Analiza efektywności energetycznej instalacji a wymogi WT 2021

Wprowadzone wymogi dotyczące budynków WT 2021, ich kolejne wersje oraz wszelkie nowe przepisy prawa będą zmierzały w kierunku zeroemisyjności nie tylko budynków, ale wszelkich systemów w nich zawartych, procesów, produkcji, materiałów, sposobów ich wytwarzania itp. W niniejszym artykule poruszono kwestie możliwości spełnienia przez budynki aktualnych wymogów dokumentu WT 2021. Wkrótce można się spodziewać jeszcze wyższych wymagań w zakresie minimalizacji śladu węglowego również w istniejących i starszych budynkach. Wiąże się on bowiem ze zmniejszeniem zapotrzebowania na energię pochodzącą z paliw kopalnych.

Ze względu na fakt, że w prasie branżowej, w różnych dyskusjach między projektantami, pojawia się wiele opinii, analiz nie do końca rzetelnych, autor chciałby na podstawie WT 2021 ustosunkować się do zawartych w tym dokumencie istotnych kwestii związanych z systemami wentylacji, klimatyzacji i ogrzewania. Będzie to możliwe po uprzednich kalkulacjach zużycia energii przez budynek. Na podstawie kalkulacji energochłonności dla takiego budynku możliwe staje się ustosunkowanie do rozwiązań, które mogą mieć wpływ na redukcję energochłonności oraz pozwalać na wdrożenie źródeł odnawialnych w jej „produkcję”.

>>> Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków – zmiana przepisów

>>> Centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne. Energooszczędność

>>> Termomodernizacja starego domu typu kostka i domu typu stodoła. Ile można zaoszczędzić?

>>> Ulga termomodernizacyjna. Polacy odliczyli już ponad 10,4 mld zł!

Fot. stock.adobe/comalphaspirit

Założenia

Przeanalizujmy zatem energochłonność (zużycie energii użytecznej, końcowej, pierwotnej) najprostszego przypadku, tj. domu o powierzchni 200 m². Rozpatrzmy dla uproszczenia budynek o wymiarach 20 x 10 m, parterowy, o wysokości 3 m, z płaskim dachem. Przyjmijmy, że w każdym dłuższym boku usytuowane są dwa okna o wymiarach 1,5 x 1,5 m i jedno okno w każdym z krótszych boków o takich samych wymiarach. Należy mieć na względzie, że budynki o podobnej powierzchni, ale o nieregularnym kształcie cechować może większa energochłonność.

Ogrzewanie

Warunki techniczne 2021 podają wymagane wartości co do izolacyjności poszczególnych przegród budowlanych. Przyjmijmy dla podłóg 0,3 W/(m²∙K), dla dachu 0,15 W/(m²∙K), dla ścian zewnętrznych 0,2 W/(m²∙K) oraz dla okna 0,9 W/(m²∙K). Różnica temperatur 40 K (+20^oC dla pomieszczenia i obliczeniowa temperatura zewnętrzna –20^oC).

Straty ciepła budynku przy takich założeniach wynoszą odpowiednio:

• podłoga: 2400 W (200 m² x 0,3 W/(m²∙K) x 40 K),

• dach: 1200 W (200 m² x 0,15 W/(m²∙K) x 40 K),

• ściany zewnętrzne: 1818 W (13,5 m² x 0,9 W/(m²∙K) x 40 K = 486 W + ściany 180 m²– 13,5 m² = 166,5 m² x 0,2 W/m²K x 40 K = 1332 W).

Łącznie straty ciepła wynoszą 5418 W, czyli ok. 5,5 kW. Uwzględnienie niewielkich okien połaciowych, mostków cieplnych itp. powoduje, że jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło wzrośnie z 27 W/m² do ok. 30 W/m² (czyli podobnie ok. 6,0 kW wynosić będzie obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło). Obecnie do doboru pomp ciepła zakładać można (zależnie od zastosowanej izolacji) zapotrzebowanie na ciepło na potrzeby c.o. rzędu od 50 do 60 W/m². Widać znaczącą redukcję zapotrzebowania na ciepło przy zastosowaniu takich założeń izolacyjności przegród budowlanych.

Uśrednione zapotrzebowanie na ciepło dla sezonu grzewczego odpowiada temperaturze zewnętrznej ok. 0^oC i wynosi ok. 50% maksymalnego i obliczeniowego zapotrzebowania na ciepło. Przy założeniu minimum ok. 3000 godzin pracy źródła ciepła na cele c.o. uśrednione zapotrzebowanie energii cieplnej na potrzeby c.o. wynosić będzie 6 kW x 0,5 x 3000 h = 9000 kWh. W odniesieniu do weryfikowanej powierzchni budynku jednostkowa energia użytkowa na potrzeby centralnego ogrzewania wynosić będzie 9000 kWh/200 m² = 45 kWh/(m²∙rok). Zakładając, że okna połaciowe w dachu nie są zastosowane, zapotrzebowanie energii cieplnej na potrzeby c.o. wynosić będzie ok. 41,25 kWh/(m²∙rok). Przyjmijmy zatem rzeczywiste wartości zużycia energii użytecznej między 40 a 45 kWh/(m²∙rok) na cele tylko ogrzewania. Są to tylko straty ciepła budynku, które muszą zostać zasymilowane przez pracę źródła ciepła. Nie ujmują one ciepła na przygotowanie powietrza wentylacyjnego. W wielu kalkulacjach takie zapotrzebowanie na ciepło jest przyjmowane jako łączne zapotrzebowanie na cele c.o. i wentylacji. Te wartości jednak w ogóle nie ujmują podgrzania powietrza wentylacyjnego.

Wentylacja

Do kalkulacji zapotrzebowania na powietrze świeże można posłużyć się wieloma kryteriami. Przyjmijmy dla uproszczenia jedno kryterium, a mianowicie krotność wymian dla tego typu budynków i pomieszczeń. W większości przypadków krotność przyjmowana jest na poziomie 1 krotności wymiany powietrza, a w wytycznych niemieckich przyjmowane są mniejsze wartości 0,5 krotności wymiany.

Zapotrzebowanie na powietrze świeże wynosić będzie zatem 200 m² x h = 3 m x (n = 0,5–1) = 300–600 m³/h. Przyjmijmy wartość 1 krotności wymiany, tj. 600 m³/h. Załóżmy podobnie okres pracy systemu wentylacyjnego. Będzie on wyższy niż długość pracy źródła ciepła na cele ogrzewania. Założyć można równowartość sześciu miesięcy ciągłej pracy przez 24 godziny na dobę. Liczba godzin pracy systemu wentylacji w okresie grzewczym wynosić będzie 4320 h. Warto pamiętać, że urządzenie wentylacyjne będzie pracować znacznie dłużej, bo również poza sezonem grzewczym. Przyjmijmy zatem jednak taką wartość. Załóżmy dla uproszczenia uśrednione zapotrzebowanie na ciepło na podgrzanie powietrza wentylacyjnego. Odpowiadać ono będzie podobnie temperaturze ok. 0^oC. Bez urządzenia do odzysku ciepła wymagane będzie podgrzanie powietrza od 0 do 20^oC. Z urządzeniem do odzysku ciepła o sprawności 73% potrzebne będzie podgrzanie powietrza od 14,6^oC do 20^oC (wymagany przyrost i podgrzanie powietrza o Δt = 5,4 K). Pojęcie sprawności układów wentylacji wymaga oddzielnego rozpatrzenia. Nie jest ona jednakowa przez cały okres pracy, a w wielu kalkulacjach przyjmowana jest praca układu wentylacji z pełną maksymalną sprawnością odzysku ciepła.

Zapotrzebowanie ciepła na cele wentylacji dla ww. założeń wyniesie ok. 1,08 kW x 4320 h = 4665,6 kWh. W odniesieniu do przyjętej powierzchni budynku – 23,3 kWh/(m²∙rok). Taka wartość dotyczy pracy urządzenia wentylacyjnego o wydatku 600 m³/h i sprawności odzysku ciepła rzędu 73% przez cały czas.

Załóżmy, że zapotrzebowanie powietrza na cele wentylacji wynosi 0,5 krotności wymiany. Oznacza to zapotrzebowanie na ciepło na cele wentylacji ok. 11,66 kWh/(m²∙rok).

Zapotrzebowanie energii użytecznej na cele podgrzania powietrza wentylacyjnego wynosi od 12 do 23 kWh/(m²∙rok). To wartości dotyczące wykorzystania rekuperatora o sprawności 73% i wydatku od 0,5 do ok. 1 krotności wymiany powietrza w pomieszczeniu.

Bez rekuperatora (np. systemy wentylacji mechanicznej wyciągowej, w tym z nawiewnikami okiennymi, inne systemy bez odzysku ciepła, w tym wentylacja grawitacyjna) zapotrzebowanie na cele wentylacji wyniesie odpowiednio od ok. 43 do 86 kWh/(m²∙rok).

Wszystkie powyższe szacunkowe i szybkie kalkulacje dotyczą pracy układu wentylacji dla okresu zimowego. Nie ujmują pracy układu wentylacji w okresie przejściowym i letnim. Dają jednak pogląd na szacunkowe zapotrzebowanie energii użytecznej na cele wentylacji oraz na absolutną konieczność zastosowania rekuperacji.

Przygotowanie C.W.U.

Zużycie ciepłej wody użytkowej może być również kalkulowane w zależności od różnych dokumentów odniesienia. Przyjąć można zapotrzebowanie na wodę np. ok. 60 l na osobę na dzień lub np. odnosić te wartości do powierzchni budynku rzędu 1,5 l/dzień x doba x m². Przy założeniu czterech osób w budynku ilość wody koniecznej do podgrzania przez źródło ciepła wynosić będzie od 240 l/dobę (liczba osób) do 300 l/dobę (w odniesieniu do powierzchni). Wartości takie odpowiadać powinny rzeczywistemu zużyciu c.w.u. w tego typu budynkach.

Przyjmijmy średnio ilość wody na dobę do ogrzania na poziomie 270 l/dzień. Uwzględnić należy 365 dni w roku minus 20% z powodu nieobecności (292 dni).

Zapotrzebowanie energii użytecznej na podgrzanie takiej ilości wody wynosi 4130 kWh, co w odniesieniu do powierzchni w metrach kwadratowych daje wartość zużycia energii użytecznej 20 kWh/(m²∙rok).

Przy uwzględnieniu ewentualnej pracy przez 365 dni w roku oraz dla założeń skrajnych co do zapotrzebowania na ilość wody między 240 l/dzień a 300 l/dzień otrzymujemy zużycie energii użytecznej od 23 do 29 kWh/(m2∙rok).

>>> Dlaczego termoizolacja naprawdę jest taka ważna?

>>> Ocieplanie ścian zewnętrznych według nowych wymagań prawnych

>>> Sprawdź: Produkty budowlane

Energia użyteczna, energia końcowa i energia pierwotna

Podsumujmy zużycie energii tzw. użytecznej na cele ogrzewania (straty ciepła), wentylacji oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Przyjmijmy te średnie uzyskane wartości: 42,5 kWh (pokrycie strat ciepła budynku wg wymagań WT 2021) + 17,5 kWh (wentylacja z odzyskiem ciepła o sprawności 73% przy pracy tylko w okresie grzewczym) + 28 kWh (przygotowanie c.w.u.) = 88 kWh/(m²∙rok).

Takim zapotrzebowaniem energii użytecznej cechuje się analizowany budynek o powierzchni 200 m². To wszystko przy założeniu spełnienia wymagań co do izolacyjności przegród, przy zastosowaniu wentylacji oraz realnego zużycia wody. Łatwo jednak taką wartość przekroczyć.

Przykładowo brak zastosowania odzysku ciepła dla wentylacji (wentylacja mechaniczna wyciągowa) o wydatku równoważnym 1 krotności wymian powoduje, że sam system wentylacji cechuje zużycie energii użytecznej na poziomie 86 kWh/(m²∙rok). Jakie wartości energii użytecznej osiągniemy, jeśli dodatkowo uwzględnimy energię użyteczną na cele ogrzewania i przygotowania c.w.u.?

Wentylacja z odzyskiem ciepła ma kluczowe znaczenie w kalkulacjach dotyczących spełnienia progowych wymogów zużycia energii pierwotnej przez budynki. W wielu kalkulacjach uwzględnia się systemy wentylacji grawitacyjnej, ale przy minimalnych wydatkach powietrza infiltrowanego. Nie odzwierciedla to rzeczywistego zużycia energii na cele wentylacji. Co z wieloma systemami opartymi na wentylacji mechanicznej wyciągowej z nawiewnikami okiennymi (higro- lub niesterowalnymi) i bez odzysku ciepła zapewniającymi krotność wymiany, jak wskazano wyżej, tj. 1,0 [1/h]? Jak się mają do tego wdrażane przez producentów klimatyzatory z funkcją nawiewu świeżego powietrza i bez odzysku ciepła, z dodatkowym odseparowanym wentylatorem nawiewnym (dodatkowy pobór mocy i energii elektrycznej)?

