
7. PN-EN 1530:2001 Skrzydła drzwiowe – Płaskość ogólna i miejscowa – Klasy tolerancji.
8. PN-EN 12217:2005 Drzwi – Siły operacyjne – Wymagania i klasyfikacja.
9. PN-EN 1192:2001 Drzwi – Klasyfikacja wymagań wytrzymałościowych.
10. PN-EN 947:2000 Drzwi rozwierane – Oznaczanie odporności na obciążenie pionowe.
11. PN-EN 948:2000 Drzwi rozwierane – Oznaczanie wytrzymałości na skręcanie statyczne.
12. PN-EN 949:2000 Okna i ściany osłonowe, drzwi, zasłony i żaluzje – Oznaczanie odporności drzwi na uderzenie ciałem miękkim i ciężkim.
13. PN-EN 12400:2004 Okna i drzwi – Trwałość mechaniczna – Wymagania i klasyfikacja.
14. PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi – Przepuszczalność powietrza – Klasyfikacja.
15. PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja.
16. PN-EN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 2: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.
17. PN-EN 12208:2001 Okna i drzwi – Wodoszczelność – Klasyfikacja.
18. PN-EN 12211:2001 Okna i drzwi – Odporność na obciążenie wiatrem – Metoda badania.
19. PN-EN 12210:2001 Okna i drzwi – Odporność na obciążenie wiatrem – Klasyfikacja.
20. PN-EN 1121:2001 Drzwi – Zachowanie się pomiędzy dwoma różnymi klimatami – Metoda badania.
21. PN-EN 12219:2002 Drzwi – Wpływ klimatu – Wymagania i klasyfikacja.
22. PN-EN ISO 10077-1:2007 Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji – Obliczanie współczynnika przenikania ciepła – Część 1: Postanowienia ogólne.
23. PN-EN ISO 12567-1:2010 Cieplne właściwości użytkowe okien i drzwi – Określanie współczynnika przenikania ciepła metodą skrzynki grzejnej – Część 1: Kompletne okna i drzwi.
24. PN-EN ISO 10140-3:2011 Akustyka – Pomiar laboratoryjny izolacyjności akustycznej elementów budowlanych – Część 3: Pomiar izolacyjności od dźwięków uderzeniowych.
25. PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych – Wymagania.
