Analiza wynagrodzeń inżynierów z uprawnieniami budowlanymi

W 2023 r. sektor budowlany w Polsce zmagał się z licznymi wyzwaniami i zmianami. Głównym czynnikiem wpływającym na branżę był dalszy wzrost kosztów materiałów i pracy, odzwierciedlający trudne warunki rynkowe. Kluczową rolę w rozwoju sektora odgrywały podmioty publiczne, zwłaszcza w obszarze inwestycji infrastrukturalnych, takich jak kolej i drogi. Rok 2023 przyniósł również problemy związane z niedoborem pracowników oraz rosnącymi kosztami zatrudnienia, co zmusiło firmy do skuteczniejszego zarządzania zasobami i szybkiego dostosowywania się do zmieniających się warunków. Staranne planowanie i efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich były niezbędne, aby uniknąć opóźnień w realizacji projektów. W sektorze nieruchomości mieszkaniowych wysokie stopy procentowe utrudniały kredytobiorcom spłatę zobowiązań, co prowadziło do ograniczenia popytu. Choć ceny materiałów budowlanych w 2023 r. utrzymywały się na wysokim poziomie, tempo ich wzrostu było niższe niż w 2022 r. Możliwe ożywienie w budownictwie mieszkaniowym, związane z wprowadzeniem programu „Bezpieczny kredyt 2%” oraz odblokowaniem środków z Krajowego Planu Odbudowy, mogło wpłynąć na dalszy wzrost cen materiałów z powodu zwiększonego popytu.

Jak na tle powyższych okoliczności prezentują się wynagrodzenia inżynierów posiadających uprawnienia budowlane? W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie przeprowadzono stosowne badania ankietowe, które następnie poddano analizie. Łącznie zebrano 10 764 ankiety, pozyskane, jak dotychczas, dzięki zaangażowaniu dwóch internetowych społeczności działających na portalu Facebook: „Sensowna Praca dla Inżynierów Budownictwa” oraz „Grupa Wsparcia Inżynierów Sanitarnych”. Natomiast bez wątpienia do istotnego zwiększenia próby badawczej przyczyniła się Polska Izba Inżynierów Budownictwa, która zgodziła się objąć badania swoim patronatem.

Na podstawie pozyskanych informacji opracowane zostały tabele z orientacyjnymi poziomami zarobków dla następujących obszarów sektora budowlanego:

• budownictwo kubaturowe (z rozróżnieniem na: projektowanie – 897 ankiet (tab. 1) oraz wykonawstwo – 3596 ankiet (tab. 2));
• budownictwo drogowe (z rozróżnieniem na: projektowanie – 285 ankiet (tab. 3) oraz wykonawstwo – 692 ankiety (tab. 4));
• budownictwo mostowe (z rozróżnieniem na: projektowanie – 128 ankiet (tab. 5) oraz wykonawstwo – 263 ankiety (tab. 6));
• instalacje i urządzenia cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne (z rozróżnieniem na: projektowanie
• 712 ankiet (tab.7) oraz wykonawstwo– 1117 ankiet (tab. 8));
• budownictwo kolejowe (z rozróżnieniem na: projektowanie – 83 ankiety (tab. 9) oraz wykonawstwo – 252 ankiety (tab. 10));
• geotechnika(projektowanie oraz wykonawstwo łącznie – 119 ankiet) (tab. 11);
• instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne (z rozróżnieniem na: projektowanie – 429 ankiet (tab. 12) oraz wykonawstwo – 671 ankiet (tab. 13));
• budownictwo hydrotechniczne (projektowanie oraz wykonawstwo łącznie – 146 ankiet) (tab. 14);
• branża teletechniczna (projektowanie oraz wykonawstwo łącznie – 134 ankiety) (tab. 15).

Tab. 1. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu kubaturowym (próba: 897 osób)	Tab. 2. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu kubaturowym (próba: 3596 osób)

>>> Rodzaje i specjalności uprawnień budowlanych

>>> Profil zawodowy inżynierów posiadających uprawnienia budowlane

Tab. 3. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu drogowym (próba: 285 osób)	Tab. 4. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu drogowym (próba: 692 osoby)

Tab. 5. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu mostowym (próba: 128 osób)	Tab. 6. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu mostowym (próba: 263 osoby)

>>> Historia uprawnień budowlanych

>>> Wyzwania w zakresie kształcenia kadr dla budownictwa

Tab. 7. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu sanitarnym (próba: 712 osób)	Tab. 8. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu sanitarnym (próba: 1117 osób)

Tab. 9. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu kolejowym (próba: 83 osoby)	Tab. 10. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu kolejowym (próba: 252 osoby)

Tab. 11. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach o profilu geotechnicznym (próba: 119 osób)	Tab. 12. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach projektowych o profilu elektrycznym i elektroenergetycznym (próba: 429 osób)

Tab. 13. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach wykonawczych o profilu elektrycznym i elektroenergetycznym (próba: 671 osób)	Tab. 14. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach o profilu hydrotechnicznym (próba: 146 osób)

Tab. 15. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa pracujących w firmach o profilu teletechnicznym (próba: 134 osoby)

Tab. 1–15 przedstawiają wyniki badań ankietowych dotyczących poziomów wynagrodzenia netto w zależności od branży oraz doświadczenia zawodowego, mierzonego w latach przepracowanych przez respondentów. Wynagrodzenia zostały podane jako średnia arytmetyczna z kwot przelewów netto, otrzymanych przez poszczególnych inżynierów w 2023 r. Takie podejście pozwoliło uniknąć niejasności związanych z różnorodnymi formami zatrudnienia oraz rozliczeniami podatkowymi, które mogą prowadzić do istotnych różnic w wynagrodzeniach netto przy identycznych kwotach brutto.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w tabelach, gdzie liczebność próby wynosi mniej niż 200 respondentów, dane te powinny być traktowane raczej jako orientacyjne w zakresie wynagrodzeń inżynierów danej branży, a nie jako precyzyjna informacja statystyczna.

Rys. Średnie wynagrodzenie netto inżynierów budownictwa z podziałem na branże
Objaśnienia: PK – projektanci kubaturowi, WK – wykonawcy kubaturowi, PD – projektanci drogowi,
WD – wykonawcy drogowi, PM – projektanci mostowi, WM – wykonawcy mostowi, PS – projektanci sanitarni,
WS – wykonawcy sanitarni, BT – branża teletechniczna, PKO – projektanci kolejowi, WKO – wykonawcy kolejowi,
BG – branża geotechniczne, PE – projektanci elektryczni i elektroenergetyczni, WE – wykonawcy elektryczni
i elektroenergetyczni, BH – branża hydrotechniczna

Na podstawie danych zawartych w tab. 1–15 oraz na rys. należy stwierdzić, że:

• ogólnie rzecz biorąc, wykonawcy (kolor pomarańczowy na rys.) we wszystkich branżach zarabiają więcej niż projektanci (kolor zielony na rys.). Najwyższe wynagrodzenie netto osiągają wykonawcy mostowi (WM) ze średnią płacą 9860,27 zł oraz wykonawcy kolejowi (WKO) ze średnim wynagrodzeniem na poziomie 9668,65 zł. Wynika to przede wszystkim z wysokich wymagań stawianych realizacji projektów infrastrukturalnych;
• zdecydowanie wyróżnia się branża geotechniczna (BG), w której średnie wynagrodzenie wynosi 10 180,67 zł netto, co czyni ją najlepiej opłacaną dziedziną w budownictwie. Jest to związane z kluczowym charakterem badań geotechnicznych dla stabilności i bezpieczeństwa przedsięwzięć budowlanych;
• projektanci sanitarni (PS) osiągają najniższe wynagrodzenie w analizowanych grupach, wynoszące 7661,52 zł netto. Z kolei wynagrodzenia w branży hydrotechnicznej (BH) i teletechnicznej (BT) są stosunkowo wysokie, co może odzwierciedlać rosnące znaczenie tych specjalizacji w kontekście zmian klimatycznych i rozwijającej się infrastruktury cyfrowej;
• branża elektroenergetyczna (PE i WE) również oferuje konkurencyjne wynagrodzenia, szczególnie dla wykonawców, co może być związane z rosnącym zapotrzebowaniem na specjalistów w obszarze energii elektrycznej, zwłaszcza w kontekście transformacji energetycznej.

