Które elementy instalacji elektrycznej można zaliczyć w myśl ustawy do wyrobów budowlanych?

Ustawa o wyrobach budowlanych określa, które elementy instalacji elektrycznej zaliczane są do danej grupy wyrobów budowlanych. Wyjaśnienia eksperta.

Zwracam się z prośbą o interpretację przepisów dotyczących wprowadzenia do obrotu materiałów budowlanych.
Proszę o wyjaśnienie, czy zabudowywane na stałe w budynku elementy instalacji, np. elementy instalacji elektrycznej jak: łączniki elektryczne świecznikowe; rury instalacyjne giętkie; system rur elektroinstalacyjnych do prowadzenia przewodów; puszki połączeniowe do stałych instalacji elektrycznych; czujniki ruchu; aparatura rozdzielcza i sterownicza niskonapięciowa; kable i przewody elektryczne, są wyrobami budowlanymi w myśl ustawy o wyrobach budowlanych i rozporządzenia nr 305/2011? Spotkałem się z opinią, że z wyliczonych powyżej wyrobów, stanowiących elementy stałej instalacji budynku, do wyrobów budowlanych zaliczyć można jedynie kable i przewody elektryczne. Wynika to z załącznika IV do rozporządzenia nr 305/2011 – tab. 1 Grupy wyrobów i wymagania dotyczące jednostek ds. oceny technicznej (kod grupy 31 – kable zasilania, sterujące i komunikacyjne).

Odpowiada Dorota Cabańska
p.o. Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego
Główny Urząd Nadzoru Budowlanego

Elementy instalacji elektrycznej jako wyroby budowlane – przepisy unijne

Odpowiadając na pytania, przede wszystkim należy wyjaśnić, że załącznik IV tabela 1 do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88 z 4 kwietnia 2011 r., s. 5, z późn. zm.) nie wyznacza zakresu wyrobów, które uważane są za wyroby budowlane. Tabela ta dotyczy bowiem wyłącznie wyznaczania przez państwa członkowskie zakresu upoważnienia jednostek ds. oceny technicznej, upoważnionych do wydawania europejskich ocen technicznych. W myśl bowiem art. 29 ust. 1 rozporządzenia państwa członkowskie mogą wyznaczyć działające na ich terytorium jednostki oceny technicznej, w szczególności dla jednej lub kilku grup wyrobów wymienionych w załączniku IV tabela 1. Z powyższego określenia „w szczególności” wynika, że jednostki oceny technicznej mogą być wyznaczone i mogą wydawać europejskie oceny techniczne również dla wyrobów budowlanych spoza grup wyrobów wymienionych w załączniku IV tabela 1.

elementy instalacji elektrycznej

Fot. stock.adobe/kunakor

Warto natomiast zwrócić uwagę na fakt, że „wyrób budowlany” – stosownie do art. 2 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 305/2011 oraz art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1213) – oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych (przedstawionych w załączniku I do ww. rozporządzenia).

A zatem każdy wyrób, który spełnia kryteria określone w definicji wyrobu budowlanego, jest wyrobem budowlanym w rozumieniu przepisów o wyrobach budowlanych. Jednakże nie wszystkie wyroby budowlane objęte są powyższymi regulacjami.

Sprawdź: Produkty budowlane

Instalacje elektryczne – dobre praktyki. Budynki mieszkalne bez barier

Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych bez barier

Instalacje elektryczne – projektowanie uniwersalne

Wymaganiom rozporządzenia (UE) nr 305/2011 podlegają bowiem wyłącznie wyroby budowlane objęte normami zharmonizowanymi w rozumieniu tego rozporządzenia i te wyroby, dla których wydane zostały europejskie oceny techniczne (na wniosek dobrowolnie złożony przez ich producenta). Dla wyrobów takich ich producent, co do zasady, jest zobowiązany sporządzić deklarację właściwości użytkowych, jak również umieścić oznakowanie CE (zob. art. 4 ust. 1 i art. 8 ust. 2 rozporządzenia oraz art. 5 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych). Przy czym za normy zharmonizowane, w myśl art. 17 ust. 5 rozporządzenia (UE) nr 305/2011, należy obecnie uważać normy ujęte w wykazie odniesień do norm zharmonizowanych, opublikowanym przez Komisję Europejską w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej:

komunikatem Komisji w ramach wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE C 92 z 9 marca 2018 r., s.139), uaktualnionym

decyzją wykonawczą Komisji (UE) 2019/451 z dnia 19 marca 2019 w sprawie norm zharmonizowanych dotyczących wyrobów budowlanych, opracowanych na potrzeby rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 (Dz.Urz. UE L 77 z 20 marca 2019 r. s. 80).

Przykładem normy zharmonizowanej w rozumieniu rozporządzenia nr 305/2011 jest norma EN-50575:2014 Kable i przewody elektroenergetyczne, sterownicze i telekomunikacyjne. Kable i przewody do zastosowań ogólnych w obiektach budowlanych o określonej klasie odporności pożarowej, wraz ze zmianą EN 50575:2014/A1:2016 (do zbioru Polskich Norm wprowadzone normami PN-EN 50575:2015-03 oraz PN-EN 50575:2015-03/A1:2016-11). Zauważyć jednocześnie warto, że z oryginalnego tytułu tej normy (Power, control and communication cables – Cables for general applications in construction works subject to reaction to fire requirements) wynika, że dotyczy ona nie kabli o określonej klasie odporności pożarowej, lecz kabli o określonej klasie reakcji na ogień.

