Wybrane zmiany w roku 2015.
Unormowanie przepisami obowiązującego prawa procesu budowlanego w Polsce ma już długą historię. Obecnie środowisko inżynierów budownictwa, inwestorów i nie tylko oczekuje ostatecznego opracowania i uchwalenia od dawna zapowiadanego, dobrze przygotowanego kodeksu, regulującego kompleksowo proces inwestycyjno-budowlany. Pierwszym aktem prawnym w historii naszej państwowości regulującym te zagadnienia było rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowie osiedli (t.j. Dz.U. z 1939 r. Nr 34, poz. 216 z późn. zm.). Rozporządzenie to wzorowane na ustawodawstwie austriacko-węgierskim było na ówczesne czasy swoistym kodeksem budowlanym. Zawierało w swoich uregulowaniach (w odniesieniu do obecnej rzeczywistości) przynajmniej cztery obecne przepisy związane z budownictwem (ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, prawo budowlane, ustawę o wyrobach budowlanych czy warunki techniczne). Kolejnym aktem prawnym regulującym wymienione zagadnienia była ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 7, poz. 46 z późn. zm.), zastąpiona ustawą z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.). Ustawa ta charakteryzowała się tym, że zniosła obowiązek zdawania egzaminów przed uzyskaniem uprawnień budowlanych. Obowiązywała od 1 marca 1975 r. do końca 1994 r.
© ferkelraggae – Fotolia.com
Ostatnią podstawową ustawą w budownictwie, obowiązującą do dzisiaj, jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) – dalej Pb. Uregulowania tej ustawy od dawna nie przystają do obecnych wymogów w procesie inwestycyjno-budowlanym. Ustawa doczekała się ponad 70 nowelizacji i wymaga dalszych radykalnych zmian. Niezbędne jest od dawna opracowanie kompleksowej normy regulującej proces budowlany, tj. kodeksu budowlanego. Niestety według autora i nie tylko dotychczasowe poczynania w tym zakresie należy uznać za niezadowalające.
Ostatniej większej nowelizacji obowiązującego Prawa budowlanego Sejm RP dokonał ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 443). Założeniem i celem autorów było znaczące zliberalizowanie obecnych przepisów pod kątem ułatwień w realizacji niewielkich obiektów budowlanych. Znaczna część zainteresowanych (w tym inwestorów) uważa tę liberalizację Prawa budowlanego za pozorną. Taka jest również opinia części środowiska inżynierów, związanych zawodowo z budownictwem. Podaję istotniejsze wybrane zmiany przepisów w Prawie budowlanym obowiązujące już od 28 czerwca 2015 r.
W przepisach ogólnych zmieniono w art. 3 pkt 1 i 20:
– zgodnie ze zmianą obiekt budowlany – to budynek, budowla bądź obiekt: małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych,a
– obszar oddziaływania obiektu – to teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy, tego terenu.
Nastąpiła zmiana art. 20 w ust. 1 Pb dotycząca podstawowych obowiązków projektanta, do których należą obecnie m.in.:
– opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej(skrócono – skondensowano przepis)
– oraz dodano w pkt 1c dodatkowy obowiązek: określenie obszaru oddziaływania obiektu.
Najistotniejsze zmiany nastąpiły w art. 29 ust. 1 Pb. I tak pozwolenia na budowę obecnie NIE wymaga budowa m.in.:
– wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;
– wolno stojących parterowych budynków gospodarczych w tym garaży, altan oraz przydomowych ganków i oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki;
– wolno stojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m2 powierzchni działki;
– wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych o kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2;
– wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki (obiekty takie nie wymagają również zgłoszenia zamiaru ich budowy);
– przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę (dotychczas przepis ten odnosił się tylko do indywidualnych przydomowych oczyszczalni);
– zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3;
– parterowych budynków o powierzchni zabudowy do 35 m2, służących jako zaplecze do bieżącego utrzymania Unii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa;
– zjazdów z dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych oraz zatok parkingowych na tych drogach(dotychczas zwolnione z uzyskania pozwolenia były tylko zatoki);
– przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m2 (było do 30 m2 powierzchni basenów i oczek wodnych);
– sieci:
a) elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV,
b) wodociągowych,
c) kanalizacyjnych,
d) cieplnych,
e) telekomunikacyjnych
(znaczna liberalizacja przepisów – bez pozwolenia na budowę można było budować tylko telekomunikacyjne linie kablowe);
– instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i telekomunikacyjnych wewnątrz budynku:
– poligonowych obiektów budowlanych, w szczególności: stanowisk obronnych, przepraw, budowli ziemnych, budowli fortyfikacyjnych, instalacji tymczasowych oraz obiektów kontenerowych, lokalizowanych na terenach zamkniętych wyznaczonych przez Ministra Obrony Narodowej do prowadzenia ćwiczeń wojskowych z wykorzystaniem obozowisk potowych oraz umocnień terenu do pozoracji bezpośredniego prowadzenia walki(dodany pkt 29).
Zmiany nastąpiły również w art. 29 ust. 2 Pb – roboty budowlane, które obecnie nie wymagają pozwolenia na budowę i polegają na:
– remoncie obiektów budowlanych;
– przebudowie obiektów, o których mowa w art. 29 ust. 1;
– przebudowie budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania tych budynków;
– remoncie lub przebudowie urządzeń budowlanych;
– dociepleniu budynków o wysokości do 25 m(dotychczas pozwolenie na wykonanie tych robót nie było wymagane do 12 m wysokości budynków – obecnie roboty takie nie wymagają żadnych procedur administracyjnych);
– wykonywaniu i przebudowie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych (wszystkich bez wyjątku, np. stawów);
– wykonywaniu obudowy ujęć wód podziemnych;
– przebudowie sieci gazowych oraz elektroenergetycznych innych niż wymienione w ust. 1 pkt 19a lit. a. Uchylono przepis art. 29 ust. 2 pkt 13 i 17 (dotyczący wykonywania podczyszczeniowych robót czerpalnych oraz instalowania kabli telekomunikacyjnych w kanalizacji kablowej).
Nadal pozwolenia na budowę będą wymagały roboty budowlane wykonywane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków, a na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymagają zgłoszenia. Istotne jest również to, że po wejściu w życie nowych przepisów zgłoszenia wymaga budowa ogrodzeń tylko o wysokości powyżej 2,20 m.
Uwaga: Inwestor zamiast dokonania zgłoszenia dotyczącego robót budowlanych, o których mowa w art. 30 ust. 1 Pb, będzie mógł wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę (nowy przepis – art. 30 ust. 1 pkt 1).
W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada obecnie na zgłaszającego (w drodze postanowienia) obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia – wnosi sprzeciw w drodze decyzji. Nałożenie takiego obowiązku przerywa bieg terminu na wniesienie sprzeciwu (30 dni).
W przypadku gdy organ nie wniesie sprzeciwu, projekt budowlany dotyczący budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a Pb, oraz przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b Pb, podlega ostemplowaniu. Organ ma dokonywać ostemplowania niezwłocznie po upływie terminu na wniesienie sprzeciwu.
Zgodnie z przeredagowanym art. 30 ust. 6 pkt 2 organ wnosił będzie sprzeciw jeżeli – budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy (…) lub inne przepisy.Za dzień wniesienia sprzeciwu nowe przepisy uznają dzień nadania decyzji w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r – Prawo pocztowe (Dz.U. poz. 1529) albo w przypadku, o którym mowa w art. 391 Kodeksu postępowania administracyjnego, dzień wprowadzenia do systemu teleinformatycznego(nowy przepis art. 30 ust. 6a).
Właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji (…) obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia (…), jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy lub spowodować:
1) zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
2) pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,
3) pogorszenie warunków zdrowotno- -sanitarnych,
4) wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich (zmienione wprowadzenie do obowiązującego art. 30 ust. 7).
Dodano nowy i istotny art. 30a.
W przypadku zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a (wtym budynków mieszkalnych jednorodzinnych), właściwy organ ma obowiązek zamieszczać w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej obsługującego go urzędu w terminie 3 dni od dnia:
1) doręczenia zgłoszenia – informację o dokonaniu zgłoszenia, zawierającą imię i nazwisko albo nazwę inwestora oraz adres i opis projektowanego obiektu:
2) wniesienia sprzeciwu – informację o dacie jego wniesienia:
3) upływu terminu, o którym mowa w art. 30 ust. 5 – informację o braku wniesienia sprzeciwu.
Zmiany nastąpiły również w art. 34 (wymagania dotyczące zawartości projektu budowlanego), który obecnie powinien zawierać również:
– stosownie do potrzeb w przypadku drogi krajowej lub wojewódzkiej, oświadczenie właściwego zarządcy drogi o możliwości połączenia działki z drogą, zgodnie z przepisami o drogach publicznych(zmiana ust. 3 pkt 3 Pb):
– informację o obszarze oddziaływania obiektu(nowy przepis ust. 3 pkt 5 Pb).
W art. 36a Pb dodano dość istotny ust. 1a w brzmieniu:
Istotne odstąpienie od projektu budowlanego złożonego wraz ze zgłoszeniem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b, wobec którego właściwy organ nie wniósł sprzeciwu, jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej całego zamierzenia budowlanego.
Uwaga: Prawa i obowiązki wynikające ze zgłoszenia, wobec którego organ nie wniesie sprzeciwu, mogą być przeniesione na rzecz innej osoby w drodze decyzji(nowy przepis art. 40 ust. 4 Pb).