Analizie poddano również długość dziennego czasu pracy kadry inżynierskiej oraz jego związek z zarobkami. Przyjęto sześć różnych wariantów, które określają zaangażowanie czasowe: poniżej połowy etatu, niepełny etat, etat przy pracy od godziny 8 do 16 plus nadgodziny, etat przy pracy od godziny 7 do 17 plus nadgodziny, etat przy pracy od godziny 7 do 17 plus nadgodziny i pracujące soboty oraz praca w ciągłej delegacji. Otrzymane wyniki przedstawiono w tab. 16.

Tab. 16. Wynagrodzenia netto inżynierów budownictwa w 2023 r. w zależności od czasu pracy (próba: 10 764 osoby)

Jak wynika z danych zawartych w tab. 16:

• wynagrodzenie inżynierów rośnie proporcjonalnie do czasu pracy oraz liczby nadgodzin. Inżynierowie pracujący w najbardziej wymagających trybach, takich jak etat przy pracy w godzinach 7–17, nadgodzinach i pracujących sobotach oraz praca w ciągłej delegacji, osiągają najwyższe średnie wynagrodzenia netto, odpowiednio: 10 958,46 zł i 10 858,16 zł. Wskazuje to na premiowanie intensywności pracy, gdzie dodatkowe godziny i zaangażowanie są wyraźnie wynagradzane wyższymi płacami;
• najniższe wynagrodzenia obserwowane są u osób pracujących na niepełny etat oraz poniżej pół etatu. Pracownicy zatrudnieni w takim wymiarze rzadko przekraczają próg wynagrodzenia netto wynoszącego 8000 zł. Z kolei inżynierowie pracujący w pełnym wymiarze godzin z nadgodzinami oraz ci na stałej delegacji mają większe szanse na wynagrodzenie powyżej 11 000 zł, a nawet sięgające 20 000 zł i więcej;
• w grupie inżynierów pracujących na pełny etat z nadgodzinami (62,38% próby) średnie wynagrodzenie wynosi 8508,15 zł, co sugeruje, że chociaż nadgodziny są normą, nie zawsze prowadzą do najwyższych poziomów wynagrodzeń, szczególnie gdy porównamy je z osobami pracującymi w najbardziej intensywnych trybach, jak praca w ciągłej delegacji;
• najwyższe wynagrodzenia, przekraczające 20 000 zł netto, są najczęściej osiągane przez inżynierów zatrudnionych na etat przy pracy w godzinach 7–17, nadgodzinach i pracujących sobotach oraz w ciągłej delegacji. Warto zauważyć, że nawet wśród osób na niepełnym etacie istnieją jednostki osiągające tak wysokie wynagrodzenia, co może być związane z wyjątkowo specjalistycznymi umiejętnościami lub wysoką pozycją zawodową.

Zarobki inżynierów przebadano również pod kątem miejsca pracy. W badaniach utrzymano osiem wielkości miast i obszarów:

• poniżej 10 000 mieszkańców;
• od 10 000 do 24 999 mieszkańców;
• od 25 000 do 49 999 mieszkańców;
• od 50 000 do 99 999 mieszkańców;
• od 100 000 do 249 999 mieszkańców (Gdynia, Częstochowa, Radom, Toruń, Sosnowiec, Kielce, Rzeszów, Gliwice, Zabrze, Olsztyn, Bielsko-Biała, Bytom, Zielona Góra, Rybnik, Ruda Śląska, Opole, Tychy, Gorzów Wielkopolski, Dąbrowa Górnicza, Elbląg, Płock, Wałbrzych, Włocławek, Tarnów, Chorzów, Koszalin);
• od 250 000 do 499 999 mieszkańców (Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Białystok, Katowice);
• od 500 do 999 999 mieszkańców (Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań);
• 1 000 000 mieszkańców i więcej (Warszawa).