Również według tej normy określono (rozdz. 1) wymagania dotyczące reakcji na ogień, metody badań oraz oceny kabli i przewodów zasilających, sterowniczych i telekomunikacyjnych stosowanych w obiektach budowlanych i podlegających wymaganiom w zakresie reakcji na ogień. Kable i przewody objęte zakresem tej normy przeznaczone są do dostarczania energii elektrycznej i zastosowań komunikacyjnych w budynkach oraz innych obiektach w celu ograniczenia powstawania i rozprzestrzeniania się ognia i dymu. Jednocześnie – co wymaga podkreślenia – zgodnie z uwagą zawartą w rozdz. 1, norma ta nie zastępuje wymagań w zakresie właściwości elektrycznych, mechanicznych i środowiskowych, które są kluczowe dla wykazania zgodności z innymi normami/specyfikacjami dotyczącymi kabli i przewodów.

Elementy instalacji elektrycznej jako wyroby budowlane – przepisy krajowe

Natomiast krajowym wymaganiom, obejmującym m.in. obowiązek sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych i umieszczenia znaku budowlanego, stosownie do art. 5 ust. 2 i art. 8 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych, podlegają wyłącznie te wyroby budowlane, które spełniają jednocześnie wszystkie poniższe warunki:

nie podlegają wymaganiom rozporządzenia (UE) nr 305/2011 (tj. nie są objęte w pełni normą zharmonizowaną w rozumieniu tego rozporządzenia ani uzyskaną dobrowolnie przez ich producenta europejską oceną techniczną);
do obrotu są wprowadzane w Polsce lub są udostępniane na polskim rynku krajowym, a jednocześnie nie stanowią wyrobów budowlanych legalnie wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim lub Turcji, spełniających wymagania 5 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych;
zostały uwzględnione w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. poz. 1966, z późn. zm.), który określa grupy wyrobów budowlanych objętych obowiązkiem sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

Spośród wyrobów stosowanych przy wykonywaniu instalacji elektrycznych w załączniku nr 1 zostały uwzględnione te, które związane są z zapewnieniem bezpieczeństwa pożarowego.

Na przykład w grupie wyrobów budowlanych lp. 10 Stałe urządzenia przeciwpożarowe (wyroby do wykrywania i sygnalizacji pożaru, wyroby do kontroli rozprzestrzeniania ciepła i dymu oraz tłumienia wybuchu, systemy ewakuacyjne), m.in. zostały ujęte poniższe elementy instalacji elektrycznej:

systemy sygnalizacji pożarowej – zestawy: zestawy sygnalizacyjno-alarmowe, zestawy sygnalizacji pożarowej, systemy alarmowe, systemy transmisji alarmów pożarowych;
systemy sygnalizacji pożarowej – elementy składowe (określone): m.in. czujki pożarowe, urządzenia sterujące i sygnalizujące, izolatory zwarć, źródła zasilania, urządzenia wejścia/wyjścia, wyniesione wskaźniki zadziałania;
systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła – elementy składowe (określone): m.in. urządzenia sterujące i sygnalizujące, źródła zasilania, siłowniki liniowe i siłowniki obrotowe;
systemy ewakuacyjne – zestawy (określone), m.in. systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego;
systemy ewakuacyjne – elementy składowe (określone): in. urządzenia sterujące i sygnalizujące, źródła zasilania oprawy oświetleniowe do dynamicznego oświetlenia ewakuacyjnego;
przeciwpożarowe wyłączniki prądu – zestawy;
przeciwpożarowe wyłączniki prądu – elementy składowe: urządzenia uruchamiające, urządzenia sygnalizujące, urządzenia wykonawcze.

Z kolei grupa wyrobów budowlanych lp. 37 Kable zasilające, sterujące i komunikacyjne obejmuje:

Kable zasilające, kable sterujące i kable komunikacyjne, osłony do ochrony kabli zasilających, kabli sterujących i kabli komunikacyjnych oraz ich połączeń (puszki instalacyjne) – jednak wyłącznie te, które przeznaczone są do zastosowań podlegających wymaganiom w zakresie reakcji na ogień lub odporności ogniowej (przy czym sporządzana dla nich krajowa deklaracja właściwości użytkowych uwzględnia jedynie właściwości użytkowe dotyczące reakcji na ogień i/lub odporności ogniowej).
Zespoły kablowe(tj. kable zasilające, kable sterujące i kable komunikacyjne wraz z ich zamocowaniami) do systemów zasilania i sterowania urządzeniami służącymi ochronie przeciwpożarowej – jednak wyłącznie te, które przeznaczone są do zastosowań podlegających wymaganiom w zakresie odporności ogniowej.

Sprawdź: