Odpowiedzialność biura projektowego za szkodę wyrządzoną błędem projektowym

Nasze rozważania podejmujemy w świetle sporu sądowego, który toczył się przez kilka lat przed gdańskimi sądami¹, gdzie pozwanym było biuro projektowe działające w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Fot. stock.adobe/Andrei Merkulov

Odpowiedzialność biura projektowego. Stan faktyczny w sprawie

Powodem w sprawie była gmina, a pozwanym było biuro projektowe oraz jego ubezpieczyciel. Gmina domagała się odszkodowania w wysokości 280 340 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania. Pozew został wniesiony w lipcu 2009 r.

W jego uzasadnieniu wskazano, że gmina 1 stycznia 1994 r. zawarła ze spółką S umowę o zastępstwo inwestycyjne. Na jej podstawie 20 września 2001 r.  spółka S zawarła z pozwanym biurem umowę dotyczącą wykonania projektu budowlano-wykonawczego kanalizacji sanitarnej i wodociągu w Gdańsku.

W kontrakcie tym spółka S wystąpiła jako inwestor zastępczy gminy, działający w imieniu własnym, lecz na jej rzecz. Na podstawie sporządzonego przez biuro projektowe projektu został wybudowany rurociąg, który następnie nie został odebrany ze względu na stwierdzone wady (uszkodzenia w postaci pęknięć i ugięć). Koszty naprawy rurociągu, poniesione przez wykonawcę, wyniosły 280 340 zł. Wykonawca wystąpił do gminy o pokrycie tych kosztów. Sąd Okręgowy w Gdańsku uwzględnił roszczenie wykonawcy i zasądził od gminy jako inwestora wynagrodzenie za wykonane roboty budowlane, uznając, że nie doszło do uchybień po stronie wykonawcy. Tym samym gmina stała się poszkodowanym i uznała, że odpowiedzialnym za szkodę jest biuro projektowe. Pozwane biuro w 2004 r. w ramach rękojmi, na wezwanie gminy wykonało projekt zamienny rurociągu. Projekt uwzględniał sugestie wykonawcy oraz uwagi zawarte w opinii prywatnej Politechniki Gdańskiej, dotyczące błędnego rozmieszczenia pali wspierających rurociąg oraz materiału koniecznego do podtrzymywania rur kanalizacyjnych. Gmina uzasadniając odpowiedzialność biura projektowego wskazała, że pozwany nie uwzględnił szczególnego charakteru podłoża w miejscu montażu rurociągu i nie przeprowadził badań oraz analiz właściwych dla rzetelnego sporządzenia projektu. Dokumentacja ta została przygotowana dopiero w styczniu 2004 r., czyli przed wykonaniem projektu zamiennego. Zdaniem powoda takie zaniechanie pozwanego biura projektowego było zawinione, biorąc pod uwagę profesjonalny charakter jego działalności.

W odpowiedzi na pozew pozwane biuro projektowe wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Jako argumenty wskazano:

a) przedawnienie roszczenia, jako że pozwane biuro projektowe zawarło ze spółką S umowę o dzieło, a wszystkie roszczenia z tytułu tej umowy przedawniają się po dwóch latach od daty oddania dzieła;

b) brak legitymacji po stronie powoda, jako że pozwanego biura projektowego nie łączył z gminą żaden stosunek zobowiązaniowy;

c) niewykazanie wysokości szkody.

Sąd I instancji – Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z 21 października 2010 r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd II instancji – Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 19 maja 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał Sądowi Okręgowemu w Gdańsku sprawę do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd apelacyjny wskazał, iż sąd okręgowy błędnie przyjął, że niezachowanie poziomu staranności, o którym mowa w art. 355 k.c., jest wyłącznie nienależytym wykonaniem zobowiązania umownego w rozumieniu art. 471 k.c.

W argumentacji sądu wskazano, że jednocześnie można zarzucić sprawcy szkody niedbalstwo znamionujące naruszenie norm powszechnie obowiązujących.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny w Gdańsku zważył, iż nie doszło do przedawnienia roszczenia powódki.

Polecamy: Bezpieczny kierownik budowy

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, 11 kwietnia 2014 r. zapadł wyrok, zgodnie z którym sąd zasądził od pozwanych biura projektowego oraz jego ubezpieczyciela na rzecz gminy kwotę 148 572,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 13 lipca 2009 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że zapłata powyższej kwoty przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego.

W uzasadnieniu wyroku sąd orzekł, że pozwane biuro projektowe ponosi winę za swoją działalność, tj. za wadliwie sporządzony projekt budowlany i wykonawczy w sierpniu 2002 r. Projekt ten został opracowany przez pozwaną spółkę z naruszeniem licznych norm prawa budowlanego. Biuro projektowe jest profesjonalistą, a jego należytą staranność należy oceniać zgodnie z wymogami art. 355 k.c.

Tab. Etapy sprawy

Odpowiedzialność biura projektowego

Na podstawie powyższego stanu faktycznego można wyciągnąć następujące wnioski:

1. Pracownia projektowa jako przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za swoje działania lub zaniechania wobec kontrahenta. Nie może uwolnić się od odpowiedzialności poprzez wskazanie, że błąd został popełniony przez pracownika lub podwykonawcę. Pracownia projektowa ponosi odpowiedzialność za swoich pracowników, zgodnie z przepisami kodeksu pracy (art. 120 k.p.), za czynności podwykonawców odpowiada jak za swoje własne działania (art. 474 k.c.).
2. Przedawnienie roszczeń z tytułu umowy (np. zlecenia, o dzieło) nie oznacza, że roszczenia nie mogą być dochodzone w oparciu o ogólną zasadę odpowiedzialności, jeżeli poszkodowany wykaże zawinione naruszenie obowiązujących przepisów i norm przez przedsiębiorcę. Wówczas termin przedawnienia roszczeń wynosi 3 lata od momentu, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia, nie więcej jednak niż 10 lat od zdarzenia wyrządzającego szkodę.
3. Roszczenia może dochodzić również podmiot, który nie jest stroną umowy, jeżeli wykaże zawinione naruszenie obowiązujących przepisów i norm oraz wynikłą z tego swoją szkodę.

Sprawdź: Ubezpieczenie OC inżynierów budownictwa. 5 ważnych pytań

Ubezpieczenie biura projektowego

Przedsiębiorca przyjmujący zlecenie na projekt powinien rozważyć, czy jego interesy są w pełni chronione zakresem posiadanego ubezpieczenia. Warto wskazać, że obowiązkowe ubezpieczenie OC, którym objęty jest każdy projektant, może okazać się nieprzydatne w sytuacji roszczenia skierowanego do pracowni projektowej w opisanym stanie faktycznym. Obowiązkowe ubezpieczenie OC dotyczy bowiem wyłącznie osób fizycznych wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w zakresie posiadanych uprawnień budowlanych.

Pracownia, która:

a) zatrudnia osoby z uprawnieniami budowlanymi na umowę o pracę;

b) korzysta z podwykonawców;

c) przyjmuje zlecenia na projekty wielobranżowe;

d) przyjmuje zlecenia na czynności zastępstwa inwestorskiego, kierowania projektem, zarządzania projektem;

e) działa w formie spółki (np. sp. z o.o.), powinna rozważyć zawarcie dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Zobacz: Wypadek przy pracy na budowie – możliwe roszczenia wobec inżynierów budownictwa

Na rynku dostępne jest ubezpieczenie OC dla pracowni projektowych, w ramach którego ochroną objęte są m.in.:

a. szkody wyrządzone przez ubezpieczającego zarówno jego kontrahentom, jak i osobom trzecim, z którymi nie łączy go więź umowna;

b. szkody wyrządzone przez pracowników i podwykonawców ubezpieczającego;

c. czyste straty finansowe poniesione przez poszkodowanego, w tym koszty przebudowy przedmiotu prac projektowych;

d. szkody wynikłe z czynności zawodowych wykonanych lub zaniechanych w okresie ubezpieczenia, niezależnie od tego, kiedy zostanie zgłoszone roszczenie z tego tytułu, z zastrzeżeniem ustawowych terminów przedawnienia.

W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących optymalnego ubezpieczenia OC biura projektowego, można kontaktować się, pisząc na adres e-mail:

inzynierowie@ag.ergohestia.pl

¹Sygnatura sprawy: SO w Gdańsku, Wydział Cywilny XV C 687/12.

Maria Tomaszewska-Pestka, Agencja Wyłączna ERGO Hestia
Anna Sikorska-Nowik, Biuro Ubezpieczeń Korporacyjnych ERGO Hestia

WYSZUKAJ: produkty budowlane