Diagnoza, dobór materiałów oraz odpowiednie przygotowanie podłoża to podstawowe czynności decydujące o skutecznym przeprowadzeniu renowacji. W przypadku budynków pochodzących z XIX w., w których występują problemy z wilgocią, właściwe rozwiązania materiałowo-technologiczne mogą skutecznie zapobiec niszczeniu substancji murów i nadać budynkom walory estetyczne. Jednak zła diagnoza lub jej brak oraz niewłaściwy dobór materiałów mogą przyśpieszyć degradację budynku i pogorszyć komfort jego użytkowania.
W renowacji istotne znaczenie ma jej projekt, sporządzony na podstawie istniejącej dokumentacji projektowo-konstrukcyjnej oraz w oparciu o szczegółową diagnostykę obiektu, zawierającą m.in. analizę stopnia zawilgocenia i rozkładu wilgoci w murze oraz badania poziomu obciążenia solami. W przypadku budynków z zawilgoconymi murami w projekcie będą się znajdowały informacje o drogach, którymi wilgoć przedostaje się do murów, co nakreśla sposób postępowania w celu ograniczenia ich degradacji.
Fot. 1. Widok budynku od strony północnej
Dobór technologii pomiaru wilgoci uzależniony jest głównie od materiałów, z których wykonano mur, oraz od możliwości ingerencji w jego tkankę, związanej z ewentualną ochroną konserwatorską.
W artykule zaprezentowano technologie i rozwiązania materiałowe istotne z punktu widzenia obiektów zawilgoconych na przykładzie renowacji zabytkowego budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej w Beskidzie Śląskim.
>>> Projektowanie działań osłonowych w zawilgoconych budynkach
>>> Materiały hydroizolacyjne – zasadnicze charakterystyki
>>> Uszczelnienia miejsc newralgicznych w budynkach – wybrane problemy
Główne przyczyny degradacji budynków
Zdecydowana większość procesów korozyjnych zachodzących w materiałach budowlanych związana jest z obecnością wilgoci [1]. Znajdująca się w naczyniach kapilarnych przegrody woda odpowiedzialna jest za zjawisko przemarzania. Wysoki poziom zawilgocenia sprzyja także degradacji mikrobiologicznej, szczególnie niekorzystnej dla zdrowia w przypadku wystąpienia od strony wnętrza pomieszczeń [2]. Wraz z wilgocią podciąganą z gruntu lub pochodzącą z opadów atmosferycznych transportowane są sole, m.in. azotany, siarczany i chlorki. Kumulują się one zwłaszcza w strefie odparowywania wody [3]. Destrukcja muru jest wynikiem krystalizacji soli, która przebiega w trakcie odparowania wody. Z obecnością w murze soli może
się wiązać tworzenie się wysoleń o wysoce higroskopijnym charakterze. Powodują one absorpcję wody bezpośrednio z otoczenia, przez co przyczyniają się do lokalnego podwyższania wilgotności muru [4].
Zawilgocona przegroda wykazuje znacznie gorsze właściwości termoizolacyjne niż przegroda sucha, co wiąże się z obniżeniem komfortu użytkowania budynku i wyższym zapotrzebowaniem na energię potrzebną do ogrzania obiektu [5]. Wysoka wilgotność może także wpływać na obniżenie wytrzymałości mechanicznej i stateczności muru. Dotyczy to zwłaszcza murów na zaprawie wapiennej występujących w obiektach zabytkowych.
Suche mury o znacznej zawartości soli mogą nie ulegać niszczeniu przez dziesiątki lat dopóty, dopóki nie będą miały kontaktu z wilgocią. Dlatego pierwszym krokiem w opracowaniu wszelkich projektów renowacyjnych oraz wykończeniowych w starym budownictwie jest określenie poziomu zawilgocenia. W przypadku problemów związanych z wilgocią zastosowanie materiałów o wysokim oporze dyfuzyjnym może utrudnić usuwanie jej nadmiaru. Prowadzi to do intensyfikacji procesów degradacji i szybkiego zniszczenia nowo aplikowanych materiałów.
Renowacja budynków zawilgoconych. W dalszej części artykułu:
Renowacja budynków zaczyna się od diagnostyki
Wyniki badania
Zalecane rozwiązania materiałowe
Dobór materiałów wykończeniowych
Cały artykuł dostępny jest w numerze 11/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
dr hab. inż., prof. ATH Wacław Brachaczek
Uniwersytet Bielsko-Bialski, nr ORCID: 0000-0002-4782-8409
mgr inż. Adam Chleboś
Uniwersytet Bielsko-Bialski, nr ORCID: 0000-0003-3429-8098
Literatura
1. B. Monczyński, Woda i jej obecność w strukturze materiałów budowlanych, „Izolacje” nr 1/2024, s. 140–146.
2. M. Dybowska-Józefiak, Korozja biologiczna ścian zewnętrznych [w:] Budownictwo zrównoważone: wybrane aspekty projektowe i wykonawcze, t. 2, K. Pawłowski (red.), Wydawnictwa Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz 2017, s. 51–59.
3. B. Monczyński, Szkodliwość soli w zawilgoconych przegrodach, „Materiały Budowlane” nr 3/2020, s. 24–26.
4. A. Alsabry, Dynamika podciągania kapilarnego w murach budowlanych, „Przegląd Budowlany” nr 9/2010, s. 46–48.
5. W. Brachaczek, A. Chleboś, K. Kubecka-Pomper, Renowacja budynku zabytkowego i jej wpływ na poprawę izolacyjności termicznej ścian na przykładzie kamienicy w Bielsku-Białej, „Przegląd Budowlany” nr 11-12/2021, s. 154–157.