Tab. 17. Wynagrodzenia inżynierów z uprawnieniami budowlanymi w 2023 r. w zależności od miejsca wykonywania pracy (próba: 10 764 osoby)

Wyniki przedstawiono w tab. 17. Analizując te dane, można zauważyć, że:

• średnie wynagrodzenia inżynierów rosną wraz z wielkością miejscowości, w której wykonują pracę. Najwyższe wynagrodzenia netto, średnio 10 179,45 zł, odnotowano w Warszawie, z populacją powyżej 1 mln mieszkańców. Jest to znacząco więcej niż w mniejszych miejscowościach, co może wynikać z większej konkurencyjności na rynku pracy w dużych aglomeracjach, wyższych kosztów życia oraz większej liczby i złożoności realizowanych projektów;
• inżynierowie pracujący w miejscowościach o populacji od 100 do 500 tys. mieszkańców zarabiają średnio między 8700 a 8950 zł, co wskazuje na stabilne wynagrodzenia w tej grupie. Zarobki te są nieco niższe niż w największych miastach, ale wyraźnie wyższe niż w najmniejszych miejscowościach;
• w miejscowościach poniżej 10 tys. mieszkańców oraz w przedziale 10–25 tys. mieszkańców średnie wynagrodzenia wynoszą odpowiednio 8407,78 zł i 8263,27 zł. Chociaż różnice te nie są drastyczne, wskazują one na trend niższych płac w mniejszych miejscowościach, co może być efektem mniejszej liczby dostępnych projektów oraz niższego popytu na specjalistyczne usługi inżynierskie;
• inżynierów zarabiających powyżej 11 000 zł netto częściej spotyka się w największych miastach. W Warszawie blisko 30% inżynierów osiąga wynagrodzenia powyżej 11 000 zł, co jest najwyższym odsetkiem w porównaniu z innymi regionami. W mniejszych miejscowościach ten odsetek jest znacząco niższy, co potwierdza związek między wielkością aglomeracji a potencjałem do osiągania wyższych dochodów;
• odsetek inżynierów zarabiających w najniższych przedziałach (2000–5000 zł) jest znacznie niższy w większych miejscowościach, zwłaszcza w tych powyżej 500 mieszkańców, co sugeruje, że duże aglomeracje oferują bardziej konkurencyjne wynagrodzenia, nawet na niższych stanowiskach.

Podsumowując:

• branże o wysokim stopniu specjalizacji, takie jak geotechnika, oferują najwyższe wynagrodzenia, co podkreśla znaczenie zaawansowanych kompetencji w sektorze budowlanym;
• inżynierowie, którzy poświęcają więcej czasu na pracę, szczególnie w trybach obejmujących nadgodziny i ciągłe delegacje, są wynagradzani wyższymi zarobkami. To sugeruje, że intensywność pracy jest kluczowym czynnikiem wpływającym na poziom wynagrodzeń;
• wynagrodzenia inżynierów są znacząco wyższe w większych miastach, szczególnie w Warszawie. Wskazuje to na konieczność uwzględniania regionalnych różnic przy planowaniu kariery w sektorze budowlanym;
• zróżnicowanie wynagrodzeń w zależności od branży, formy zatrudnienia oraz lokalizacji podkreśla potrzebę ciągłego monitorowania przez inżynierów rynku pracy i dostosowywania swoich strategii zawodowych do dynamicznie zmieniających się warunków.

dr inż. Krzysztof Kaczorek
Pełnomocnik Dziekana ds. opracowywania opinii i ekspertyz dla podmiotów zewnętrznych, Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Warszawska;
Dyrektor Centrum Analiz Budowlanych, Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej