Coraz częściej obserwujemy zmiany klimatu. Jak wskazują naukowcy, rozpoczął się proces, którego nie można już zatrzymać, jednak to wciąż od nas zależy, jak szybko następować będą ocieplenie i towarzyszące temu zjawiska. Niestety, to budownictwo odgrywa w tym procesie jedną z głównych ról, bowiem odpowiada za blisko 36% emisji gazów cieplarnianych i niemal 38% wszystkich generowanych odpadów w Unii Europejskiej.
Jednym z obszarów mających ogromny potencjał w dekarbonizacji budownictwa jest zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów. Dane pokazują, że tylko niecałe 30% odpadów budowlanych i rozbiórkowych podlega recyklingowi lub ponownemu wykorzystaniu, głównie w formie materiałów wypełniających, np. do budowy dróg. Efektywność wykorzystania surowców przez sektor budowlany pozostaje na niskim poziomie, a stan ten zdecydowanie wymaga poprawy. Z pomocą przychodzi model gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), którego efektywne wdrożenie pozwoli tę poprawę osiągnąć.
GOZ w budownictwie
Cyrkularność w budownictwie jest złożonym zagadnieniem i przejawia się w wielu aspektach obejmujących cały cykl życia budynku (rys. 1). Większość projektów budowlanych będzie skupiać się na jednym lub kilku aspektach cyrkularności. Efektywny proces wdrażania tego modelu musi rozpocząć się już na początkowych etapach planowania inwestycji. Jeżeli jest to możliwe, wybór lokalizacji nie powinien wiązać się z nadmiernymi pracami przygotowującymi teren czy dodatkową, nową infrastrukturę przyłączeniową.
>> Budynki cyrkularne – w trosce o zasoby dla przyszłych pokoleń
>> Beton w ujęciu gospodarki o obiegu zamkniętym
>> Transformacja budownictwa do obiegu zamkniętego. Zastosowanie materiałów z recyklingu
Fot. © Kowit – stock.adobe.com
Cyrkularne projektowanie musi zakładać najdłuższy możliwy cykl życia budynku. Jest to jedna z najważniejszych podstaw efektywnego zarządzania zasobami, jednak aby to osiągnąć, w projekcie należy uwzględnić możliwość adaptacji budynku lub jego części do pełnienia w przyszłości innej niż pierwotna funkcji. Na tym etapie istotny jest również wybór materiałów z odzysku lub wyrobów, których znaczną część stanowią surowce wtórne pochodzące z recyklingu. Projekt powinien również uwzględnić ponowne wykorzystanie materiałów budowlanych w przyszłości, kiedy budynek przestanie spełniać funkcję użytkową i konieczna będzie jego rozbiórka. Zgodnie z ideą gospodarki o obiegu zamkniętym obiekt powinien być zbudowany z materiałów, które są jednocześnie trwałe i łatwe do ponownego użycia lub recyklingu w przyszłości.
Rys. 1. Gospodarka o obiegu zamkniętym w cyklu życia budynku [1]
Wykorzystanie prefabrykatów, rozwiązań modułowych lub technologii BIM może ograniczyć ilość odpadów budowlanych na etapie budowy. Dzięki tym sposobom znane są dokładne wymiary elementów, które mogą być dostarczone na teren budowy w docelowych wielkościach. To z kolei zmniejsza ilość odpadów budowlanych, a te powstające na etapie produkcji można łatwiej poddać recyklingowi lub zoptymalizować proces w celu ich minimalizacji.
W dalszej części artykułu:
GOZ w budownictwie – cd.
Rozwiązania cyrkularne w budynkach – przykłady rewitalizacji i adaptacji
Rozwiązania tymczasowe – przykłady demontażu
Rozwiązania cyrkularne w budynkach – przykłady ponownego wykorzystania materiałów
Cały artykuł dostępny jest w numerze 11/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
Dawid Franke
project specialist, Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC
