Przygotowanie poziomu potrzeby informacyjnej według zaleceń normy EN 17412-1:2020 jest procesem mocno uporządkowanym i sformalizowanym. Wypełnienie jednak ram zaleceń normy konkretnymi wymaganiami informacyjnymi oznacza systematyczny proces analizy uwarunkowań danego projektu, określenia nie tylko szczegółowości komponentów modeli BIM, ale i wskazania innych rezultatów informacyjnych projektu, których zamawiający potrzebuje do podjęcia właściwych decyzji w projekcie, czasu ich dostarczania i adresatów tych wymagań.
Zalecenia normy EN 17412-1:20201 – jakkolwiek jej struktura jest bardzo zwarta, a część merytoryczna normy ma zaledwie kilkanaście stron – w praktycznym zastosowaniu mogą generować w przypadku dojrzałego BIM-owo projektu setki, jeśli nie tysiące stron standardu informacyjnego projektu w zakresie definicji poziomu potrzeby informacyjnej. Jest to kosztowny czasowo element zamówienia projektu BIM, ale dzięki prostej strukturze dekompozycji informacji proces ten jest rozbity na elementarne czynności, a norma prowadzi jej użytkowników niemal „za rękę” w określaniu potrzeb informacyjnych. W części II niniejszego artykułu prześledzimy na prostym przykładzie – jednego celu BIM projektu, jednego typu komponentu modeli BIM, dla jednego kamienia milowego projektu i co najwyżej 2–3 aktorów projektu po stronie wykonawców – jak przebiega proces definiowania poziomu potrzeby informacyjnej w projekcie, omawiając przy okazji nieprzedstawiony w części I artykułu2 diagram relacji poziomu potrzeby informacyjnej normy EN 17412-1:2020. W odróżnieniu od pytań o cel (po co?), etap (kiedy?), aktorów (kto?) i obiekty/rezultaty informacyjne (co?), opisanych w pkt. 3 części I (poczwórna dekompozycja struktury informacji), diagram relacji strukturyzuje poziom potrzeby informacyjnej według sposobu prezentacji (jak?).
>>> Poziom potrzeby informacyjnej projektu BIM według EN 17412-1 – cz. I
>>> Jak dobrać narzędzia BIM do swoich potrzeb
>>> Zapewnienie jakości modeli BIM
>>> Plan realizacji metodyki BIM (BEP)
Fot. © Masque – stock.adobe.com
Praktyczna procedura opracowania potrzeby informacyjnej
W budownictwie wykorzystujemy informacje różnego typu. Są to informacje przekazywane na rysunkach, w opisach, zestawieniach, różnych planach i sprawozdaniach. Zasadnicza rewolucja, którą na tym polu wnosi metodyka BIM, polega na integracji znacznej części tych informacji w modelu BIM obiektu budowlanego i ich powiązaniu parametrycznym oraz semantycznym nie tylko między samymi komponentami modeli BIM, z których się te modele składają, ale i „na zewnątrz”, np. z procesami i procedurami budowlanymi, wynikami skanowania laserowego, danymi o terenie czy procesach utrzymaniowych. Jednak na obecnym etapie rozwoju metodyki BIM te zewnętrzne powiązania często nie są jeszcze powiązaniami semantycznymi, które wprost można zamodelować w programie do modelowania BIM, i wykorzystywane są różne mechanizmy odniesień czy powiązań. Przykładowo, przy wstawieniu do modelu budynku słupa żelbetowego definiowana jest jego wysokość, pole przekroju, różne dane materiałowe, automatycznie tworzony jest jego model analityczny i parametryczne powiązanie z dolnymi oraz górnymi poziomami wstawienia, stropami czy systemami belkowymi. Jednak żadne oprogramowanie do modelowania BIM nie potrafi zapisać semantycznej informacji o tym, czy jest to słup prefabrykowany, czy wykonywany na miejscu, automatycznie wygenerować informacji o szalunkach, zbrojeniach, jeśli jest wykonywany na placu budowy, czy sprzęcie do transportu i dźwigu do dostarczenia go na plac budowy i wstawienia na odpowiednie piętro, jeśli to słup prefabrykowany. Nie rozpisze też harmonogramu ani kosztorysu. Jedyne, co w chwili obecnej jest w tym obszarze możliwe, to przekazanie informacji o tym, że jest to przykładowo słup wykonywany in situ, przez jakiś uzgodniony parametr w modelu BIM, np. przez kod słupa wykonywanego in situ w jakimś systemie klasyfikacji. Powiązanie danych geometrycznych słupa (takich jak wysokość, objętość, szerokość) oraz danych przedmiarowych dla materiału z pakietami robót (szalowanie, zbrojenie, zalewanie betonem itp.), z określeniem czasu na wykonanie tych robót, wykazem sprzętu itp., nastąpi już na zewnątrz modelu BIM i z dużym udziałem człowieka. Wynikiem tych działań będzie coś, co zwykło się nazywać w żargonie modelami BIM 4D i/lub 5D, ale warto pamiętać, że nie są to modele BIM w tym sensie, w jakim mówimy o modelach BIM 3D! Są to informacje powiązane z różnych źródeł i baz danych, które także tworzą – jeśli powiązania są dynamiczne i dwukierunkowe – model informacyjny obiektu budowlanego, tyle że niesemantyczny, a raczej w sensie modelu kosztowego czy czasowego, jaki możemy opisać nawet w Excelu przez funkcje komórkowe i zależności między wartościami w różnych komórkach. Udział człowieka w tym procesie jest bardzo istotny.
1 Po napisaniu tego artykułu norma EN 17412-1:2020 została formalnie wycofana i zastąpiła ją, identyczna w praktyce, norma ISO 7817-1:2024. Z powodu ich identyczności, w tekście pozostawiono oryginalne odniesienia do europejskiej wersji normy.
2 Zob. artykuł w „Inżynierze Budownictwa” nr 11/2024, s. 78–81.
W dalszej części artykułu:
Praktyczna procedura opracowania poziomu potrzeby informacyjnej – cd.
Diagram relacji poziomu potrzeby informacyjnej według EN 17412-1:2020
Poziom potrzeby informacyjnej – podsumowanie
Cały artykuł dostępny jest w nr 2/2025 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
dr inż. Jacek Magiera
Politechnika Krakowska, Fundacja EccBIM
