Typy drzwi, ich konstrukcję i materiały, z których są wykonane, można identyfikować w setkach rodzajów, natomiast wady, którymi drzwi mogą być obarczone, są powtarzalne i prawie zawsze takie same.
Artykuł przybliża informacje o drzwiach – ich odmianach. Pokazuje najbardziej powszechne wady, o których niejednokrotnie nie można znaleźć informacji w normach, a które sprawiać mogą bardzo duże problemy użytkowe.
Fot. stock.adobe / Cinematographer
Typy drzwi
Ze względu na rodzaj zastosowania rozróżnia się drzwi ogólnego stosowania (bez wymagań w zakresie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności) oraz specjalnego zastosowania (drzwi p.poż, dymoszczelne, akustyczne, ewakuacyjne czy o podwyższonej odporności na włamanie). Ze względu na sposób otwierania: rozwierane, przesuwne, składane, wahadłowe i obrotowe; ze względu na liczbę skrzydeł: jednoskrzydłowe, dwuskrzydłowe, wieloskrzydłowe, przesuwne teleskopowe, obrotowe.
Kierunek otwierania drzwi sprawia, że rozróżnia się drzwi: lewe, prawe, otwierane na zewnątrz, do wewnątrz.
Drzwi zewnętrzne to drzwi wejściowe do pomieszczeń użytkowych montowane w zewnętrznych ścianach budynków, narażonych na działanie zmiennych warunków klimatycznych. Przeznaczone są do pracy w stałym obciążeniu klimatycznym i użytkowym. Drzwi te wbudowane w ścianę powinny razem z nią tworzyć zespolenie jako jednolity trwały system, odporny na degradacyjne działanie wody opadowej, śniegu, ujemnych temperatur, nagrzewania słonecznego, obciążenia eksploatacyjne.
Fot. 1. Skorodowany, anodowany, lakierowany proszkowo zawias drzwi w apartamentowcu
Terminologia w artykule jest zgodna z instrukcją ITB „Okna i drzwi zewnętrzne. Wymagania, klasyfikacja i zakres stosowania”, Warszawa 2012.
|
Fot. 2. Popękana okleina (fornir), którą obłożona jest powierzchnia skrzydła drzwi. Naklejony fornir miał wysoką wilgotność lub użyto rozwodnionego kleju, po naklejeniu fornir pozsychał się i popękał. Fot. 3. Rozklejone listwy przyszybowe drzwi wewnętrznych i nierówno docięte końce. Drewno, z którego wyprodukowano listwy, było niedosuszone. Przy tak zawiłym kształcie powierzchni listew taka wada jest bardzo widoczna
Drzwi wewnętrzne to drzwi do pomieszczeń użytkowych z korytarza, klatki schodowej i innych pomieszczeń pośrednich (łazienki, schowki, piwnice) zamontowane w wewnętrznych ścianach budynków, nienarażone na działanie zewnętrznych warunków klimatycznych. Przystosowane do eksploatacji w znacznie lżejszych warunkach wewnętrznych – nieodpowiednie do montażu w miejscach, gdzie może nastąpić działanie zewnętrznych czynników klimatycznych. Istnieje jednak możliwość montowania ich w pomieszczeniach o specyficznych warunkach klimatycznych, np. tam gdzie występuje podwyższona wilgotność.
Fot. 4. Złuszczony lakier na dolnej ramie drzwi na taras balkonowy. Drzwi ustawiono bezpośrednio na płytkach tarasu – bez izolacji od zacieków wody. Fot. 5. Szczelina w przyldze drzwi. Skrzydło jest wypaczone i na górze w rogu nieszczelne – szczelina ma ok. 5 mm
Profil skrzydła drzwi
Stosownie do profilu skrzydła rozróżnia się drzwi przylgowe – mają wcięcie (felc), które zachodzi na ościeżnicę, oraz drzwi bezprzylgowe (krawędź skrzydła tworzy jednolitą płaszczyznę, jest w pełni zlicowane z ościeżnicą i przy zamykaniu nie zachodzi na ościeżnicę).
Fot. 6. Pęknięta płyta wypełnienia skrzydła drzwi, złożona ze sklejonych czołowo desek. Fot. 7. Luksusowe dwuskrzydłowe harmonijkowe drzwi (skrzydła dwuczęściowe), szerokości skrzydeł po 140 mm, oszklone szybami z krzyształu grubości 8 mm. Skrzydła są tak ciężkie, że nawet poczwórne zawiasy nie mogą ich utrzymać i drzwi „szorują” po posadzce.
Uszczelki w drzwiach
Uszczelki umieszcza się w ościeżnicach, skrzydłach, a także w obu elementach; w drzwiach przylgowych i bezprzylgowych. Podstawowe funkcje uszczelek to: uszczelnienie drzwi dla ochrony domu, mieszkania/pokoju/ łazienki przed chłodem, wiatrem (nadmierne przedmuchy powietrza) lub wodą; izolacja akustyczna i termiczna oraz funkcja amortyzatora (trzaskanie drzwiami, dynamiczne zamykanie, porywy wiatru, przeciągi).
Niekiedy jest stosowana uszczelka szczotkowa. Jej szczotka dostosowuje się do podłogi przez wbudowany element sprężynujący i zapewnia uszczelnienie przy różnych typach podłóg nawet o nierównej powierzchni. Uszczelnia szczeliny do 15 mm. Nie stanowi ona jednak skutecznej ochrony dla wody i przedmuchów powietrza.
Fot. 8. Próg drzwi wpuszczony w posadzkę tarasu – woda pod listwą progu przecieka do mieszkania. Fot. 9.Odpadające opaski drzwi, przyklejone do skrzydeł przy użyciu pianki poliuretanowej. Po pierwszym zatrzaśnięciu drzwi przez podmuch wiatru (przeciąg) opaska opadła i przez barierkę spadła do salonu poniżej.
Uszczelnienia drzwi ognioodpornych taśmami pęczniejącymi
Wariant I
- Taśma przyklejona do górnej i bocznych krawędzi skrzydła przy przyldze i do dolnej krawędzi skrzydła.
- Ułożenie taśmy zapewnia przerwy na rygle i bolce przeciwwyważeniowe, tak samo jak przerwy na otwory rygli i bolców przeciwwyważeniowych ościeżnicy drzwi.
Wariant II
- Taśma przyklejona do dna kanałów pod uszczelką ramiaków pionowych ościeżnicy i ramy poziomej (nadproża) oraz dolnej krawędzi skrzydła.
- Taśma jest niewidoczna, co podnosi estetykę drzwi i zabezpiecza ją przed oderwaniem w trakcie ich użytkowania.
Fot. 10. Dwuskrzydłowe drzwi przeciwpożarowe z uszkodzonym tzw. kantryglem, który ma zadanie blokowanie skrzydła biernego. Fot. 11. Te same drzwi przeciwpożarowe – szarpnięty przeciągiem powietrza kantrygiel wyrwał fragment okładziny.
Wejścia do budynków i mieszkań – projektowanie
Warto pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- Drzwi wejściowe do mieszkań i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m.
- Grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać wymiaru szerokości otworu w świetle ościeżnicy.
- Według normy wyrobu PN-EN 14351- 2:2018 na drzwi wewnętrzne (w tym wejściowe) podano trzy wymiary w świetle:
– wymiar A – szerokość światła otworu ościeżnicy – wymiar ten nie zależy od kąta rozwarcia i jest równy maksymalnej szerokości przejścia zespołu drzwiowego;
– wymiar B – szerokość światła otworu zespołu drzwiowego – wymiar ten zależy od kąta rozwarcia – nie od elementów okuć budowlanych;
– wymiar C – efektywna szerokość przejścia – wymiar ten zależy od kąta rozwarcia oraz od elementów okuć budowlanych.
Uwaga: podczas montażu drzwi, gdy skrzydło wykładane jest na ścianę boczną, pojawia się często pewien problem: przy maksymalnym rozwarciu przeszkadza zamontowana klamka, szczególnie dotyczy to uchwytów przeciwpanicznych. Przy projektowaniu należy to uwzględniać. W drzwiach do pomieszczeń mieszkalnych w budynku zamieszkania zbiorowego i pomieszczeń użytkowych wysokość progów nie może przekraczać 0,02 m.
Fot. 12. Papierowy „fornir” oklejający ościeżnicę drzwi w pomieszczeniu sanitarnym – łazienka. Sama ościeżnica uformowana z płyty pilśniowej. Fot. 13. Drzwi przeciwpożarowe po umyciu podłogi (mopem, bez zalewania posadzki). Skrzydło z płyty MDF spęczniało od wody, pozbawiono je uszczelek, gdyż blokowały zamknięcie drzwi.
Drzwi do pomieszczenia przeznaczonego na stały pobyt ludzi i do pomieszczenia kuchennego powinny mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy.
- W budynku użyteczności publicznej drzwi wewnętrzne, z wyjątkiem drzwi do pomieszczeń technicznych i gospodarczych, powinny mieć co najmniej 0,9 m szerokości i 2 m wysokości w świetle ościeżnicy.
- Drzwi wewnętrzne nie powinny mieć progów.
Fot. 14. Przykład drzwi dwuskrzydłowych. Inwestor nie wyraził zgody na dziurawienie podłogi: na wsuwany bolec kantrygla. W efekcie drzwi nie są zaryglowane. Fot. 15. Przytarta i rozerwana okleina skrzydła drzwi przez źle zamontowaną do ściany wykrzywioną ramę ościeżnicy. Montażysta nie uznał reklamacji.
Drzwi do pomieszczenia sanitarnohigienicznego
Tu stosowane są następujące zasady:
- Drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny się otwierać na zewnątrz pomieszczenia, mieć co najmniej 0,8 m szerokości i 2 m wysokości w świetle ościeżnicy, a w dolnej części – otwory lub kratki wentylacyjne dla dopływu powietrza.
- W budynkach użyteczności publicznej, drzwi do łazienki bądź ustępu powinny mieć szerokość 0,9 m.
- W łazienkach i ustępach, z wyjątkiem ogólnodostępnych, dopuszcza się stosowanie drzwi przesuwnych lub składanych.
- W ustępach ogólnodostępnych należy stosować drzwi o szerokości co najmniej 0,9 m otwierane na zewnątrz.
- Drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego w ustępie i drzwi łączące je z dalszą częścią ustępu powinny się zamykać samoczynnie.
Fot. 16. Drzwi antywłamaniowe z plastikowym gniazdem na stalowy bolec antywłamaniowy. Gniazdo wyrwane po lekkim uderzeniu zamkniętych drzwi. Fot. 17. Oryginalne drzwi wejściowe do klatki schodowej z 1991 r. ze zwykłą szybą float 4 mm (rodzaj szkła dopuszczony wtedy do takich zastosowań). W 2010 r. bawiące
się w berka dziecko „przyklepało” szybę i pokaleczyło się (założono mu osiem szwów). Po tym wypadku szybę zamieniono na szybę bezpieczną. Dla bezpieczeństwa użytkowników wszystkie stare drzwi powinny być zmodernizowane, chociażby tylko przez wymianę szyb.
Sprawdź: Wymiary referencyjne okien – opinia Związku Polskich Okien i Drzwi
Kratki wentylacyjne
- Zgodnie z przepisami powierzchnia otworów (kratek, tulei) w drzwiach łazienkowych i WC powinna wynosić 220 cm2.
- Wymóg ten spełnia np. pięć tulei o średnicy wewnętrznej 75 mm lub jedna kratka (obliczając powierzchnię otworu netto, należy uwzględniać powierzchnię żeberek).
- Tuleje i kratki zakłada się z obu stron otworu w drzwiach i łączy przez skręcenie lub łącznikami mechanicznymi.
Pomieszczenia techniczne i gospodarcze. W pomieszczeniach tych wysokość drzwi powinna wynieść w świetle co najmniej 1,9 m.
Fot. 18. Skorodowany próg aluminiowych drzwi wejściowych po pół roku ich użytkowania. Po prawej stronie widoczna w progu dziura, w którą wcieka woda opadowa do stropu budynku. Fot. 19. Drzwi wejściowe do pawilonu handlowego. Montażysta „zapomniał” o progu drzwi – w efekcie z posadzki chodnika
woda spływa do sklepu na drewnianą posadzkę, szczelina jest tak duża, że wwiewa do środka liście i śmieci.
Drogi ewakuacyjne
- Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami. Łączną szerokość drzwi w świetle stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a przypadku drzwi służących do ewakuacji trzech osób – 0,8 m. Wysokość drzwi w świetle ościeżnicy musi wynosić co najmniej 2 m.
- Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne powinny się otwierać zasadniczo na zewnątrz pomieszczeń (np. zagrożonych wybuchem, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób).
- Drzwi wieloskrzydłowe powinny mieć co najmniej jedno niezablokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m.
- Szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia i na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych – 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tą samą szerokość.
- Zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych i podnoszonych.
- Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacyjnych, a ich konstrukcja zapewnia:
– otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
– samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi.
- Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.
- Drzwi przeznaczone na drogi i w wyjściach ewakuacyjnych, awaryjnych muszą być wyposażone w specjalny zestaw okuć oraz zapewniać bezpieczne, bezkolizyjne i skuteczne otwarcie skrzydeł.
Fot. 20. Montaż drzwi w progu na „piankę PU, styropian, gruz i kawałki papy” – bardzo powszechny, niemal 80% przypadków. Fot. 21. Dolna prowadnica i próg drzwi przesuwnych. Z powodu przecieków wody opadowej do mieszkania pod posadzkę podłogi zastosowano nowatorskie rozwiązanie zalania gniazda prowadnicy płynnym lepikiem, następnie naklejono gumowe szerokie taśmy maskujące (by zakryć lepik). Odwodnienia pozostały pod naklejoną taśmą – wskazane patyczkiem wsuniętym w otwór odwodnienia
Bezpieczeństwo użytkowania
- Skrzydła drzwiowe wykonane z przezroczystych tafli powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia.