Zgodnie ze zmienionym art. 43: Obiekty budowlane wymagające pozwolenia na budowę oraz obiekty, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a-20(realizowane na podstawie zgłoszenia po wejściu w życie omawianej nowelizacji), podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu – geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmującej ich położenie na gruncie(ust. 1). Obowiązkowi geodezyjnego wyznaczenia (…) nie podlega przyłącze, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, jeżeli jego połączenie z siecią znajduje się na tej samej działce co przyłącze lub na działce do niej przyległej(ust. 1a).
Ważne i praktyczne jest uproszczenie procedury, polegające na tym, że w przypadku zmiany:
1) kierownika budowy lub kierownika robót,
2) inspektora nadzoru inwestorskiego,
3) projektanta sprawującego nadzór autorski
– inwestor będzie dołączał do dokumentacji budowy oświadczenia o przejęciu obowiązków przez osoby wymienione w pkt 1-3(art. 44). Zmieniony został art. 48 ust. 1. Właściwy organ będzie mógł nakazać (z zastrzeżeniem ust. 2), w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego:
1) bez wymaganego pozwolenia na budowę albo
2) bez wymaganego zgłoszenia dotyczącego budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia.
Art. 49 zmieniony ust. 3: W przypadku stwierdzenia naruszeń(zgodności, kompletności i wykonania projektu przez uprawniona osobę) […] właściwy organ będzie nakładał postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, w określonym terminie, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję(o rozbiórce). [,,,] Decyzję tę wydaje się również w przypadku nie- uiszczenia w terminie opłaty legalizacyjnej z zastrzeżeniem art. 49c ust. 2. Do opłat legalizacyjnych, o których mowa w art. 49 ust. 1 i art. 49b ust. 4, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012r poz. 749, z późn. zm., z tym że uprawnienia organu podatkowego przysługują wojewodzie (nowy art. 49c ust. 1 Pb).
Dość istotnie zmieniono art. 54 i 55. Do użytkowania obiektu budowlanego, na którego budowę wymagane jest pozwolenie na budowę albo zgłoszenie budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a i 19a, można obecnie przystąpić, z zastrzeżeniem art. 55 i art. 57(gdy konieczne jest pozwolenie na użytkowanie), po zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy, jeżeli organ ten, w terminie 14 dni( było 21 dni) od dnia doręczenia zawiadomienia, nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji(art. 54 Pb).
Znacznie zliberalizowano przepisy art. 55 ust. 1 – wprowadzając wyjątki, kiedy inwestor nie będzie musiał uzyskiwać pozwolenia na użytkowanie. Obecnie przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli:
1) na budowę obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na budowę i jest on zaliczony do kategorii:
a) V, IX-XVI,
b) XVII – z wyjątkiem warsztatów rzemieślniczych, stacji obsługi pojazdów, myjni samochodowych i garaży do pięciu stanowisk włącznie,
c) XVIII – z wyjątkiem obiektów magazynowych: budynki składowe, chłodnie, hangary i wiaty, a także budynków kolejowych: nastawnie, podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe i myjnie taboru kolejowego,
d) XX,
e) XXII – z wyjątkiem placów składowych, postojowych i parkingów,
f) XXIV – z wyjątkiem stawów rybnych,
g) XXVII – z wyjątkiem jazów, wałów przeciwpowodziowych, opasek i ostróg brzegowych oraz rowów melioracyjnych,
h) XXVIII-XXX
– o których mowa w załączniku do ustawy;
2) zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 49 ust. 5 albo art. 51 ust. 4;
3) przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych.
Uwaga: Inwestor zamiast dokonania zawiadomienia o zakończeniu budowy może wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (art. 55 ust. 2 Pb).
Dodano ponadto w art. 56 ust. 1a – obowiązkowe zawiadomienie PIS (Sanepidu) i PSP – Przepisy ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy projekt budowlany obiektu budowlanego nieobjętego obowiązkiem uzyskania pozwolenia na użytkowanie wymagał uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej lub wymagań higienicznych i zdrowotnych.
Rejestry wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę oraz rejestr zgłoszeń dotyczących budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a,muszą być prowadzone w sposób uniemożliwiający zmianę dokonanych wpisów(art. 82b ust. 6). Do spraw wszczętych [1] niezakończonych decyzją ostateczną do dnia 28 czerwca 2015 r., tj. wejścia w życie omówionej nowelizacji ustawy – Prawo budowlane, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Na koniec moje życzenie i myślę, że całego środowiska inżynierów budownictwa – oby wreszcie powstał oczekiwany od dawna, komplementarny i dobry kodeks urbanistyczno-budowlany, dotyczący odpowiednich regulacji prawnych procesu inwestycyjno-budowlanego w Polsce.
mgr inż. Wiesław Bocheńczyk