Nowa zharmonizowana specyfikacja techniczna dla systemów ETICS z wyprawami tynkarskimi

Październik 2020 r. przyniósł długo wyczekiwaną zmianę w dokumentach dotyczących wprowadzania na rynek europejski zestawów wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych budynków. Wytyczne do europejskich aprobat technicznych ETAG 004 [3], na podstawie których do tej pory były wydawane europejskie oceny techniczne (a do 30 czerwca 2013 r. europejskie aprobaty techniczne, zgodnie z przepisami dyrektywy CPD – ang. Construction Products Directive [2]), zostały zastąpione przez europejski dokument oceny EAD 040083-00-0404 External Thermal Insulation Composite Systems (ETICS) with renderings [4].

Fot. stock.adobe.com/U. J. Alexander

Specyfikacja techniczna ETICS – szczegółowo o nowych przepisach

Europejski dokument oceny EAD (European Assessment Document) jest zharmonizowaną specyfikacją techniczną i stanowi podstawę do opracowania europejskich ocen technicznych ETA (European Technical Assessment) dla wyrobów innowacyjnych, dla których nie zostały opracowane europejskie normy zharmonizowane lub normy te nie w pełni obejmują wyroby. EAD są opracowywane przez jednostki oceny technicznej (JOT) zrzeszone w Europejskiej Organizacji ds. Oceny Technicznej (EOTA). Prace nad europejskimi dokumentami oceny prowadzi się na podstawie procedury określonej w załączniku II do CPR (Construction Products Regulation) – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (CPD) [1], we współpracy z Komisją Europejską. Jednostka oceny technicznej może opracować EAD dla wyrobów objętych grupami określonymi w załączniku IV do CPR, dla których otrzymała autoryzację. Rejestr wydanych europejskich dokumentów oceny znajduje się na stronie internetowej EOTA (www.eota.eu). Obecnie w rejestrze tym znajduje się ponad 400 zharmonizowanych specyfikacji technicznych EAD, z czego ponad 250 zostało już opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i można je pobrać w formie PDF ze strony EOTA.

Pozostałe czekają jeszcze na publikację, ale zostały już przyjęte przez EOTA do wydawania ETA. W grupie 4, obejmującej materiały termoizolacyjne oraz złożone zestawy/systemy izolacyjne, opublikowane zostały 34 EAD, z czego pięć dokumentów dotyczy systemów ETICS.

Zobacz:

Realizacja systemów ociepleń ETICS w świetle nowelizacji warunków technicznych

Mechaniczne mocowanie systemów ocieplania ścian ETICS

Rys. Wprowadzanie wyrobów budowlanych na rynek UE

O EAD 040083-00-0404 wiele się mówiło i oczekiwano, że będzie przekształceniem ETAG 004 bez wprowadzania zmian merytorycznych. Przyjmuje się, że w przypadku europejskich dokumentów oceny EAD, które zastępują zatwierdzone przed 1 lipca 2013 r. wytyczne ETAG, wersja EAD xxxxxx-00-yyyy nie wprowadza zmian merytorycznych w stosunku do ETAG. Zmiany merytoryczne (np. zmienione metody badawcze, zmiana zakresu/przedmiotu EAD, zmiana zakresu stosowania wyrobu/zestawu) mogą się pojawić dopiero w wersji EAD xxxxxx-01-yyyy.

Europejski dokument oceny EAD 040083-00-0404 [4] nie wprowadził rewolucji w świat ociepleń ETICS, jednak ma wpływ na format obecnie wydawanych europejskich ocen technicznych. W stosunku do ETAG 004 istotną zmianą jest wprowadzenie do EAD nowego załącznika (informacyjnego) dotyczącego rozprzestrzeniania ognia przez ściany zewnętrzne od strony zewnętrznej oraz dodanie nowej właściwości użytkowej – podatności (skłonności) wyrobów termoizolacyjnych na przechodzenie w proces ciągłego tlenia. Właściwość ta jest określana wyłącznie dla zestawów z wełną mineralną (MW) według PN-EN 13162+A1:2015, wełną drzewną (WW) według PN-EN 13168+A1:2015, korkiem ekspandowanym (ICB) według PN-EN 13170+A1:2015, włóknami drzewnymi (WF) według PN–EN 13171+A1:2015 oraz włóknami zwierzęcymi lub roślinnymi według EAD 040005-00-0102, jako wyrobem termoizolacyjnym. Inne wyroby termoizolacyjne są traktowane jako niewykazujące podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia. Badaniu poddaje się materiał termoizolacyjny, natomiast uzyskane wyniki są przenoszone na cały zestaw (ETICS):

