Pomiary podstawowych parametrów świetlnych umożliwiają obiektywną ocenę jakości oświetlenia dróg i ulic. Dzięki nim możliwa jest weryfikacja projektów oświetleniowych oraz gwarancji udzielonych przez producentów sprzętu oświetleniowego. Mogą być one wykonywane zarówno na początku eksploatacji systemu oświetleniowego, jak i w dowolnym momencie jego działania.
Oświetlenie dróg i ulic jest jednym z podstawowych czynników mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Z tego też względu jakość oświetlenia powinna być systematycznie kontrolowana. Pomiary jakości oświetlenia należy wykonać po zrealizowaniu każdej nowej inwestycji, gdyż stanowią one praktyczną weryfikację poprawności przygotowania i realizacji projektu. Pomiary powinny być wykonywane również po każdorazowej modernizacji oświetlania, która zwykle ma na celu, oprócz poprawy jakości oświetlenia, także wzrost efektywności energetycznej. Zaleca się również okresową kontrolę parametrów oświetleniowych w trakcie normalnego użytkowania systemu oświetleniowego. Wyniki okresowych pomiarów mogą być cennym źródłem informacji na temat eksploatacyjnych zmian stanu oświetlenia, a w ostateczności podstawą do podjęcia decyzji o konieczności przeprowadzenia modernizacji. Mogą być również elementem kontroli gwarancji udzielonych przez producentów sprzętu oświetleniowego lub służyć do weryfikacji podstawowych założeń projektowych w trakcie eksploatacji, np. w zakresie przyjętych wartości cząstkowych współczynników utrzymania.
Pomiary jakości oświetlenia przeprowadzone w celu porównania parametrów oświetleniowych aktualnie występujących na mierzonej powierzchni z parametrami obliczeniowymi wymagają najwyższej dokładności, z uwzględnieniem wszystkich założeń projektowych i wymagań normatywnych. Gdy pomiary wykonywane są okresowo, w celu kontroli stanu instalacji oświetleniowej, wówczas istnieje możliwość uproszczenia tej procedury, np. ograniczenia liczby punktów pomiarowych. Istotne jest jednak, aby pomiary przeprowadzane dla celów kontrolnych każdorazowo realizowane były w taki sam sposób i w tych samych punktach pomiarowych.
>>> Oświetlenie ewakuacyjne w obiektach użyteczności publicznej
>>> Słupy oświetleniowe z betonu – przegląd
>>> Olśnienie świetlne w obiektach budowlanych
>>> Nowoczesne oświetlenie stanowisk pracy w biurze
Most Świętokrzyski w Warszawie. Fot. @ Henryk Niestrój – stock.adobe.com
Wymagania normatywne
Parametry oświetleniowe podlegające weryfikacji opisane zostały w drugiej części nomy [1], a wymagania dotyczące procedur pomiarowych w trzeciej i czwartej części norm [2, 3].
Zgodnie z normą [1] główne kryteria oświetleniowe dla klasy M bazują na luminancji nawierzchni jezdni i dotyczą średniej luminancji, równomierności ogólnej oraz równomierności wzdłużnej. Dodatkowe kryteria odnoszą się do ograniczenia olśnienia przeszkadzającego, określanego za pomocą wskaźnika przyrostu wartości progowej kontrastu oraz wymagań w zakresie oświetlenia obszarów otaczających jezdnię – współczynnika oświetlenia pobocza. Kryteria oświetleniowe dla pozostałych dwóch klas podstawowych wynikają z poziomego natężenia oświetlenia i wyrażone są dla klas C przez średnie natężenie oświetlenia oraz równomierność ogólną, a dla klas P przez średnie i minimalne natężenie oświetlenia. Dodatkowo dla klas P, w przypadku których należy zapewnić odpowiednie rozpoznawanie twarzy, wymagania odnoszą się do składowej pionowej i półcylindrycznego natężenia oświetlenia.
Wymagane wartości oraz procedurę wyznaczania poszczególnych parametrów podają normy [2, 3]. Opis parametrów zamieszczono także w publikacji [4].
W dalszej części artykułu:
Pomiary jakości oświetlenia dróg i ulic:
– warunki wykonania pomiarów,
– sprzęt stosowany do pomiarów oświetlenia drogowego i ulicznego,
– wybór pola pomiarowego,
– pomiary natężenia oświetlenia,
– pomiary luminancji.
Cały artykuł dostępny jest w numerze 7/8/2023 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
dr inż. Małgorzata Zalesińska
Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej, Zakład Metrologii, Elektroniki i Techniki Świetlnej
Literatura
1. PN-EN 13201-2:2016 Oświetlenie dróg – Część 2: Wymagania eksploatacyjne.
2. PN-EN 13201-3:2016 Oświetlenie dróg – Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych.
3. PN-EN 13201-4:2016 Oświetlenie dróg – Część 4: Metody pomiaru efektywności oświetlenia.
4. M. Zalesińska, Projektowanie oświetlenia drogowego, „Przewodnik Projektanta” nr 3/2019, Wydawnictwo Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, Warszawa 2019, s. 52–59.
