Jak kwalifikować tak zwany blaszak?

Niestety nie sposób udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, do jakiej kategorii zaliczają się tzw. blaszaki. Wynika to z faktu, że ustawa – Prawo budowlane (dalej Pb) zawiera niewątpliwą lukę w tym zakresie. Brakuje przepisu, który pozwoliłby na pewne zaliczenie blaszaków do określonej kategorii obiektów. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem pozostaje odniesienie do orzecznictwa i doktryny. Trzeba przy tym wyraźnie zaznaczyć, że w pełni poprawna kwalifikacja może mieć miejsce wyłącznie po dokonaniu analizy konkretnego stanu faktycznego, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności danej sprawy. Nie mniej jednak spróbujmy przeanalizować tę kwestię.

Jak wskazano w pierwszym pytaniu, tzw. blaszak to obiekt o lekkiej konstrukcji stalowej posadowiony bezpośrednio na gruncie i niezwiązany z nim w sposób trwały. Aby zakwalifikować go do określonej kategorii obiektów, należy przede wszystkim przeanalizować definicje tychże obiektów.

Fot. stock.adobe/Patryk Kosmider

Obiekt budowlany

Powstaje podstawowe pytanie, czy taki blaszak w ogóle można uznać za „obiekt budowlany”. Zgodnie z art. 3 pkt. 1 Pb przez obiekt budowlany należy rozumieć wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych:

• budynek wraz z instalacjami,
• budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami,
• obiekt małej architektury.

A zatem na pojęcie „obiekt budowlany” składają się trzy różne kategorie obiektów. Zaliczenie blaszaka do którejkolwiek z tych kategorii pozwoliłoby uznać, że jest on obiektem budowlanym. Przyjrzyjmy się zatem kolejnym definicjom.

Budynek

Z art. 3 pkt 2 Pb wynika, że przez budynek należy rozumieć obiekt budowlany, który:

• jest trwale związany z gruntem,
• jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz
• posiada fundamenty i dach.

Aby zakwalifikować dany obiekt do kategorii „budynek”, musi on spełniać wszystkie te warunki łącznie. Ponieważ blaszak nie jest związany z gruntem w sposób trwały, tę kategorię od razu można wykluczyć. Blaszak z pewnością nie jest budynkiem.

Potwierdza to również dotychczasowe stanowisko orzecznictwa. Jako przykład można tu wskazać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 29 lipca 2016 r., w którym sąd ten uznał, że „garaż blaszany nie stanowi budynku w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w zw. z art. 3 pkt 1 lit. b) i art. 3 pkt 2 ustawy Prawo budowlane i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy podatkach i opłatach lokalnych.” [1]

Obiekt małej architektury

Kolejna kategoria, nad którą można by się zastanawiać to „obiekty małej architektury”. W myśl art. 3 pkt 4 Pb przez obiekt małej architektury należy rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności:

1. a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,
2. b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
3. c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

Powyższy przepis zawiera bardzo ogólnikowe stwierdzenie, że chodzi o obiekty „niewielkie”, co budzi natychmiastowe wątpliwości odnośnie konkretnych ich gabarytów. Pomocna jest tu dalsza część definicji zawierająca przykładowe wyliczenie. Wskazane przykłady pozwalają stwierdzić, że blaszak nie mieści się również w tej grupie. Potwierdza to również stanowisko doktryny [2].

Budowla

Istotne jest też pojęcie budowli, które zdefiniowane zostało w art. 3 pkt 3 Pb. Zgodnie z tym przepisem budowlą jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Do przepisu tego odniosło się Ministerstwo Finansów. W piśmie z dnia 25 października 2001 r. resort podkreśla, że wyliczenie wskazane w art. 3 pkt 3 Pb „ma jedynie charakter przykładowy i nie jest wyczerpujące. A zatem, badając czy dany obiekt jest budowlą, należy najpierw ustalić, czy nie jest on budynkiem lub obiektem małej architektury. Wszystkie pozostałe obiekty budowlane stanowiące całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami będą budowlami niezależnie od sposobu ich związania z gruntem” [3].

Ze stanowiska Ministerstwa wynika, że aby uznać blaszak za budowlę musi on spełniać łącznie dwa warunki:

• nie może być ani budynkiem ani obiektem małej architektury,
• musi stanowić całość techniczno-użytkową.

Jak już ustalono powyżej, blaszak nie jest ani budynkiem ani obiektem małej architektury, a więc pierwszy warunek można uznać za spełniony. Zazwyczaj obiekt taki stanowi też pewną całość techniczno-użytkową, a więc i drugi warunek można uznać za spełniony. Wynika z tego, że blaszak z pewnością można uznać za budowlę. Jeśli zaś przyjmiemy, że blaszak jest budowlą, to tym samym jest on również obiektem budowlanym.

