Koronawirus a obowiązki pracodawcy wynikające z kodeksu pracy

08.12.2020

Jak się zabezpieczyć przed zakażeniem koronawirusem w miejscu pracy? Jakie są obowiązki pracodawcy podczas pandemii?

Koronawirus. Metody diagnozowania zakażenia

  1. Test reakcji łańcuchowej polimerazy z odwróconą transkrypcją (rRT-PCR) wykonany z wymazu nosowo-gardłowego lub próbki plwociny – wyniki są dostępne od kilku godzin do dwóch dni.
  2. Analiza przeciwciał z próbki surowicy krwi – wyniki dostępne w ciągu kilku dni.
  3. Oceny kombinacji objawów, czynników ryzyka oraz wyniku badania tomografii komputerowej klatki piersiowej, wykazującego cechy zapalenia płuc.

Rozprzestrzenianie się choroby

1. Koronawirus SARS-CoV-2 wywołujący chorobę COVID-19 jest przenoszony drogą kropelkową:

a) gdy znajdująca się z pobliżu osoba zarażona kaszle, kicha i wydycha powietrze;

b) przez dotknięcie skażonej powierzchni, a następnie oczu, nosa lub ust (kropelki koronawirusa są cięższe od powietrza, więc szybko opadają na powierzchnie mebli, wyposażenia, podłóg…).

2. Światowa globalizacja i związana z nią migracja ludności ułatwia tworzenie się nowych źródeł zakażenia w miejscach mocno od siebie oddalonych.

 

koronawirus

Fot. stock.adobe / saravut

 

Zobacz: COVID-19 – jakie zmiany wprowadziła GDDKiA

Objawy choroby COVID-19

Każdy przypadek COVID-19 ma indywidualny przebieg, lecz w wielu przypadkach można zidentyfikować objawy:

  • Często występujące: gorączka, suchy kaszel, zmęczenie.
  • Rzadziej występujące: ból mięśni, ból gardła, biegunka, zapalenie spojówek, ból głowy, utrata smaku lub węchu, wysypka skórna lub przebarwienia palców u rąk i stóp.

Koronawirus. Ochrona przed zarażeniem

W celu zniszczenia koronawirusa SARS-CoV-2 zaleca się:

  • Mycie dłoni, które powinno trwać co najmniej 20 sekund i odbywać się:

– po każdej wizycie w toalecie,

– przed jedzeniem,

– kiedy dłonie są widocznie zabrudzone,

– po kichnięciu, kaszlu, wysiąkaniu nosa.

  • Dezynfekcję dłoni środkiem zawierającym co najmniej 60% alkoholu, gdy woda i mydło są niedostępne.
  • Mycie i dezynfekcję elementów wyposażenia (drzwi, klamki, poręcze, wyłączniki, przyciski) dotykanych przez różne osoby.

Aby utrudnić przedostanie się koronawirusa SARS-CoV-2 do organizmu człowieka, wskazane jest:

  • Unikanie dotykania oczu, nosa oraz ust przed dokładnym umyciem dłoni.
  • Zachowanie dystansu (1,5-2 m) od osób kaszlących lub kichających.
  • Zakrywanie ust i nosa podczas kichania lub kaszlu.
  • Noszenie maseczek lub przyłbic.
  • Stosowanie znaku ostrzegającego przed zagrożeniem.
  • Ograniczenie czasu przebywania w dużych skupiskach ludzkich (środki transportu zbiorowego, sklepy, kościoły, przychodnie zdrowia).
  • Ograniczenie lub zaniechanie bliskich kontaktów w trakcie powitań (np. podanie dłoni, przytulenie się), kontaktów z innymi ludźmi.

W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się koronawirusa SARS-CoV-2 od osób zarażonych należy:

  • Zwracać uwagę osobom, które kichają lub kaszlą, aby zakrywały usta i nos.
  • Nakłaniać osoby posiadające objawy charakterystyczne dla COVID-19 lub grypy, aby pozostały w domu do ich ustąpienia, nawet jeśli objawy te są mało intensywne.
  • Przestrzegać zasad postępowania przyjętych w danym środowisku (kraj, zakład pracy).

Sprawdź: Renegocjacja umowy a COVID-19

Obowiązki pracodawcy wynikające z kodeksu pracy

Art. 2221

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

 

Działania prewencyjne

Zastosować rozwiązania techniczne (T):

  • Uniemożliwić lub ograniczyć styczność ze środowiskiem, w którym może się pojawić koronawirus, i osobami zarażonymi, np. przez zastosowanie pracy zdalnej (pracownicy zatrudnieni w biurach), stosowanie sprzętu elektronicznego (prowadzenie szkoleń).
  • Stosować ekrany oddzielające poszczególne osoby.
  • Zapewnić możliwość korzystania ze środków czystości i dezynfekcyjnych (zwłaszcza w toaletach, jadalniach, szatniach).
  • Zapewnić warunki bezpiecznego zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów, z zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników.
  • Umożliwić obowiązkową dezynfekcję rąk przy bramie wejściowej.
  • Wprowadzić pomiar temperatury osób wchodzących na teren (zakładu, budowy).
  • Zapewnić maty dezynfekujące przy głównych wejściach do budynków.
  • Wprowadzić zasadę korzystania z własnych lub jednorazowych sztućców i naczyń.
  • Zapewnić możliwość hermetycznego przechowywania pożywienia.

