Drzwi na drogach ewakuacyjnych

Kierownik budowy oraz inspektor nadzoru inwestorskiego mają obowiązek zapewnić zastosowanie, przy wykonywaniu robót budowlanych, wyrobów wprowadzonych do obrotu zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych (podstawa prawna art. 22 ust. 3e, art. 25 ust. 2, art. 10 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane).

Drzwi montowane w obiekcie budowlanym można podzielić na:

• drzwi (zamknięcia) na drogach ewakuacyjnych – drzwi (zamknięcia) awaryjne lub drzwi (zamknięcia) przeciwpaniczne oraz
• drzwi niebędące drzwiami na drogach ewakuacyjnych.

Drzwi zewnętrzne, montowane na drogach ewakuacyjnych, powinny posiadać obowiązkowy certyfikat właściwości użytkowych, uprawniający do oznakowania CE, wydany według normy PN-EN 14351-1+A2 (tablica ZA2). Procedura certyfikacji obejmuje m.in. analizę kinematyki drzwi, sprawdzenie, czy zamki, zawiasy oraz elementy zwalniające klamki lub dźwignie posiadają wymagane certyfikaty. Certyfikaty właściwości użytkowych drzwi na drogach ewakuacyjnych określają minimalne wymagania dla szerokości skrzydła biernego, czynnego oraz umiejscowienie wypychacza na skrzydle oraz rampy najazdowej.

Drzwi wewnętrzne, montowane na drogach ewakuacyjnych, powinny posiadać obowiązkowy certyfikat właściwości użytkowych wydany na podstawie krajowej oceny technicznej, aprobaty technicznej lub normy PN-EN 14351-2. Producent jest zobowiązany do oznakowania drzwi znakiem budowlanym (podstawa prawna: załącznik nr 1 poz. 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym).

Sprawdź też:

Drzwi – co należy wiedzieć?

Czy drogi ewakuacyjne projektowane według warunków technicznych zawsze są bezpieczne?

Drzwi, dla których wydano aprobatę techniczną lub krajową ocenę techniczną, będą mogły być zastosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli w rozdziale 3 wyżej wymienionych dokumentów podano jako jedną z właściwości użytkowych zdolność do zwolnienia. Należy jednak mieć na względzie, że na rynku funkcjonują aprobaty techniczne/krajowe oceny techniczne dla drzwi przeciwpożarowych, które nie mogą być formalnie stosowane na drogach ewakuacyjnych lub mogą być stosowane na drogach ewakuacyjnych jedynie jako zamknięcia przeciwpaniczne. Ograniczenie do zastosowania drzwi tylko jako zamknięcia przeciwpanicznego związane jest z określeniem zdolności do zwolnienia zgodnej jedynie z normą PN-EN 1125 (nie uwzględniono wymagań normy PN-EN 179).

Zdefiniowane w normach pojęcia drzwi (zamknięć) awaryjnych i przeciwpanicznych podano poniżej:

• Zamknięcia awaryjne (drzwi awaryjne) – stosowane są w miejscach, gdzie występowanie paniki jest mało prawdopodobne. Jest to zamknięcie zapewniające bezpieczeństwo i skuteczną ucieczkę przez otwór drzwiowy za pomocą jednej prostej operacji służącej do zwolnienia zamknięcia awaryjnego, aczkolwiek może wymagać wcześniejszej znajomości działania zamknięcia (pkt 3.19 PN-EN 179). Zamek zastosowany w drzwiach awaryjnych pozwala na odryglowanie zamka, nawet gdy drzwi są zamknięte na klucz. Zgodnie z wymaganiem normy PN-EN 179 pkt 8.1 po zainstalowaniu zamka muszą być widoczne następujące dane: znak CE, numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej, nazwa lub znak fabryczny producenta. Zazwyczaj zamki do drzwi awaryjnych dodatkowo mają na blasze czołowej podaną dodatkowo normę PN-EN 179.

• Zamknięcia (drzwi) przeciwpaniczne do wyjść – zamknięcia do wyjść wg PN-EN 1125, przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i skutecznej ucieczki przez otwór drzwiowy przy minimalnym wysiłku i bez wcześniejszej znajomości zamknięcia przeciwpanicznego, również w sytuacji gdy drzwi znajdują się pod naciskiem wytworzonym przez ludzi napierających na nie w kierunku ewakuacji (pkt 18 PN-EN 1125). Zamek zastosowany w drzwiach przeciwpanicznych ma możliwość odryglowania, w przypadku gdy drzwi są zamknięte na klucz. Zgodnie z normą PN-EN 1125 – pkt 8.1 oraz załącznik ZA – po zainstalowaniu zamka muszą być widoczne następujące dane: znak CE, numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej, nazwa lub znak fabryczny producenta. Zazwyczaj zamki do drzwi awaryjnych mają na blasze czołowej podaną dodatkowo normę PN-EN 1125.

Produkowane są zamki spełniające jednocześnie normy PN-EN 179 oraz PN-EN 1125 i w takim przypadku powinny posiadać stosowany certyfikat oraz odpowiednie oznakowanie.

Brak odpowiednich oznaczeń na zamku powinien być automatycznie uznany za zastosowanie niewłaściwych zamków, a inwestor zostanie poproszony o zastosowanie drzwi z zamkami spełniającymi obowiązujące przepisy. Należy również pamiętać, że na rynku są dostępne zamki, zgodne z wymaganiami normy PN-EN 12209, posiadające oznakowanie CE oraz na blasze czołowej podany numer jednostki notyfikowanej i nazwę producenta. Jednakże zgodnie z zakresem zastosowania podanym w PN-EN 12209 zamki te nie mogą być stosowane w drzwiach na drogach ewakuacyjnych.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (par. 4 ust. 1 pkt 14) zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie w przypadku pożaru lub innego zagrożenia powodującego konieczność ewakuacji jest czynnością zabronioną.

Producent nieposiadający certyfikatu dla drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych zazwyczaj posługuje się jedynie deklaracją właściwości użytkowych wydaną w oparciu o wstępne badania typu drzwi oraz certyfikatem udostępnionym przez producenta okucia awaryjnego lub przeciwpanicznego. Taki sposób postępowania jest niezgodny z obowiązującym prawem, ponieważ producent, wprowadzając drzwi ewakuacyjne na rynek, powinien posiadać certyfikat na drzwi, a nie tylko na ich poszczególne elementy, takie jak zamki, zawiasy oraz elementy zwalniające (klamki awaryjne lub dźwignie przeciwpaniczne).

Do określenia, które drzwi są drzwiami znajdującymi się na drodze ewakuacyjnej, konieczne jest zdefiniowanie drogi ewakuacyjnej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, droga ewakuacyjna to cały odcinek drogi poziomej i pionowej do przebycia z dowolnego punktu budynku do wyjścia końcowego na przestrzeń otwartą lub do innej strefy pożarowej. Droga ewakuacyjna zazwyczaj składa się z przejścia ewakuacyjnego, wyjścia ewakuacyjnego, dojścia ewakuacyjnego oraz wyjścia ewakuacyjnego końcowego. Wymagania techniczne, w tym minimalne szerokości przejścia, długości oraz kierunek otwierania, zostały opisane w rozdziale 4 ustawy – Prawo budowlane.

Kierownik budowy oraz inwestor na etapie zamawiania drzwi powinni mieć świadomość, jakie będzie ich zastosowanie.

Drzwi na drogach ewakuacyjnych najłatwiej jest zidentyfikować, dokonując analizy projektu budowlanego w części zawierającej opis instalacji oświetlenia podstawowego i awaryjnego, co pozwala na wyznaczenie drogi ewakuacyjnej. Projekt ten jest dostępny już na etapie projektu budowlanego. Rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, opiniując projekt, potwierdza, że dobór drzwi został przeprowadzony prawidłowo. Na projekcie podane są zazwyczaj szerokości drzwi dwuskrzydłowych oraz kierunki otwierania. Brak jest jednak informacji, czy dla drzwi dwuskrzydłowych wymagane jest otwarcie obu skrzydeł klamką awaryjną lub dźwignią przeciwpaniczną.

Najłatwiej odczytać niezbędne dane z instrukcji pożarowej budynku, niestety powstaje ona najczęściej na końcu procesu inwestycyjnego, gdy drzwi są już zamontowane. Drugim źródłem informacji jest część projektu budowlanego zawierająca opis instalacji oświetlenia awaryjnego, w której zaznaczone są znaki wyjścia ewakuacyjnego, drogi ewakuacyjnej itp. Na podstawie znaków informacyjnych można odczytać, gdzie występują drogi ewakuacyjne.

Literatura

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 – Prawo budowlane, z późn. zm.
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, z późn. zm.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z późn. zm.
4. PN-EN 14351-1+A2:2016-10 Okna i drzwi
   • Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne
   • Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne.
5. PN-EN 14351-2:2018-12 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 2: Drzwi wewnętrzne.
6. PN-EN 1125:2009 Okucia budowlane – Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych – Wymagania i metody badań.
7. PN-EN 179:2009 Okucia budowlane – Zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych – Wymagania i metody badań.
8. PN-EN 12209:2016-04 Okucia budowlane – Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – Wymagania i metody badań.

mgr inż. Kamil Pawłowski Zakład Certyfikacji oraz Laboratoria Badawcze i Wzorcujące CERTBUD Sp. z o.o.

Zobacz: Stolarka i akcesoria. Produkty