Tymczasowy obiekt budowlany

Pozostaje jeszcze pojęcie tymczasowego obiektu budowlanego. Stosownie do art. 3 pkt 5 Pb jest to obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe, przenośne wolno stojące maszty antenowe.

To czy blaszak mieści się w tej kategorii, zależy od funkcji, jaką ma pełnić w tym konkretnym przypadku. Jeśli bowiem ma on być użytkowany tymczasowo i przewidziana jest jego rozbiórka lub przeniesienie w inne miejsce, to można uznać, że blaszak będzie tymczasowym obiektem budowlanym. Z praktyki wynika jednak, że tego rodzaju obiekty przeznaczane są na różnorodne cele. Często zdarza się, że służą one do długoterminowego użytkowania np. pełnią funkcję garaży i nie przewiduje się ich rozbiórki czy przeniesienia. A zatem wszystko zależy od tego, jakie są szczegółowe okoliczności danego przypadku.

Sprawę utrudnia fakt, że stanowisko sądów jest w tym zakresie niejednolite. Trzeba jednak zauważyć, że większość sądów chyli się w kierunku zakwalifikowania blaszaków właśnie do kategorii tymczasowych obiektów budowlanych.

Jako przykład można tu wskazać wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2010 r., w którym sąd ten uznał, że „garaże blaszane należą do kategorii tymczasowych obiektów budowlanych, o których mowa w art. 3 pkt 5 Pb, a które należy zaliczyć do obiektów w rozumieniu art. 3 pkt 1 b Pb.” [4]. Dokładnie taka sama teza sformułowana została w wyroku NSA z dnia 1 kwietnia 2011 r. [5]

Również w wyroku z dnia 30 czerwca 2017 r. NSA uznał, że „obiekty budowlane takie jak garaż blaszany są zasadniczo kwalifikowane do kategorii tymczasowych obiektów budowlanych, o których mowa w art. 3 pkt 5 Pb, a które należy zaliczyć do obiektów w rozumieniu art. 3 pkt 1b Pb.” [6]

Podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 15 marca 2018 r. Sąd wskazał, że „obiekty kontenerowe (w tym konstrukcje typu blaszak, jak ten będący przedmiotem sprawy) stanowią tymczasowe obiekty budowlane, o których mowa w art. 3 pkt 5 Pb, a które należy zaliczyć do obiektów budowlanych w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. b i pkt 3 Pb.” [7]

Czy potrzebne jest pozwolenie lub zgłoszenie?

Wszystkie powyższe ustalenia nie pomagają jednak w odpowiedzi na drugie pytanie, a mianowicie, czy do wybudowania/posadowienia takiego obiektu konieczne jest pozwolenie na budowę bądź zgłoszenie. Artykuł 29 ust. 1 Pb zawiera katalog obiektów, których budowa nie wymaga pozwolenia na budowę ale wymaga zgłoszenia, natomiast w ust. 2 tego przepisu wymienione zostały obiekty, których budowa nie wymaga ani pozwolenia na budowę ani zgłoszenia.

Żadna z kategorii obiektów wymienionych w powyższych przepisach nie pozwala na jednoznaczne zakwalifikowanie do niej tzw. blaszaków. De facto brak więc podstawy prawnej, która uzasadniałaby zwolnienie takich obiektów z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia. Również z orzecznictwa wynika, że co do zasady posadowienie na działce blaszanego garażu wymagać będzie pozwolenia na budowę.

O ile wyroki sadów administracyjnych różnią się co do odpowiedniej kwalifikacji blaszaków, to w kwestii konieczności uzyskania na nie pozwolenia na budowę jest jednoznaczne. Na przykład w tezie wyroku NSA z dnia 7 listopada 2007 r. sąd ten podkreślił, że „usytuowanie blaszanego garażu nie będzie wymagało pozwolenia na budowę jedynie wówczas, gdy spełniać on będzie warunki wynikające z treści art. 29 ust. 1 i 2 Pb.” [8].  Z kolei w uzasadnieniu do tego wyroku NSA wskazał, że „żadna z przesłanek wymienionych w art. 29 i 30 Pb, zwalniająca od uzyskania pozwolenia na budowę (zgłoszenia) nie zaistniała w niniejszej sprawie. Tak więc postawienie przedmiotowego obiektu wymagało uprzedniego uzyskania przez inwestora pozwolenia na budowę. Bez znaczenia, jak to już wyżej zaznaczono, było czy pozostawał on trwale związany z ziemią czy też nie.” [9]

Z kolei w cytowanym już wyroku z dnia 30 czerwca 2010 r. NSA odnosząc się do okoliczności rozpoznawanej sprawy uznał, że „żadna z przesłanek wymienionych w art. 29 i art. 30 Pb, zwalniająca od uzyskania pozwolenia na budowę (zgłoszenia) nie zaistniała w niniejszej sprawie. Nie można przyjąć, aby omawiane w niniejszej sprawie garaże były obiektami, o jakich mowa w art. 29 ust. 1 pkt 25 Pb, bowiem nie można zaliczyć ich do eksponatów wystawowych, nie są one też obiektami przeznaczonymi do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych (art. 29 ust. 1 pkt 24 Pb), jak również obiektami tymczasowymi przewidzianymi do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu (art. 29 ust. 1 pkt 12 Pb). Tak, więc realizacja przedmiotowych garaży wymagała uprzedniego uzyskania przez inwestora pozwolenia na budowę.” [10]

Natomiast w tezie cytowanego również wyroku NSA z dnia 15 marca 2018 r. czytamy, że „konstrukcja art. 29 Pb nie odnosi się wprost do definicji ustawowych zawartych w art. 3 Pb, wskazuje natomiast wyczerpująco rodzaje budów i robót budowlanych nie wymagających pozwolenia na budowę na tle ogólnej zasady wynikającej z art. 28 ust. 1 Pb. Ponieważ obiekt budowlany tego rodzaju, jak konstrukcja typu blaszak, nie został wymieniony w art. 29 ust. 1 i 2 Pb, to sytuacja taka oznacza, że nie był zwolniony z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę. [11]

Trzeba jednak podkreślić, że w przywołanych wyrokach wydając dane orzeczenie sądy odnosiły się każdorazowo do okoliczności rozpoznawanej sprawy, tymczasem w praktyce okoliczności te mogą być przecież całkiem odmienne.

Trzeba podkreślić, że jak wynika z praktyki, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego często zakazują stawiania blaszaków traktując je, może nie zawsze dosłownie jak tymczasowe obiekty budowlane, ale stawiając na równi. Jako przykład można tu wskazać miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części osiedla Bojary w Białymstoku. Przepis § 8 pkt 6 tego planu przewiduje, że „w granicach całego obszaru objętego planem zakazuje się m.in. lokalizacji garaży typu „blaszak”, obiektów tymczasowych (z wyjątkiem kiosków zlokalizowanych przy istniejących i projektowanych przystankach autobusowych) – istniejące garaże tego typu oraz obiekty tymczasowe przeznacza się docelowo do likwidacji”. [12]

Dlatego też wydaje się, że sensownym wyjściem byłoby tu zgłoszenie się do właściwego miejscowo starostwa, a konkretnie do wydziału architektury i budownictwa, z zapytaniem, czy do posadowienia blaszaka (z podaniem dokładnych jego cech oraz okoliczności danego przypadku, tj. opisem działki, na której ma powstać, gabarytów, materiałów użytych do budowy itp.) konieczne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę bądź zgłoszenie budowy. Z uwagi na ewidentną lukę w prawie i różnorodną praktykę poszczególnych gmin w omawianym zakresie, takie rozwiązanie będzie dla inwestora najbezpieczniejsze.

Na zakończenie tego wątku warto zwrócić uwagę, że z do art. 36 ust. 1 Pb wynika, że w decyzji o pozwoleniu na budowę organ administracji architektoniczno-budowlanej określa czas użytkowania tymczasowych obiektów budowlanych, a także termin ich rozbiórki. Z samej istoty tych obiektów wynika, że mogą być posadowione jedynie na określony czas. Brak takiego terminu w decyzji o pozwoleniu na budowę takiego obiektu przesądzałby o jej wadliwości i uzasadniał konieczność stwierdzenia jej nieważności jako wydanej z rażącym naruszeniem przepisów (na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego). To samo dotyczy konieczności określenia terminu rozbiórki takiego obiektu.

>>> Wyślij wniosek z projektem elektronicznie

>>> Dom do 70 m2 bez formalności i kierownika budowy

>>> Dokumentacja do pozwolenia na budowę domu jednorodzinnego

Czy blaszak podlega opodatkowaniu?

Omawiane zagadnienie ma jeszcze jeden istotny aspekt, a mianowicie podatkowy. W tym przypadku wątpliwości sprowadzają się do tego, czy można uznać blaszak za budynek w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: upol), a co za tym idzie, czy taki obiekt podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

Zgodnie z przywołanym przepisem przez budynek należy rozumieć obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Jak widać definicja ta nawiązuje i pokrywa się z definicją budynku wskazaną w przepisach Pb.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione argumenty, trzeba przyjąć, że również na gruncie prawa podatkowego brak podstawy prawnej, która pozwoliłaby na jednoznaczną kwalifikację blaszaka. Ponadto i w tym przypadku podejście organów podatkowych w poszczególnych gminach jest różnorodne. Dlatego też sprawą ich opodatkowania wielokrotnie zajmowały się sądy. I tu znowu interpretacja nie jest jednolita.

Zdaniem niektórych sądów blaszaków zdecydowanie nie można uznać za budynki w rozumieniu Pb, a tym samym obiekty takie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Na przykład w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 29 lipca 2016 r. sąd uznał, że „garaż blaszany nie stanowi budynku w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 upol w zw. z art. 3 pkt 1 lit. b) i art. 3 pkt 2 Pb i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 upol.” [13]

Z kolei inne sądy stoją na stanowisku, że blaszaki są budynkami i w związku z tym należy odprowadzić od nich podatek od nieruchomości. Uznał tak np. WSA w Gliwicach, który w wyroku z dnia 20 lutego 2018 r, wskazał, że „należy zgodzić się z organami podatkowymi, że kompleks 22 garaży blaszanych w dwóch segmentach w zabudowie szeregowej spełnia definicję budynku zawartą zarówno w upol jak i w Pb, a zatem podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości w myśl art. 2 ust. 1 pkt 2 upol.” [14]

Reasumując, również w kwestii opodatkowania blaszaków decydujące będą okoliczności konkretnego przypadku i praktyka stosowana przez organy podatkowe w danej gminie. Dlatego też i w tej sytuacji warto dopytać we właściwym urzędzie. Najlepiej będzie zwrócić się do swojego urzędu skarbowego i (podając szczegółowy opis sprawy) dowiedzieć się, czy w takiej sytuacji trzeba będzie odprowadzić podatek.

Jaka kategoria środków trwałych?

Aby dopełnić temat można jeszcze rozważyć kwestię klasyfikacji blaszaka jako środka trwałego. Jak już ustaliliśmy, blaszany obiekt niezwiązany trwale z gruntem nie powinien być kwalifikowany jako budynek. Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z 10 grudnia 2010 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) do grupy 8 („Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie gdzie indziej niesklasyfikowane”), podgrupy 80 („Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie gdzie indziej niesklasyfikowane”) oraz rodzaju 806 („Kioski, budki, barki, domki campingowe itp.”) zalicza się różne obiekty wolno stojące, niezwiązane w sposób trwały z gruntem. W tej kategorii z pewnością mieszą się omawiane blaszaki.

Katarzyna Czajkowska-Matosiuk

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.);
• Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1170);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2010 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT).

[1] Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 lipca 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 398/16.

[2] Prof. dr hab. Z. Niewiadomski, T. Asman, J. Dessoulavy-Śliwiński, E. Janiszewska-Kuropatwa, A. Plucińska-Filipowicz, J. Siegień, Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2021 r., Legalis.

[3] Pismo Ministerstwa Finansów z 25 października 2001 r., LK-1569/LP/01/MS, Budowla jako przedmiot podatku od nieruchomości.

[4] Wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2010 r., sygn. akt II OSK 1001/09, Legalis.

[5] Wyrok NSA z dnia 1 kwietnia II OSK 1443/06ia 2011 r., sygn. akt II OSK 576/10, Legalis.

[6] Wyrok NSA z 30 czerwca 2017 r., II OSK 2717/15, Legalis.

[7] Wyrok NSA z dnia 15 marca 2018 r., II OSK 1324/16, Legalis.

[8] Wyrok NSA z dnia 7 listopada 2007 r. II OSK 1443/06, Legalis.

[9] Op. cit.

[10] Wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2010 r., sygn. akt II OSK 1001/09, Legalis.

[11] Wyrok NSA z dnia 15 marca 2018 r., II OSK 1324/16, Legalis.

[12] Uchwała Nr Xviii/174/07 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 29 października 2007r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego części osiedla Bojary w Białymstoku (rejon ul. Towarowej, Skorupskiej, Świętojańskiej, J.K. Branickiego, Ogrodowej i Sienkiewicza)m Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 261, poz. 2778 z dnia 3 grudnia 2007 r.

[13] Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 lipca 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 398/16, Legalis.

[14] Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 lutego 2018 r., sygn. akt I SA/Gl 1263/17,  Legalis.