Jak zdobyć uprawnienia budowlane w 2022 roku?

Zarówno ustawa Prawo budowlane (dalej Pb), jak i potrzeby gospodarki narodowej wymagają, aby osoby wykonujące tzw. samodzielne funkcje techniczne w budownictwie cechowała odpowiednia fachowość i odpowiedzialność. Mogą to być wyłącznie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Jak zatem uzyskać takie uprawnienia? Poniżej przedstawiamy praktyczną instrukcję opisującą kolejne kroki w procedurze ubiegania się o wydanie uprawnień budowlanych.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie

Przede wszystkim należy ustalić, czym są samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Definicję tego pojęcia zawiera art. 12 ust. 1 Pb. Zgodnie z tym przepisem, za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:

1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i technicznych oraz sprawowanie nadzoru autorskiego;

2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi;

3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów;

4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego;

5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.

Natomiast art. 12 ust. 2 Pb stanowi, że samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, zwaną „uprawnieniami budowlanymi”, wydaną przez organ samorządu zawodowego.

Fot. stock.adobe/Chaipong

Uprawnienia budowlane w 2022 roku. Kto może się ubiegać?

Podstawowe zasady ubiegania się o uprawnienia budowlane określone zostały w ustawie Prawo budowlane oraz rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (dalej: rpz). Natomiast szczegóły dotyczące procesu kwalifikacyjnego, wymaganych dokumentów, praktyki zawodowej oraz przeprowadzania egzaminów w tym zakresie zawarte są w Regulaminie postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadawania uprawnień budowlanych. Obowiązujący obecnie Regulamin stanowi załącznik do uchwały Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Nr 17/R/19 z dnia 16 października 2019 r.

Przepisy te przewidują, że uprawnienia budowlane mogą uzyskać osoby, które:

• zdobyły odpowiednie wykształcenie,
• odbyły praktykę zawodową,
• przeszły procedurę kwalifikacji,
• otrzymały pozytywny wynik z egzaminu na uprawnienia budowlane.

Odpowiednie wykształcenie

Pierwszym warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia. Jego zakres określony został w przepisach rpz. W zależności od specjalności konieczne jest ukończenie innego kierunku studiów. Mogą to być zarówno studia inżynierskie (pierwszego stopnia), jak i magisterskie (dwustopniowe). Wykaz kierunków studiów odpowiednich lub pokrewnych dla danej specjalności stanowi załącznik nr 2 do rpz.

Co ciekawe, istnieje alternatywa dla wymogu ukończenia odpowiednich studiów. Dotyczy to osób posiadających tytuł zawodowy technika lub mistrza w odpowiednim zawodzie budowlanym. Trzeba jednak pamiętać, że w takim przypadku można ubiegać się jedynie o uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie. Wykaz zawodów związanych z budownictwem zawarty został w załączniku nr 3 do rpz, natomiast wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych – w załączniku nr 4 do rpz.

>>> Rodzaje i specjalności uprawnień budowlanych

Praktyka zawodowa

Kolejnym krokiem w procedurze ubiegania się o uprawnienia budowlane jest odbycie praktyki zawodowej na terenie budowy bądź w biurze projektowym. Można ją rozpocząć po uzyskaniu odpowiedniego wykształcenia. Dopuszczalne jest także przystąpienie do praktyki po ukończeniu trzeciego roku studiów.

W zależności od rodzaju i specjalności uprawnień, a także posiadanego wykształcenia praktyka zawodowa trwa od jednego roku do nawet czterech lat. Polega ona na wykonywaniu prac związanych z bezpośrednim uczestnictwem w czynnościach projektowych, bądź pełnieniem funkcji technicznej na budowie.

Praktyka odbywa się pod nadzorem osoby posiadającej stosowne uprawnienia – to jest kierownika budowy/robót lub projektanta (autora projektu). Osoba nadzorująca dokumentuje przebieg praktyki opracowując zbiorcze zestawienie wykonywanych przez praktykanta czynności, a po zakończeniu praktyki podpisuje specjalne oświadczenie, w którym potwierdza fakt jej odbycia. Oba te dokumenty są bardzo istotne, stanowią bowiem niezbędne załączniki do wniosku o nadanie uprawnień.

Uprawnienia budowlane w 2022 roku. Procedura kwalifikacyjna

Kolejnym warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest przejście procedury kwalifikacyjnej. Po zdobyciu odpowiedniego wykształcenia i odbyciu praktyki zawodowej, należy złożyć wniosek o nadanie uprawnień budowlanych do właściwej okręgowej komisji kwalifikacyjnej Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Do wniosku dołącza się:

• odpis dyplomu magistra inżyniera/inżyniera/technika/mistrza/dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika,
• suplement do dyplomu ukończenia studiów wyższych/wypis z przebiegu studiów potwierdzony przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni,
• oświadczenie/zaświadczenie/dokument potwierdzający odbycie praktyki zawodowej,
• dowód (kserokopia) uiszczenia opłaty za postępowanie kwalifikacyjne,
• formularz osobowy,
• zaświadczenie z uczelni potwierdzające, że ukończone studia były prowadzone w oparciu o umowę zawartą z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa,
• wykaz prac projektowych wykonanych w ramach odbytej praktyki zawodowej.

W przypadku ubiegania się o rozszerzenie lub uzupełnienie posiadanych już uprawnień budowlanych, należy dołączyć również kserokopię posiadanych uprawnień.

Komisja rozpatruje wniosek weryfikując uzyskane wykształcenie oraz odbytą praktykę zawodową. W przypadku braku zastrzeżeń, kandydat zostaje dopuszczony do egzaminu na uprawnienia budowlane.

>>> Historia Prawa budowlanego

>>> Krótka historia samorządu zawodowego inżynierów budownictwa

>>> Historia uprawnień budowlanych

Egzamin na uprawnienia budowlane w 2022 roku

Ostatnim krokiem na drodze do uzyskania uprawnień budowlanych jest zdanie egzaminu. Odbywa się on dwa razy do roku w terminach wyznaczonych przez okręgowe komisje kwalifikacyjne Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Egzaminy w sesji wiosennej przypadają zazwyczaj na maj, natomiast w sesji jesiennej na listopad. Egzamin podzielony jest na dwie części – pisemną i ustną.

Część pisemna przeprowadzana jest w formie testu  jednokrotnego wyboru, który ma na celu sprawdzenie znajomości przepisów prawnych związanych z przebiegiem procesu budowlanego. Zdający wybiera prawidłową odpowiedź spośród trzech dostępnych. Ilość pytań testowych, czas oraz zakres egzaminu testowego ustalane są w zależności od rodzaju i zakresu uprawnień o jakie ubiega się zdający. Wyniki testu ogłaszane są już kilka godzin po zakończeniu egzaminu. Jeśli są pozytywne, komisja ustala termin egzaminu ustnego. Wynik negatywny wiąże się natomiast z koniecznością ponownego przystąpienia do pisemnej części egzaminu w kolejnych sesjach egzaminacyjnych.

Warunkiem przystąpienia do części ustnej jest oczywiście pozytywny wynik etapu pisemnego. Egzamin ustny odbywa się zazwyczaj w okręgowych siedzibach izb inżynierów budownictwa kilka (kilkanaście) dni po teście. Część ustna ma formę rozmowy z komisją egzaminacyjną, podczas której sprawdzana jest umiejętność praktycznego zastosowania wiedzy technicznej przez kandydata. Kandydat odpowiada na wybrany losowo zestaw pytań (od 5 do 10 pytań). Zestawy przygotowywane są przez komisję kwalifikacyjną oddzielnie dla każdego rodzaju i specjalności uprawnień budowlanych, na podstawie obowiązującego wykazu przepisów regulujących proces budowlany. Odpowiedzi oceniane są punktowo – za każdą odpowiedź można uzyskać od 0 do 5 punktów. Liczba punktów wymagana do pozytywnego wyniku egzaminu zależy od rodzaju i specjalności uprawnień, o które ubiega się kandydat. Jeśli wynik egzaminu ustnego jest negatywny, można przystąpić do niego jeszcze raz podczas następnej sesji egzaminacyjnej.

Uprawnienia budowlane nadają organy samorządu zawodowego architektów Izby Architektów Rzeczpospolitej i samorządu zawodowego inżynierów budownictwa Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa odpowiedzialne za przeprowadzanie procesu kwalifikacji.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.);
• załącznik do uchwały Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Nr 17/R/19 z dnia 16 października 2019 r. „Regulamin postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadawania uprawnień budowlanych”.

Katarzyna Czajkowska-Matosiuk