Zastosować rozwiązania organizacyjne (O):

  • Prowadzić prace (np. budowlane) w małych grupach, o stałym składzie, w oddzielnych pomieszczeniach.
  • Ustalić czas rozpoczynania i kończenia pracy o różnych godzinach, co zmniejszy liczbę osób jednocześnie się przebierających w pomieszczeniu szatni.
  • Ustalić przerwy na spożycie posiłków o różnych godzinach, co ograniczy liczbę osób jednocześnie spożywających posiłek w pomieszczeniu jadalni.
  • Wyznaczyć osoby, których zadaniem jest kontaktowanie się z osobami spoza zakładu (np. dostawcami towaru, kurierami).
  • Ograniczyć liczbę bram wjazdowych na teren (zakładu, budowy) do jednej.

Wprowadzić rozwiązania ludzkie (L):

  • Wyposażyć w środki ochrony indywidualnej (maseczki, rękawice, przyłbice).
  • Zapoznać z instrukcjami eksploatacji, konserwacji i magazynowania stosowanych środków ochrony indywidualnej.
  • Wprowadzić możliwość skorzystania z pomocy psychologicznej.
  • Informować o badaniach lekarskich, z których można skorzystać po ustaniu pandemii.
  • Informować o liczbie osób zatrudnionych w zakładzie, które uległy zarażeniu koronawirusem SARS-CoV-2.
  • Poinformować właściwego inspektora sanitarnego o zaistniałych przypadkach zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2.
  • Zapewnić osobom, które miały kontakt z osobą zarażoną, możliwość przeprowadzenia testu na obecność koronawirusa SARS-CoV-2 w organizmie.

Czytaj: Prawo zamówień publicznych: COVID-19 a zmiana umowy

 

Art. 226. Pracodawca:

1. ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

2. informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Koronawirus w pracy. Działania prewencyjne:

  1. Dokonać aktualizacji oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem oddziaływania:
  • czynnika biologicznego (korona- wirus SARS-CoV-2), który może wywołać chorobę COVID-19,
  • czynników chemicznych wykorzystywanych do dezynfekcji rąk i powierzchni elementów wyposażenia,
  • czynników uciążliwych polegających na konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej (maseczki, przyłbice),
  • czynników psychospołecznych polegających na powstaniu psychozy zarażenia się wirusem, ograniczenia spotkań, wprowadzenia restrykcyjnych zasad postępowania.
  1. Zapoznać osoby zatrudnione w zakładzie ze zmianami wprowadzonymi w ocenie ryzyka zawodowego na zajmowanym przez nie stanowisku pracy.

Art. 227

§ 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:

1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników.

Działania prewencyjne:

  • Zapewnić cykliczną dezynfekcję elementów wyposażenia (klamki, poręcze) przez wyznaczone osoby.
  • Zapewnić cykliczne wietrzenie pomieszczeń.
  • Zapewnić podciśnienie w pomieszczeniach pracy w stosunku do bezpośredniego otoczenia.
  • Wprowadzić zasadę dokonywania pomiaru temperatury osób wchodzących na teren (zakładu, budowy).
  • Zorganizować pomieszczenia do izolacji w sytuacji podejrzenia zakażenia (z dodatkowym zapasem środków ochrony indywidualnej i środków dezynfekujących).

Art. 233. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej.

Działania prewencyjne:

  • Zapewnić stały dostęp do bieżącej wody i mydła umożliwiający umycie rąk.
  • Zapewnić możliwość korzystania ze środków dezynfekcyjnych.
  • Wydzielić osobne toalety osobom spoza zakładu (dostawcy, kurierzy).

Art. 236. Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.

Działania prewencyjne:

  • Dokonać analizy okoliczności, w jakich doszło do zarażenia osoby zatrudnionej w zakładzie koronawirusem SARS-CoV-2.
  • Ustalić wykaz osób, które kontaktowały się z osobą zarażoną.
  • Ustalić środki zapobiegawcze kolejnemu zarażeniu koronawirusem SARS-CoV-2 i rozprzestrzenianiu się zarażenia na terenie zakładu.

Art. 2374

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

Działania prewencyjne:

  1. Dokonać aktualizacji programów szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (wstępnych ogólnych i wstępnych stanowiskowych oraz okresowych) z uwzględnieniem możliwości zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2.
  1. Zapoznać osoby zatrudnione w zakładzie z:
  • możliwością zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2,
  • objawami zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2,
  • sposobami postępowania w przypadku zarażenia się koronawirusem SAR- S-CoV-2 (ogólnymi i zakładowymi),
  • przyjętymi w zakładzie metodami i środkami zabezpieczającymi przed możliwością zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2.
  1. Opracować i wydać szczegółowe instrukcje, np.:
  • zakładania i zdejmowania środków ochrony indywidualnej wydanych pracownikom (maseczki, rękawice, przyłbice),
  • zasad prowadzenia dezynfekcji,
  • postępowania z odpadami skażonymi,
  • korzystania z przestrzeni wspólnych (podczas przejazdów, przebierania się, spożywania posiłków).
  1. Zapewnić kontrole w zakresie przestrzegania zaleceń epidemiologicznych i zakładowych.

Art. 2376

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§3 . Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.

Działania prewencyjne:

  • Wyposażyć w środki ochrony indywidualnej (maseczki, rękawice, przyłbice).
  • Zapoznać z instrukcjami eksploatacji, konserwacji i magazynowania stosowanych środków ochrony indywidualnej.

Art. 2377

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Działania prewencyjne:

  • Wyposażyć w odzież i obuwie robocze.
  • Zapewnić pranie i dezynfekcję odzieży i obuwia roboczego.

Art. 2378

§ 1. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne, oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Działania prewencyjne:

  • Opracować tabele norm przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.
  • Dokonać aktualizacji istniejących norm przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej z uwzględnieniem możliwości zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2.

Art. 23710

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym.

Działania prewencyjne:

  • Wyznaczyć miejsce przechowywania odzieży i obuwia roboczego skażonego koronawirusem SARS-CoV-2.
  • Zapewnić możliwość utylizacji odzieży i obuwia roboczego skażonego koronawirusem SARS-CoV-2.
  • Wyznaczyć osoby odpowiedzialne za wycofanie z użytkowania odzieży i obuwia roboczego skażonego koronawirusem SARS-CoV-2.

Art. 23711a

§ 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:

1) zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników;

2) oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku;

4) przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego;

5) szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych.

§ 3. Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby odbywały się w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.

Działania prewencyjne:

  1. Wyłonić z grona pracowników osoby cieszące się zaufaniem załogi, które będą:
  • uczestniczyły w opracowywaniu ocen ryzyka zawodowego,
  • członkami zespołu ustalającego okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy,
  • przekazywały informacje pomiędzy pracodawcą a załogą.
  1. Zorganizować forum internetowe, na którym pracownicy mogą wyrażać swoje obawy, zadawać pytania, a także zachęcać pracowników do udzielania sobie wzajemnego wsparcia, np. przez kontakty telefoniczne lub w mediach społecznościowych.

Art. 283

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto:

4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności.

Art. 304

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

§ 3. Obowiązki określone w art. 207 § 2 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne:

1) na innej podstawie niż stosunek pracy;

2) prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.

§ 4. W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby niebiorące udziału w procesie pracy, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.

Praca w czasie epidemii koronawirusa. Podsumowanie

Środki masowego przekazu każdego dnia zasypują nas informacjami o liczbie osób zarażonych koronawirusem SARS-CoV-2. Warto więc podjąć zdecydowane działania, by nie być jedną z nich. A jak jest w rzeczywistości?

Moje doświadczenia dotyczące działań profilaktycznych wyniesione z kilku małych firm budowlanych na północnym Mazowszu nie są pocieszające. Porównanie wymienionych działań prewencyjnych, jakie powinny być wdrożone, z tymi, które na tym obszarze zostały wprowadzone, nie przedstawia się zbyt optymistycznie. W nielicznych zakładach są stosowane maski lub przyłbice chroniące układ oddechowy, rękawice lateksowe i płyny do dezynfekcji oraz zachowywane odstępy między pracownikami w czasie ich pracy, spożywania posiłków, dojazdów do pracy. Większość właścicieli tych firm zakupiła kilka masek i płyn do dezynfekcji rąk na początku rozprzestrzeniania się pandemii, ale pracownicy nadal witają i żegnają się ze sobą, podając dłoń, wspólnie dojeżdżają do pracy bez zakrywania ust, pracują w bezpośrednim sąsiedztwie, spotykają się przy spożywaniu posiłków i na wspólnym paleniu papierosów. Jak widać, można traktować pandemię koronawirusa SARS-CoV-2 mniej lub bardziej poważnie.

 

Obowiązujące przepisy

  1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320).
  2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 173, poz. 1034).
  3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716 ze zmianami z 2008 r. Nr 48, poz. 288).

 

Janusz Bednarczyk
specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy
Mazowiecka OIIB

 

Wyszukaj: Produkty budowlane

www.facebook.com

www.piib.org.pl

www.kreatorbudownictwaroku.pl

www.izbudujemy.pl

Kanał na YouTube

Profil linked.in