Celem Raportu było wskazanie rzeczywistych zmian kosztów dużych projektów budowlanych realizowanych przez generalnych wykonawców. W ramach przeprowadzonych analiz wskazano również potencjalny wpływ wzrostu kosztów pozyskania czynników produkcji na modelowe projekty.
Niniejszy artykuł stanowi podsumowanie wyników oraz najważniejszych ustaleń Raportu wydanego we wrześniu 2021 r. przez spółkę CAS. Przedstawiono w nim wyniki analizy kosztów realizacji dużych projektów budowlanych w Polsce w latach 2016–2021, kładąc duży nacisk na wpływ pandemii COVID-19 na wzrost kosztów.
Do wykonania analiz w Raporcie wykorzystano dostępne dane, które uzyskano w ramach powstawania projektów budowlanych (52 projekty o łącznej wartości 8,3 mld zł netto), uczestnicząc w nich jako eksperci stron lub jako biegli sądowi w sporach budowlanych. Przedstawione wyniki zostały zagregowane i opisane w sposób uniemożliwiający identyfikację poszczególnych projektów ze względu na zobowiązania co do poufności danych wejściowych.
Fot. stock.adobe/nestonik
Zaprezentowany okres badania kosztów obejmuje lata od 2016 do końca czerwca 2021 r. Firma CAS rozpoczęła gromadzenie danych w roku 2015, który stanowi punkt odniesienia dla kolejnych lat. Analizę zmian rozpoczęto w roku 2016, kiedy to w fazę wykonawczą weszły projekty Programu Budowy Dróg Krajowych 2014–2023, a zakończono na II kwartale 2021 r., kiedy po schłodzeniu rynków spowodowanym pandemią COVID-19 odnotowano ponowne gwałtowne i niespodziewane wzrosty cen surowców i materiałów budowlanych.
Branża budowlana bacznie obserwuje rozwój sytuacji, zwłaszcza na rynku stali, asfaltu, drewna, styropianu, tworzyw sztucznych. Istotnym problemem pozostaje również deficyt siły roboczej. Rynek budowlany znajduje się bowiem u progu ogromnej kumulacji kontraktów, być może największej w historii polskiego budownictwa. Duże projekty infrastrukturalne drogowe i kolejowe wkrótce ponownie przyspieszą, do rozgrzanego rynku mieszkaniowego dołączą inwestycje energetyczne związane z dekarbonizacją gospodarki, inwestycje przemysłowe skorzystają na zmianach gospodarczych, samorządy zaś zainwestują środki pozyskane w ramach programów odbudowy.
Sprawdź:
Czy możemy liczyć na spadek cen mieszkań?
Materiały remontowe i budowlane – wartość rynku, liczba punktów sprzedaży
Polskie firmy budowlane z przychodami na poziomie 33,3 mld zł
Koszty w budownictwie – kluczowe ustalenia
Analizy przeprowadzone przez CAS na potrzeby Raportu wykazały, że w latach 2016–2021 doszło do nadzwyczajnych zmian na rynku budowlanym, skutkujących wzrostem kosztów pozyskania czynników produkcji budowlanej, co z kolei przełożyło się na wzrost kosztów realizacji inwestycji. Wzrosty dotyczyły wszystkich analizowanych sektorów budownictwa (drogowego, kolejowego i kubaturowego).
Koszty w budownictwie. Wykres 1. Zmiany kosztów realizacji inwestycji dla sektorów wg Raportu CAS
W okresie od I kwartału 2015 r. do II kwartału 2021 r. wzrost kosztów realizacji dla budownictwa ogółem wyniósł łącznie 42,18%.
W podziale na czynniki produkcji największe wzrosty kosztów zaobserwowano w zakresie robocizny – łącznie średnio o 54,34%. Ceny materiałów budowlanych wzrosły średnio łącznie o 46,12%.
Z kolei w podziale na sektory największe wzrosty kosztów dotknęły inwestycje kubaturowe – średnio łącznie wzrosły one o 49,08%, w sektorze budownictwa infrastrukturalnego drogowego – 40,08% i kolejowego – 36,37%.
Wzrosty kosztów ujętych w analizie wystąpiły najsilniej w dwóch różnych okresach, obejmujących zasadniczo:
- lata 2017–2018,
- okres od IV kwartału 2020 r. trwający do dzisiaj.
Lata 2017–2018 naznaczone były bezprecedensowymi wzrostami kosztów, napędzanymi kumulatywnie przez wzrost kosztów robocizny i w nieco mniejszym zakresie materiałów budowlanych, warunkowanymi przez krajowe czynniki popytowe. Wzrosty kosztów trwały także w roku 2019, choć ich dynamika wyraźnie spadała.
Trend wzrostowy wyhamował ostatecznie w I kwartale 2020 r. wraz z wybuchem pandemii COVID-19 oraz wprowadzeniem ograniczeń sanitarnych i gospodarczych.
Do III kwartału 2020 r. ceny czynników produkcji budowlanej pozostawały stabilne, a ceny ofertowe w przetargach na roboty budowlane zauważalnie spadły, zmniejszając spodziewane marże.
Zobacz:
Ceny materiałów budowlanych w 2021 roku
Rynek materiałów elewacyjnych 2021: wzrost cen i opóźnienia dostaw
Zadłużenie jednoosobowych działalności gospodarczych – budownictwo na trzecim miejscu
Zapasy materiałów budowlanych, czyli wyścig z inflacją
Od IV kwartału 2020 r. rozpoczął się ponowny, dynamiczny trend wzrostowy cen w budownictwie, który trwa do dzisiaj. Jego przyczyny są złożone, związane ogólnie z „odmrożeniem” rynków, skutkującym skokowym wzrostem popytu, nałożonym na ograniczone z powodu pandemii (czasowo lub trwale) moce produkcyjne, oraz jednorazowymi nieprzewidywalnymi zdarzeniami. Charakter tych zdarzeń i złożoność procesów sprawiają, że obecne zmiany rynkowe obejmujące gwałtowny wzrost kosztów materiałów należy uznać za nieprzewidywalne.
W dalszej części artykułu
Wyniki badań z Raportu
Wpływ pandemii COVID-19 na koszty w budownictwie w okresie 2020-2021
Piotr Anisiewicz, CAS Sp. z o.o.