• jeżeli wyrób termoizolacyjny nie wykazuje podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia (NoS), to przyjmuje się, że ETICS nie wykazuje podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia;
• jeżeli wyrób termoizolacyjny wykazuje podatność na przechodzenie w proces ciągłego tlenia (S), to przyjmuje się, że ETICS wykazuje podatność na przechodzenie w proces ciągłego tlenia;
• w przypadku gdy ocena podatności na przechodzenie w proces ciągłego tlenia wyrobu termoizolacyjnego nie jest możliwa (ANP), przyjmujemy, że również ocena podatności całego systemu ETICS na przechodzenie w proces ciągłego tlenia nie jest możliwa.

Europejski dokument oceny wprowadził również zmiany dotyczące formy przedstawiania wyników badań, czyli prezentowania właściwości użytkowych wyrobu w europejskich ocenach technicznych, także w przypadku nowelizacji czy konwersji ETA wydanej na podstawie ETAG 004.

Jedną z zasadniczych charakterystyk, której właściwości użytkowe przedstawiamy obecnie inaczej w europejskich ocenach technicznych, jest przyczepność: warstwy zbrojonej do materiału izolacyjnego, zaprawy klejącej do podłoża oraz warstwy wierzchniej do materiału izolacyjnego. W europejskich ocenach technicznych wydawanych na podstawie ETAG 004 w przypadku przyczepności podawane było kryterium, które należało spełnić i potwierdzić wynikami badań, bez umieszczania szczegółowych wyników badań w ETA. Obecnie, na podstawie EAD 040083-00-0404, w europejskiej ocenie technicznej należy podać najniższą oraz średnią wartość przyczepności, a także charakter zniszczenia próbki.

Kolejną zasadniczą charakterystyką, co do której EAD przewiduje inną formę przedstawiania właściwości użytkowych, jest odporność na obciążenie wiatrem.

Oprócz podawanej do tej pory wartości minimalnej i średniej siły niszczącej talerzyk w badaniu przeciągania łączników przez materiał izolacyjny należy podać poszczególne wyniki badań oraz dołączyć wykres przemieszczeń dla każdej próbki. Raporty z badań wykonywanych na podstawie ETAG 004 [3] mogą być niekompletne, ponieważ nie musiały zawierać wykresów przemieszczeń. W przypadku nowelizacji lub konwersji ETA wydanej według ETAG 004 niezbędne jest odpowiednie uaktualnienie.

Więcej informacji dotyczących uzyskanych wyników badań należy przedstawić w przypadku badania odporności na uderzenia. Oprócz kategorii uzyskanej przez badany układ ociepleniowy należy podać informację, czy nastąpiły pęknięcia przy uderzeniu z siłą 3 J i 10 J oraz jaka była największa średnica uszkodzenia powierzchni ocieplenia. Kategorie uderzeń są określane według takich samych kryteriów w przypadku EAD 040083-00-0404, jak było w przypadku ETAG 004.

Szczegółowe informacje dotyczące badań i opisy oraz forma przedstawiania wyników badań w raportach oraz ETA znajdują się w [4] w punktach 2.2.1−2.2.23. Decydując się na złożenie do jednostki oceny technicznej wniosku o wydanie lub aktualizację ETA, należy pamiętać, że nie trzeba deklarować wszystkich właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk wymienionych w EAD, jednak może mieć to wpływ na późniejsze możliwości zastosowania systemu ETICS. W ETA zostaną wymienione wszystkie zasadnicze charakterystyki przewidziane w EAD dla danego rodzaju materiału izolacyjnego. W przypadku zasadniczych charakterystyk, dla których nie zostaną wykonane badania, w ETA będzie podana informacja, że właściwość użytkowa nie została oceniona (no performance assessed).

Europejski dokument oceny dzieli część zasadniczych charakterystyk na charakterystyki dotyczące systemu ociepleń oraz wyrobu do izolacji cieplnej. Dotyczy to reakcji na ogień, wodochłonności czy przepuszczalności pary wodnej. Właściwości użytkowe wyrobu do izolacji cieplnej mogą zostać ocenione na podstawie badań lub informacyjnie można podać w ETA parametry deklarowane przez producenta wyrobu w dokumentach wprowadzających wyrób do obrotu. W drugim przypadku w tablicy z właściwościami użytkowymi systemu ETICS właściwość użytkowa nie zostanie oceniona, ale będzie dodany odnośnik do załącznika ETA, zawierającego właściwości wyrobu do izolacji cieplnej.

