Jednym z podstawowych zadań samorządu zawodowego jest nadzór nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu, a także ustalanie kodeksu zasad etyki zawodowej oraz nadzór nad jego przestrzeganiem. Mówi o tym ustawa o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa.
Już na I Krajowym Zjeździe PIIB został uchwalony „Kodeks etyczny postępowania zawodowego członków PIIB”. W 2007 r. zastąpiono go „Kodeksem zasad etyki zawodowej członków PIIB”. Kodeks ten, po uzupełnieniach i korektach dokonywanych przez kolejne zjazdy PIIB (ostanie były wprowadzone przez XII Zjazd PIIB w czerwcu 2013 r.), jest aktem obowiązującym wszystkich członków naszego samorządu.
Fot. stock.adobe / bnorbert3
Etyka w zasadzie jest osobistym problemem każdego człowieka i kształtuje się w jego umyśle od samego dzieciństwa przez całe życie. Zadaniem naszego kodeksu zasad etyki zawodowej jest zdefiniowanie (przypomnienie) powszechnie akceptowalnych norm postępowania przy wykonywaniu zawodu inżyniera budownictwa.
„Kodeks zasad etyki zawodowej członków PIIB” jest podzielony na działy:
- Cele działalności inżynierskiej
- Członek izby a społeczeństwo
- Członek izby a środowisko
- Relacje pomiędzy członkiem izby a jego zleceniodawcą i pracodawcą
- Stosunek do zawodu
- Lojalność i solidarność zawodowa
- Praca w samorządzie zawodowym
- Stosunek do organów samorządu zawodowego.
Kodeks nasz zawiera nieliczne zakazy i nakazy. Głównie jego treść stanowią wytyczne rzetelnego oraz uczciwego postępowania zarówno przy wykonywaniu pracy zawodowej, jak i w ramach przynależności do konkretnej grupy zawodowej zrzeszonej w Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa. Stosowanie zasad etyki zawodowej tworzy pozytywny, indywidualny obraz każdego z nas w relacjach wewnątrz samorządu i buduje wzajemne zaufanie. Jednak przede wszystkim – i to jest najważniejsze – postawa etyczna i przestrzeganie zasad kodeksu kształtuje obraz całego środowiska oraz zawodu inżyniera budownictwa – zawodu zaufania społecznego. Niestety, jeszcze niewielu ludzi kojarzy zawód inżyniera jako zawód zaufania społecznego. Inaczej wygląda jednak sprawa zaufania do inżyniera jako przedstawiciela konkretnego zawodu. Rzetelne i fachowe wykonywanie powierzonej pracy, utrzymanie właściwych relacji ze zleceniodawcą, a także z kolegami we własnym środowisku zawodowym stanowią podstawę wysokiej oceny zawodu.
Polecamy:
- Odpowiedzialność dyscyplinarna i zawodowa inżyniera budownictwa
- Odpowiedzialność dyscyplinarna członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa
Według badań instytutu GFK z 2014 r., przeprowadzonych w 25 krajach, zaufanie do zawodu inżyniera wyraziło 84% badanych, co plasuje go na 8. i 9. miejscu, wspólnie z ratownikami medycznymi, wśród 32 wyszczególnionych grup zawodowych. Jeśli idzie o Polskę, to jesteśmy na 11. miejscu z 79% zaufaniem, zaraz po zawodzie pilota. Uzyskanie wzrostu zaufania społecznego zależy przede wszystkim od wiedzy i postaw prawie 120 tysięcy członków PIIB. Stosowanie zasad zawartych w kodeksie etyki jest jednym z podstawowych czynników podnoszenia rangi naszego zawodu.
W art. 41 ustawy o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa określono obowiązki członków izby. Jednym z nich jest nakaz przestrzegania zasad etyki zawodowej. Ich lekceważenie skutkuje nałożeniem sankcji dyscyplinarnych.
Niestety, w naszym samorządzie występują przypadki nieprzestrzegania obowiązków ustawowych, kończące się wdrożeniem postępowania dyscyplinarnego. W 2018 roku było ich 12, co stanowiło około 9% wszystkich postępowań prowadzonych przez okręgowe sądy dyscyplinarne. Sprawy z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej dotyczyły naruszenia zasad etyki zawodowej.
Najczęściej występujące przypadki łamania zasad etyki:
- nieuzasadnione podważanie umiejętności i kompetencji innych członków izby;
- stosowanie nieuczciwej konkurencji;
- niepełne lub uproszczone wykonywanie zleconych prac, często spowodowane zaniżaniem ceny;
- wydawanie opinii oraz ekspertyz technicznych dostosowanych do oczekiwań zleceniodawcy, z pominięciem zasad wiedzy i sztuki budowlanej;
- wprowadzanie w błąd zleceniodawców odnośnie do posiadanych uprawnień, wiedzy i doświadczenia;
- podejmowanie się wykonania zadań bez wymaganych uprawnień.
Łamanie zasad etyki zawodowej – pomijając fakt stwarzania negatywnego obrazu inżyniera budownictwa i podważania zaufania do całej grupy zawodowej – skutkuje nałożeniem konkretnych kar dyscyplinarnych. Nie możemy akceptować częstych prób tłumaczenia niewłaściwego postępowania twierdzeniem, że „wszyscy tak robią” lub „co komu to szkodzi”. Chciałbym tutaj zaznaczyć, że nie wszyscy tak postępują i że szkodzi to nam wszystkim.
Zgodnie z art. 54 ustawy o samorządach za naruszenie obowiązków (w tym zasad etyki zawodowej) członek izby w postępowaniu dyscyplinarnym może być ukarany:
- upomnieniem,
- naganą,
- zawieszeniem na okres do dwóch lat w prawach członka izby,
- skreśleniem z listy członków izby.
Konsekwencją kary zawieszenia lub skreślenia z listy członków izby jest w praktyce zakaz wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Należy tutaj dodać, że, w przypadku skreślenia z listy członków izby, o ponowne przyjęcie można ubiegać się po upływie 10 lat. W efekcie tak długa przerwa oznacza wyeliminowanie z naszej grupy zawodowej.
Gilbert Okulicz-Kozaryn – przewodniczący Komisji ds. Etyki Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa
