Strony umowy o wykonanie kosztorysu inwestorskiego powinny ustalić i zapisać w założeniach wyjściowych do tego kosztorysu lub w umowie, bądź załączniku do niej wymagania w zakresie przedmiaru robót stanowiącego część składową omawianego kosztorysu.
Czytelnik prosi o wyjaśnienie, jakie są aktualne wymagania dotyczące zasad i formy wykonania przedmiaru robót, będącego częścią składową kosztorysu inwestorskiego.
W szczególności pytanie dotyczy obowiązku podawania w każdej pozycji tego przedmiaru numeru odpowiedniej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (STWiORB) oraz szczegółowego opisu robót lub wskazywania podstaw ustalających ich szczegółowy opis.
Fot. © ferkelraggae – Fotolia.com
Odpowiada mgr inż. Wiesława Sikorska-Ożgo – ekspert systemu Sekocenbud.
Pojęcie przedmiaru robót, stanowiącego część składową kosztorysu inwestorskiego, zdefiniowane zostało w § 1 ust. 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004 r w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. Nr 130, poz. 1389), które weszło w życie 23 czerwca 2004 r. Zgodnie z tą definicją przedmiar robót to „opracowanie zawierające zestawienie przewidywanych do wykonania robót w kolejności technologicznej ich wykonania, wraz z ich szczegółowym opisem, miejscem wykonania lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis, z wyliczeniem i zestawieniem ilości jednostek miar robót podstawowych oraz wskazaniem podstaw do ustalenia cen jednostkowych robót lub jednostkowych nakładów rzeczowych.”
W podstawach opracowania kosztorysu inwestorskiego podanych w § 3 ust. 1 cytowanego rozporządzenia pominięto przedmiar robót. Taki zapis sugeruje, że przedmiar robót do kosztorysu inwestorskiego nie stanowi odrębnej podstawy opracowania omawianego kosztorysu, lecz jest jego częścią składową, co wynika z § 7 pkt. 3 tego aktu prawnego. Analizując omawiane podstawy:
- dokumentacja projektowa;
- specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych;
- założenia wyjściowe do kosztorysowania;
- ceny jednostkowe robót podstawowych;
można zauważyć, że należą do nich dokumentacja projektowa i specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych. Zakres dokumentacji projektowej określono w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. Nr 202, poz. 2072 – tekst jedn. Dz.U. z 2013 r Nr 0, poz. 1129). Problem w tym, że przedmiar robót stanowiący część składową dokumentacji projektowej – w rozporządzeniu z 2 września 2004 r. zdefiniowany został inaczej niż przedmiar będący elementem kosztorysu inwestorskiego, którego definicję zamieszczono w regulacji prawnej z 18 maja 2004 r. W wymaganiach określających zakres przedmiaru robót, wchodzącego w skład dokumentacji projektowej, zapisanych w rozporządzeniu z 2 września 2004 r., zrezygnowano bowiem z konieczności wskazywania – w poszczególnych pozycjach przedmiarowych podstaw do ustalenia cen jednostkowych lub jednostkowych nakładów rzeczowych, wprowadzono natomiast obowiązek podawania w każdej pozycji właściwych Specyfikacji Technicznych Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (STWiORB).
Dualizm definicyjny tego samego pojęcia w dwóch uzupełniających się aktach prawnych, przy jednoczesnym pominięciu przedmiaru robót w podstawach sporządzania kosztorysu inwestorskiego (§ 3 ust. 1 rozporządzenia z 18 maja 2004 r.), często prowadzi do sporów i nieporozumień pomiędzy zamawiającymi i autorami poszczególnych składników dokumentacji przetargowej.
Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że przy obecnej swobodzie kontraktowania tylko zasady i forma wykonania przedmiaru robót przekazywanego oferentom, czyli stanowiącego element dokumentacji projektowej, a więc zdefiniowanego w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r o dokumentacji projektowej, są właściwe. W warunkach rynkowych podstawy do ustalenia cen jednostkowych robót lub jednostkowych nakładów rzeczowych, których obowiązek wskazywania narzucony został w przedmiarze robót stanowiącym część składową kosztorysu inwestorskiego (§ 1 ust. 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004 r), powinny być ewentualnie podawane dopiero przy wycenie kosztorysowanych robót, a nie na etapie określania ich ilości.
Przy wyliczaniu ilości robót niezbędne jest natomiast prezentowanie w każdej pozycji przedmiaru szczegółowego opisu robót lub wskazanie podstaw ustalających ten opis, a także określenie zakresu robót oraz zasad ich przedmiarowania. Wszystkie te informacje, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 2 września 2004 r. o dokumentacji projektowej, winny być podane w Specyfikacjach Technicznych Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. Stąd w przedmiarze robót stanowiącym element dokumentacji projektowej zachodzi konieczność wskazywania właściwych STWiORB dla każdej pozycji. Takiego wymogu formalnego nie ma w odniesieniu do przedmiaru robót będącego integralną częścią kosztorysu inwestorskiego.
Opisany stan prawny, w szczególności dualizm definicyjny pojęcia „przedmiar robót”, powinien być zmieniony. Do czasu wprowadzenia zmian w cytowanych rozporządzeniach strony umów, dotyczących opracowania dokumentacji przetargowych robót budowlanych, winny zwracać szczególną uwagę na poprawność i jednoznaczność zapisów odnoszących się do przedmiarów robót, szczególnie przedmiarów będących częścią składową kosztorysu inwestorskiego. Formalnie bowiem w przedmiarze takim (zgodnie z definicją z rozporządzenia z 18 maja 2004 r.) nie ma obowiązku podawania w każdej pozycji numeru właściwej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. Jest natomiast obowiązek zamieszczania szczegółowych opisów robót lub wskazania podstaw ustalających szczegółowy opis. Obecnie jedynymi dokumentami stanowiącymi m.in. obowiązującą podstawę sporządzania kosztorysu inwestorskiego (§ 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004 r.) i zawierającymi szczegółowy opis robót są właśnie Specyfikacje Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (STWiORB). W praktyce więc bez podawania w przedmiarze – stanowiącym integralną część kosztorysu inwestorskiego – kodów odpowiednich specyfikacji (STWiORB) trudno wywiązać się z wymogu wskazywania podstaw ustalających szczegółowy opis robót. Można oczywiście w każdej pozycji tego przedmiaru zamieszczać odpowiednie symbole bazy normatywnej (KNR, KNNR), szczegółowe opisy robót lub do omawianego przedmiaru dołączać załączniki z opisami, ale rozwiązania takie wydają się mało racjonalne w sytuacji, gdy Specyfikacje Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stanowią obowiązującą podstawę sporządzania kosztorysu inwestorskiego.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że wskazywanie obecnie symboli bazy normatywnej do opisu robót często jest nieprawidłowe, ponieważ w większości katalogów – szczególnie opracowanych w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia – ujęte są roboty niespełniające bieżących wymagań technicznych. Natomiast podawanie miejsc wykonania robót nie zwalnia z obowiązku ich opisu lub wskazania źródła opisu, bowiem stanowi jedynie informację pomocniczą do wyliczenia ilości robót, a nie określenia ich jakości, zakresu i wymagań dotyczących parametrów technicznych. Reasumując, w obecnym stanie prawnym to strony umowy o wykonanie kosztorysu inwestorskiego powinny ustalić i zapisać w założeniach wyjściowych do tego kosztorysu lub w umowie, bądź załączniku do niej wymagania w zakresie przedmiaru robót stanowiącego część składową omawianego kosztorysu. Aktualnie bowiem, przy swobodzie kontraktowania oraz przy niekonsekwencji i niejednoznaczności w przepisach prawa w analizowanym zakresie, najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie zasady przyjmowania takiej samej systematyki, opisów robót, jednostek miary oraz identycznych wyliczeń ilości robót w obydwu przedmiarach robót, tzn. w przedmiarze będącym częścią składową kosztorysu inwestorskiego oraz przedmiarze stanowiącym element dokumentacji projektowej. W praktyce taki sposób postępowania, choć czasami nieco komplikuje wycenę w kosztorysie inwestorskim, skutkuje jednak uzyskaniem bardzo istotnej dla zamawiającego porównywalności kosztorysu inwestorskiego i kosztorysów ofertowych. Zobowiązuje on jednak – szczególnie zamawiającego – do zabezpieczenia w umowie bądź załączniku do niej lub założeniach wyjściowych do kosztorysowania odpowiednich, jednoznacznych zapisów, przede wszystkim wymagań dotyczących zasad, podstaw i formy sporządzenia przedmiaru robót stanowiącego integralną część kosztorysu inwestorskiego.
