Zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń mokrych z agresywnymi mediami – cz. II

Podłoże pod chemoodporne uszczel­nienie zespolone musi umożliwić przejęcie przede wszystkim obciążeń mechanicznych. Dlatego za odpowied­nie podłoża pod poziome uszczelnienia zasadniczo uważa się:

– podłoża betonowe/żelbetowe;
–  zaprawy naprawcze typu PCC (polimerowo-cementowe), CC (cemento­we) i PC (polimerowe (epoksydowe)) z systemów naprawy konstrukcji betonowych;

–  jastrychy cementowe i epoksydowe, zarówno zespolone, jak i pływające lub na warstwie rozdzielające.

Natomiast pod pionowe uszczelnienia podłożem najczęściej jest:

– beton/żelbet;
– zaprawa naprawcza typu PCC (polimerowo-cementowa) lub CC (ce­mentowa);
– tynk tradycyjny, cementowy. Grubość warstwy betonu/jastrychu i ich klasa zależą od przewidywa­nych obciążeń powierzchni i układu warstw.

Za minimalną klasę betonu na po­wierzchniach poziomych przyjmuje się C20/25 (obciążenie ruchem pie­szym lub wózkami widłowymi na ko­łach ogumionych). Przy obciążeniu wózkami na kołach stalowych zaleca się stosować beton klasy przynaj­mniej C25/30.

Jeżeli na płycie żelbetowej bezpośred­nio pod uszczelnieniem zespolonym wykonywana jest warstwa spadkowa jako jastrych zespolony, to można stosować na warstwę beton/jastrych następujące materiały:

– jastrych cementowy klasy C25 lub wyższej;

–  zaprawy naprawcze np. typu PCC, klasyfikowane przynajmniej jako R3, z systemów naprawy konstrukcji betonowych i żelbetowych, zgodne normą [1];

–   beton klasy C20/25;

–   jastrych epoksydowy.

Podane wyżej parametry wytrzyma­łościowe są wymaganiami minimal­nymi, należy je zawsze porównać z wytrzymałością płyty konstrukcyj­nej i przewidywanymi obciążeniami. Stosując tradycyjne zaprawy ce­mentowe lub betony, trzeba zwra­cać uwagę, że ich skurcz powinien być jak najmniejszy. Dlatego nie wol­no stosować zapraw i betonów bez dodatków polimerowych, plastyfika­torów itp. Grubość tak wykonanej warstwy w najcieńszym miejscu nie może być mniejsza niż 3 cm. Gru­bość w najcieńszym miejscu war­stwy spadkowej wykonanej z suchej zaprawy zarabianej wodą (jastry- chy cementowe) określa producent (zwykle nie mniej niż 1 cm). Grubość w najcieńszym miejscu warstwy spadkowej wykonanej z zapraw typu PCC zależy od wytycznych produ­centa dla zastosowanej zaprawy.

Do wykonywania jastrychu docisko­wego zastosować można:

– jastrychy cementowe klasy mini­mum C25,

– jastrychy epoksydowe,

– beton klasy minimum C20/C25.

Ze względu na charakter pracy jastrychu (podłoże z płyt termoizolacyj­nych) istotne jest jeszcze określenie minimalnej wytrzymałości na zginanie oraz grubości.

Wymogi wg normy [2] dla jastrychów pływających w zależności od obcią­żenia i rodzaju jastrychu podano w tabeli.

Tab. Wymogi dla jastrychów pływających w zależności od obciążenia i rodzaju jastrychu wg [2] – przy obciążeniu użytkowym ≤2 kN/m²

– przy obciążeniu użytkowym ≤3 kN/m² lub dla obciążenia punktowego (nacisk koła) ≤2 kN

– przy obciążeniu użytkowym ≤4 kN/m² lub dla obciążenia punktowego (nacisk koła) ≤3 kN

– przy obciążeniu użytkowym ≤5 kN/m² lub dla obciążenia punktowego (nacisk koła) ≤4 kN

Dla jastrychów cementowych na war­stwie rozdzielającej norma [3] wymaga parametrów pozwalających na zalicze­nie ich przynajmniej do klasy F4. Dla ja- strychów epoksydowych na warstwie rozdzielającej norma wymaga parame­trów pozwalających na sklasyfikowanie ich przynajmniej jako F7.

W przypadku zabezpieczania po­wierzchni ścian oprócz betonu pod­łożem może być zaprawa naprawcza PCC lub CC z systemów naprawy konstrukcji betonowych i żelbeto­wych, zgodne z [1] (ze względu na brak obciążeń mechanicznych nie ma tu wymogu stosowania materiałów do napraw konstrukcyjnych, jeżeli nie wynika to z innych przesłanek), jak również tynk cementowy klasy CS IV, jednak o wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niż 10 MPa.