Energia końcowa to, najprościej, zapotrzebowanie na energię użytkową uwzględniające sprawność urządzeń (źródła ciepła) oraz sprawność transportu (przesyłu) tej energii, regulacji, akumulacji, wykorzystania itp. Dla źródła ciepła w postaci kotła węglowego lub kotła gazowego przyjmijmy dla uproszczenia sprawności łączne rzędu 0,8.

Większość urządzeń cechuje jak wyżej sprawność mniejsza niż 1 (100%), wyjątek stanowią jednak np. pompy ciepła, których sprawności energetyczne wynoszą powyżej 1, tj. osiągają nawet w określonych warunkach 3 lub 4 (300%, 400%). Dla powietrznej pompy ciepła możemy przyjąć sprawności odpowiadające uśrednionej temperaturze zewnętrznej równej ok. 2^oC. Według uporządkowanego wykresu częstości występowania temperatur powietrza zewnętrznego przez połowę czasu powietrze występuje z temperaturami wyższymi i przez połowę z niższymi od tej uśrednionej temperatury. Można zatem przyjąć na tej podstawie uśredniony wskaźnik efektywności energetycznej. Przy czym dla ogrzewania podłogowego przyjąć można temperaturę wody grzewczej równą ok. 32,5^oC (uśredniona między 30 a 35^oC), a dla ogrzewania grzejnikowego 40^oC (uśredniona między 35 a 55^oC). Uśrednione wartości wskaźników sprawności COP pompy ciepła dla ogrzewania podłogowego powinny oscylować ok. 3,7, a dla ogrzewania grzejnikowego – 3,2. Sprawność przesyłową przyjmijmy dla uproszczenia na poziomie 0,85. Oszacujmy i odnieśmy te dane do uzyskanej wartości energii użytecznej (88 kWh/(m²∙rok)). Jeśli cała energia cieplna zostanie wyprodukowana z wykorzystaniem kotła gazowego lub węglowego, zapotrzebowanie energii końcowej wyniesie 110 kWh/(m²∙rok). Jeśli wykorzystamy pompę ciepła i zastosujemy ogrzewanie podłogowe, energia końcowa dla budynku wyniesie 28 kWh/(m²∙rok) oraz analogicznie dla ogrzewania grzejnikowego 32,3 kWh/(m²∙rok).

Energia pierwotna to uwzględnienie, ile energii końcowej jest zużywane przez źródła nieodnawialne (kopalne). Kalkuluje się ją przez pomnożenie energii końcowej przez tzw. wskaźnik inwersji (współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej). Dla paliw kopalnych przyjmuje się wartość 1,1; dla biomasy – 0,2; dla energii elektrycznej – 3,0 (aby wyprodukować 1 kW energii elektrycznej, potrzeba odpowiednika 3 kW w paliwie kopalnym z uwzględnieniem całego łańcucha jej dostawy). Dla źródeł odnawialnych wartość wskaźnika inwersji wynosi 0. Dla źródła ciepła w postaci kotła węglowego lub gazowego mnożymy wartość energii końcowej przez 1,1, pompy ciepła zaś przez 3,0, otrzymując zużycie energii pierwotnej. Dla analizowanego przypadku będzie wynosiło ono odpowiednio:

• EP = 121 kWh/(m²∙rok) (dla kotła gazowego),
• EP = 84 kWh/(m²∙rok) (dla pompy ciepła z ogrzewaniem podłogowym – płaszczyznowym),
• EP = 96,9 kWh/(m²∙rok) (dla pompy ciepła z ogrzewaniem grzejnikowym – konwekcyjnym).

W żadnym z powyższych rozwiązań warunek WT 2021 dot. zużycia energii pierwotnej EP < 70 kWh/(m²∙rok) nie jest spełniony. Mowa o budynku z izolacją według zaostrzonych kryteriów i wyposażonego w wentylację z odzyskiem ciepła o stałej sprawności 73% o krotności wymian ok. 0,75 i realnym zużyciu c.w.u. Wszystko z wykorzystaniem nowszych technologii produkcji ciepła w postaci kotłów gazowych i pompy ciepła.

Analiza i wybór źródła ciepła oraz jego wpływ na energię pierwotną

Tylko wykorzystanie źródeł odnawialnych w produkcji ciepła pozwoli na redukcję zapotrzebowania energii pierwotnej.

Najbardziej popularne rozwiązania to kolektory słoneczne lub panele fotowoltaiczne. Kolektory słoneczne mogą podgrzać wodę na potrzeby c.w.u. latem, dzięki czemu w tym okresie zapotrzebowanie na energię nieodnawialną konieczną do podgrzania c.w.u. będzie niższe. Zastosowanie kolektorów słonecznych pozwoli na oszczędności ok. 12 kWh/ (m²∙rok). Zamiast 28 kW/(m²∙rok), stosując kolektory słoneczne na potrzeby c.w.u., redukujemy zużycie energii użytecznej do wartości 16,0 kWh/(m²∙rok). Zmiany zużycia energii odpowiednio użytecznej, końcowej i pierwotnej w stosunku do poprzednich kalkulacji kształtować się będą następująco:

• EU/EK/EP = 76/95/104,5 kWh/ (m²∙rok) (dla kotła gazowego),
• EU/EK/EP = 76/24,2/72,6 kWh/ (m²∙rok) (dla pompy ciepła z ogrzewa- niem podłogowym – płaszczyznowym),
• EU/EK/EP = 76/27,9/83,8 kWh/ (m²∙rok) (dla pompy ciepła z ogrzewaniem grzejnikowym – konwekcyjnym).

Jak widać z powyższego przykładu, zastosowanie kolektorów słonecznych, a nawet instalacji niskoparametrowej współpracującej z pompą ciepła nie gwarantuje w dalszym ciągu osiągnięcia zużycia energii pierwotnej EP < 70 kWh/(m²∙rok), także przy założeniu zastosowania wentylacji z odzyskiem ciepła o sprawności 73% i krotności wymiany 0,75.

Z kolei wykorzystanie kotła na pellet lub paneli fotowoltaicznych do zasilania pompy ciepła (sprawność ogólna 0,7) zamiast kolektorów słonecznych, o współczynnikach inwersji odpowiednio 0,2 i 0, może pozwolić na odpowiednią redukcję zużycia energii pierwotnej. Przy czym, żeby było spełnione zużycie energii pierwotnej przy zastosowaniu paneli fotowoltaicznych, wystarczy zapewnić odpowiednią proporcję udziału energii słońca w zapotrzebowaniu na energię pierwotną.

EP = 88/(0,7 x 0,2) = 25,1 kWh/(m²∙rok) (dla kotła na pellet) – warunek spełniony.

Zapotrzebowanie energii końcowej przez pompę ciepła współpracującą z ogrzewaniem płaszczyznowym wynosi EK = 28 kWh/(m²∙rok), a pompy ciepła z ogrzewaniem konwekcyjnym – 32,3 kWh/(m²∙rok).

Oznacza to, że aby uzyskać wymagane zużycie energii pierwotnej, konieczne będzie zastosowanie paneli fotowoltaicznych, tak by część zapotrzebowania na energię elektryczną była pokryta z odnawialnej energii słońca. Procentowy udział energii elektrycznej wyprodukowanej z wykorzystaniem paneli dla pompy ciepła współpracującej z ogrzewaniem płaszczyznowym minimalnie powinien wynosić 28,0 – 23,3 (70/3) = 4,66 kWh/(m²∙rok), a dla pompy ciepła z ogrzewaniem grzejnikowym – konwekcyjnym 32,3 – 23,3 (70 kWh/ (m²∙rok) = 9 kWh/(m²∙rok). Stanowi to odpowiednio dokładnie 16% i 27% zapotrzebowania na energię budynku. Przy założeniu uśrednionej liczby godzin pracy paneli ok. 1100 h/rok zapotrzebowanie mocy fotowoltaiki w pierwszym przypadku wynosić powinno ok. 0,87 kW, a w drugim – blisko 1,63 kW.

Podsumowanie

Przedstawione w artykule pobieżne i szacunkowe obliczenia wskazują na warte uwagi zagadnienia. Spełnienie warunków WT 2021 oraz innych bardziej wymagających dokumentów nie jest proste.