- Drzwi rozsuwane muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu z prowadnic.
- Drzwi wahadłowe muszą być przezroczyste lub mieć przezroczyste panele.
- Drzwi przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub ze szkła hartowanego i odpowiednio oznakowane w widocznym miejscu.
- Drzwi otwierane i zamykane mechanicznie muszą tak funkcjonować, aby nie stwarzały zagrożenia urazem; powinny mieć zamontowane łatwo rozpoznawalne i łatwo dostępne z obu stron urządzenia do ich zatrzymywania, a także powinny być przystosowane do ręcznego otwierania.
Zobacz: Nakładki na klamki, czyli bezpieczne otwieranie drzwi w czasie epidemii
Fot. 22. Montaż ciężkich drzwi przesuwnych na kotwach z blachy, zastępujących klocki podporowe. Miejsca przecieków zaklejone lepikiem, woda z tarasu wcieka po ułożonej izolacji. Fot. 23. Nieprzykręcony przesunięty dolny zaczep okucia skrzydła rozwierno-uchylnego w drzwiach w hotelu; kantrygiel okucia nie wchodził w otwór zaczepu. Gość hotelu chciał w nocy otworzyć uchylone skrzydło, pociągnął za klamkę i „wyszedł” z pierwszego piętra na trawnik. Obiekt nie ma balustrad (taki był projekt).
Wprowadzenie do obrotu
Do 31 grudnia 2016 r. drzwi mogły być wprowadzone do obrotu i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym ich właściwości użytkowych i przeznaczeniu, jeżeli producent dokonał oceny zgodności, wydał krajową deklarację zgodności z uzyskaną aprobatą techniczną na te drzwi i oznakował je znakiem budowlanym.
Aprobaty techniczne wydane przed dniem 1 stycznia 2017 r. mogą być wykorzystywane jako krajowe oceny techniczne do końca okresu ważności z wyłączeniem drzwi zewnętrznych przeciwpożarowychi/lub dymoszczelnych, dla których się skończył okres przejściowy do norm wyrobu PN-EN 14351-1+A2:2016 oraz PN-EN 16034:2014.
Od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje krajowa ocena techniczna (KOT), która obecnie dotyczy drzwi zewnętrznych i wewnętrznych wejściowych. Krajowa ocena techniczna nie jest dokumentem dopuszczającym do obrotu w budownictwie, stanowi jedynie specyfikację techniczną w procesie oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego i wydania, na podstawie tej oceny, krajowego certyfikatu stałości właściwości użytkowych albo krajowej deklaracji właściwości użytkowych – dokumentów dopuszczających wyroby do obrotu i stosowania w budownictwie.
Od 22 grudnia 2018 r. producent do oceny swoich wyrobów (drzwi wewnętrznych) może stosować normę PN-EN 14351-2:2018 i używać znakowania B. Krajową ocenę techniczną wydaje się na podstawie oceny właściwości użytkowych wyrobu budowlanego i przewidywanej trwałości zidentyfikowanego wyrobu budowlanego, potwierdzonych, w zależności od potrzeb, badaniami i obliczeniami z uwzględnieniem obowiązujących metod badań i obliczeń, opiniami ekspertów lub innymi dokumentami, uwzględniając w tej ocenie odpowiednie przepisy, w tym przepisy techniczno-budowlane, oraz zasady wiedzy technicznej.
Należy podkreślić, że KOT wydaje się dla jednoznacznie zidentyfikowanego wyrobu określonego producenta.
Krajową ocenę techniczną wydaje się dla wyrobu budowlanego nieobjętego zakresem przedmiotowym Polskiej Normy wyrobu albo jeżeli w odniesieniu do co najmniej jednej zasadniczej charakterystyki wyrobu budowlanego metoda oceny przewidziana w PN wyrobu nie jest właściwa, albo jeżeli PN wyrobu nie przewiduje metody oceny w odniesieniu do co najmniej jednej zasadniczej charakterystyki wyrobu budowlanego.
Konserwacja
Kontrolę, konserwację i naprawę może przeprowadzać tylko osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje. Do naprawy należy stosować wyłącznie oryginalne części zamienne, zapewniające parametry użytkowe gwarantowane przez wytwórcę.
mgr inż. Marzena Jakimowicz
mgr inż. Jerzy Płoński, Instytut Techniki Budowlanej
Zobacz: Stolarka i akcesoria. Produkty