Specyficzną cechą pomieszczeń wilgotnych i mokrych jest ciągła obecność wilgoci i agresywnych me­diów (podczas eksploatacji pomiesz­czenia i/lub w trakcie czyszczenia) oraz oddziaływanie podwyższonej temperatury. Masy stosowane do wypełnień (nie uszczelnień – bo nie można ich traktować jako podstawo­we uszczelnienie – to jest realizowa­ne przez stosowanie systemowych taśm wklejanych w powłokę żywicz­ną) muszą więc być przede wszyst­kim odporne na te czynniki.

Ze względu na ilość komponentów masy do wypełnień dylatacji podzie­lić można na jednoskładnikowe i dwu­składnikowe, co wiąże się z jedną, ale w pewnych sytuacjach bardzo istot­ną cechą. Masy dwuskładnikowe wią­żą na skutek reakcji żywicy z utwar­dzaczem, co uniezależnia zdolność wiązania masy od wymiarów szcze­liny. Masy jednoskładnikowe wiążą na skutek reakcji z wilgocią z otoczenia i przy dużych przekrojach szczelin może się zdarzyć, że w środku prze­kroju reakcja sieciowania nie zajdzie.

Ze względu na zastosowaną żywicę masy do wypełnień dylatacji będą się różnić właściwościami. Masy epok­sydowe są zawsze dwuskładnikowe, cechują się bardzo dobrą przyczep­nością do podłoża (beton, płytki) na­wet bez stosowania gruntowników i są bardzo odporne na obciążenia mechaniczne. W połączeniu z dobrą odpornością chemiczną (roztwory kwasów, zasad i soli nieorganicznych w stężeniu 5-6%, niektóre rozpusz­czalniki) stosowane są na powierzch­niach obciążonych mechanicznie i/lub chemicznie. Niestety te właściwości okupione są niską elastycznością.

Masy poliuretanowe mogą występo­wać jako dwukomponentowe lub jed- nokomponentowe. Podobnie jak masy epoksydowe charakteryzują się bar­dzo dobrą przyczepnością do betonu, stali, płytek ceramicznych itp., są elastyczne (wydłużenie względne przy zerwaniu może przekraczać nawet 100%) i wytrzymałe na rozciąganie/ rozerwanie. Ich odporność chemiczna i mechaniczna jest jednak mniejsza niż mas epoksydowych, są odporne na agresywne media występujące wyłącznie w małych stężeniach, nie są odporne na rozpuszczalniki orga­niczne i substancje utleniające. Nie powinny być bezkrytycznie stosowane przy dużych obciążeniach mechanicz­nych (mała twardość, wrażliwość na uszkodzenia mechaniczne).

Spotyka się także masy epoksydowo-poliuretanowe, są one odporne na obciążenia mechaniczne i chemiczne, jednak przy ograniczonej zdolności przenoszenia odkształceń.

Coraz chętniej stosowane są masy na bazie polisiarczków (tiokoli). Ich wadą jest wysoka cena, jednakże cechują się one dobrą odpornością chemiczną i zdolnością przenoszenia odkształceń.

Należy wspomnieć także o masach silikonowych. Są to jednoskładnikowe, elastyczne masy, sieciujące na skutek reakcji z wilgocią z otoczenia. Ich za­letą jest odporność na temperatury dodatnie i ujemne, odporność na zmianę temperatur oraz warunki at­mosferyczne. Jednak ze względu na niewielką odporność chemiczną (stę­żenie kwasów i zasad wielkości 2%) ich stosowanie do wypełnień dylatacji w tego typu pomieszczeniach jest dość ograniczone.

Warto podkreślić, że zmiana szero­kości szczeliny dylatacyjnej musi być mniejsza niż zdolność zastosowanej masy do przenoszenia odkształceń.

Nie mniej ważnym elementem kon­strukcji są dylatacje obwodowe (spo­sób połączenia posadzki ze ścianą – cokolik, ważne są wymiary, ewentual­ny sposób uszczelnienia itp.) oraz od­wodnienia (zarówno liniowe, jak i punk­towe). Sposób ich wykonstruowania decyduje w dużym stopniu o jakości i trwałości posadzki. Przy projekto­waniu i wykonywaniu wpustów należy zwrócić uwagę nie tylko na spadki, lecz co istotne w przypadku dużych obcią­żeń mechanicznych także na sposób obsadzenia (np. na zaprawę czy klej epoksydowy), uszczelnienia (kołnierze) oraz zabezpieczenia przed mechanicz­nym uszkodzeniem.

mgr inż. Maciej Rokiel

Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa

Literatura

1.  PN-EN 1504-3:2006 Wyroby i sys­temy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych – Definicje, wymagania, sterowanie jakością i ocena zgodności – Część 3: Naprawy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne.

2.   DIN 18560-2:2004 Estriche im Bauwesen. Estriche und Heizestriche auf Dammschichten (schwimmende Estri­che).

3.   DIN 18560-4:2004 Estriche im Bauwesen. Estriche auf Trennschicht.

4.  PN-EN 206:2014-04 Beton – Wymaga­nia, właściwości, produkcja i zgodność.

Patrz także literatura w cz. I arty­kułu.