W trakcie opracowania jest już projekt EAD 040083-01-0404. Prace nad nim zmierzają w kierunku projektu normy dotyczącej systemów ociepleń ścian zewnętrznych budynków (ETICS) prEN 17237:2018 [5]. Po opublikowaniu i zharmonizowaniu normy, europejskie oceny techniczne dla zestawów ETICS nadal będą mogły być wydawane dla zestawów
wykraczających poza jej zakres.

Zakres zasadniczych charakterystyk i sposób oceny właściwości użytkowych zestawów ETICS wprowadzonych do obrotu na podstawie normy i EAD powinny być zbliżone, m.in. dlatego EOTA pracuje nad wprowadzeniem zmian do EAD. W wersji EAD 040083-01-0404 można się spodziewać kolejnych zmian:

• zwiększenia minimalnej powierzchni klejenia materiału termoizolacyjnego – powierzchnia klejenia 20% może wpływać
  negatywnie na zachowanie się systemu ociepleń podczas pożaru (pustka powietrzna sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia);
• rozszerzenia zakresu możliwości wykonania badania cykli hydrotermicznych na ścianie badawczej – dostosowanie metody badania do projektu normy prEN 17237:2018 (możliwość zbadania i deklarowania dodatkowych cykli hydrotermicznych);
• określenia maksymalnej grubości materiału termoizolacyjnego stosowanego w zestawach objętych EAD;
• wprowadzenia konieczności badania przemieszczenia na krawędzi (displacement test) w przypadku ETICS z materiałem
  izolacyjnym o dużej grubości czy mocowanych mechanicznie lub mechanicznie z dodatkowym klejeniem;
• uaktualnienia metody badania odporności na obciążenie wiatrem – prace w kierunku zmiany metody badania z uwzględnieniem projektu normy [5].

Już w tym momencie są w planach kolejne wydania EAD [4], które będą opracowywane po opublikowaniu wersji 01. W kolejnej wersji specyfikacji, jak można przypuszczać, nastąpi np. wprowadzenie możliwości stosowania klejów poliuretanowych z płytami z wełny mineralnej czy innej formy opisu charakteru zniszczenia próbki w przypadku badania przyczepności warstwy zbrojonej i warstwy wierzchniej do materiału izolacyjnego.

Rozwój rynku ociepleń oraz nowych technologii w zakresie materiałów i chemii budowlanej ma wpływ na specyfikacje techniczne stosowane na rynku europejskim. Oprócz EAD [4], który zastąpił stosowany przez 20 lat ETAG [3], zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE zharmonizowane specyfikacje techniczne dotyczące systemów ETICS do stosowania w drewnianych budynkach szkieletowych, z warstwą zewnętrzną w postaci nieciągłych okładzin ściennych, z zaprawą termoizolacyjną czy z wyprawami tynkarskimi na jedno- i wielowarstwowych ścianach drewnianych.

mgr inż. Justyna Beczkowicz Instytut Techniki Budowlanej, Zakład Oceny Technicznej

Literatura

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/ EWG (Dz.U. UE z 4 kwietnia 2011 r., L 88, s. 5, z późn. zm.).
   
2. Dyrektywa Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych (Dz.Urz. UE z 11 lutego 1989 r., L 40, s. 12–26).
   
3. ETAG 004, External thermal insulation composite systems (ETICS) with renderings (Złożone systemy izolacji cieplnej (ETICS) z wyprawami tynkarskimi), EOTA, czerwiec 2013.
   
4. EAD 040083-00-0404, External thermal insulation composite systems (ETICS) with renderings (Złożone systemy izolacji cieplnej (ETICS) z wyprawami tynkarskimi), EOTA, decyzja wykonawcza komisji (UE) 2020/1574 z 28 października 2020.
   
5. prEN 17237:2018 Thermal insulation products for buildings. External thermal insulation composite systems with renders (ETICS) – Specification.

Polecamy również:

• Jak dobrze ocieplić dom zgodnie z wymogami prawa
• Ocieplanie dachów i stropodachów
• Zagrzybienie budynków – przyczyny, szkodliwość, zapobieganie i usuwanie
• Produkty budowlane