• Przy założeniu izolacyjności budynków według wymagań WT 2021 zapotrzebowanie na ciepło na pokrycie strat ciepła (do ogrzewania) wynosić będzie ok. 30 W/m². Spełnienie wymogów dotyczących zużycia energii pierwotnej wymaga zastosowania źródeł ciepła w postaci albo kotła na pellet, albo pompy ciepła obowiązkowo zasilanej z paneli fotowoltaicznych lub ze źródła ciepła sieciowego, który w produkcji energii elektrycznej wykorzystuje źródła odnawialne w odpowiedniej ilości.
• Zapotrzebowanie powierzchni paneli fotowoltaicznych powinno być jak najmniejsze, dlatego konieczna jest uprzednia redukcja zużycia energii i zapotrzebowania na energię budynku do minimum. Każdy panel fotowoltaiczny, każdy metr kwadratowy dodatkowej powierzchni paneli też cechuje ślad węglowy. W innym przypadku czeka nas „fotopaneloza” podobnie jak „betonoza”, od której się obecnie odchodzi.
• Koniecznym aspektem jest zastosowanie wentylacji z odzyskiem ciepła o jak najwyższej sprawności, o jak najmniejszych oporach i jak najmniejszym poborze mocy elektrycznej przez wentylatory. Wzrost zapotrzebowania na moc elektryczną będzie skutkował pogorszeniem sprawności instalacji. Takie cechy oferują rozwiązania decentralne usytuowane w przegrodzie budynku, jednak powinny one być połączone z układami dalszej obróbki powietrza w pomieszczeniu (systemem ogrzewczym i chłodzącym budynku).
• Uwzględniając systemy powietrzno-wodne, należy wziąć pod uwagę najbardziej istotny fakt, że przy transporcie powietrza i mediów na odległość (np. wewnątrz budynku) transport powietrza obarczony jest wyższym zapotrzebowaniem na moc i energię niż transport cieczy i mediów pośredniczących. W związku z tym idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie decentralnej wentylacji z doprowadzonym medium chłodzącym i grzewczym, a jeszcze lepszym – decentralna wentylacja zintegrowana z układem chłodniczym bezpośredniego odparowania, takim, w którym nawiew powietrza świeżego powoduje wtórny przepływ powietrza w pomieszczeniu. Podobnie wywiew powietrza powinien generować wtórny przepływ powietrza przez wymiennik zewnętrzny (np. skraplacz w okresie lata).
• Konieczna jest weryfikacja deklarowanych i rzeczywistych sprawności wymienników odzysku ciepła. Wielu producentów podaje wartości nierealne lub odnosi te sprawności np. do biegu średniego lub niższych wydatków, a w rzeczywistości urządzenia pracują z wyższymi biegami, o niższej od deklarowanej sprawności.
• Konieczne jest zastosowanie zarówno odbiorników ciepła niskoparametrowych w celu redukcji zapotrzebowania na energię, jak też redukcja ilości i wielkości urządzeń, gdyż związane są one ze śladem węglowym.
• Konieczne staje się zwiększenie efektywności energetycznej urządzeń, uproszczenie do minimum instalacji (w niektórych pompy obiegowe są umieszczane jedna za drugą), minimalizacja liczby pomp, wentylatorów, eliminowanie prowadzenia instalacji wentylacji, ogrzewania, chłodzenia na dalsze odległości (np. odległości między odbiornikiem ciepła/chłodu a źródłem ciepła/chłodu powinny być jak najmniejsze, podobnie odległości pomiędzy centralą wentylacyjną a wentylowanym pomieszczeniem powinny zostać zredukowane do minimum).

W opinii autora wiele będzie zależało od nowej konstrukcji odbiornika ciepła/chłodu. Od niego zależeć będą np. możliwe parametry pracy podłączonej do niego pompy ciepła. Konieczne staje się zastosowanie w budynkach nowych rozwiązań (nowej generacji urządzeń) w postaci zintegrowanego urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjno-ogrzewczego pracującego na zasadzie indukcji powietrznej i wykorzystującego zjawisko Coanda, usytuowanego w przegrodzie zewnętrznej pomieszczeń z odzyskiem ciepła w celu zminimalizowania kosztów transportu powietrza.

mgr inż. Bartłomiej Adamski PZITS Oddz. Kraków