Uzyskanie specjalizacji wskazuje, że dana osoba, oprócz posiadania przygotowania ogólnego w danej specjalności, uzyskała wiedzę specjalistyczną i doświadczenie w specjalizacji wskazanej w uprawnieniach.
Przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) w art. 14 ust. 1 określają specjalności, w których można uzyskać uprawnienia budowlane. Natomiast przepisy rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 z późn. zm.) precyzują specjalizacje wyodrębnione w ramach wybranych specjalności.
Zgodnie z § 25 ust. 1 ww. rozporządzenia, o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej może ubiegać się wyłącznie osoba posiadająca uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności, w której wyodrębniono specjalizację. Wyjątkiem od powyższej zasady jest możliwość uzyskania specjalizacji przez osoby legitymujące się wykształceniem uzyskanym na kierunku inżynieria środowiska(§ 17 ust. 3 ww. rozporządzenia). Absolwenci tego kierunku uzyskują uprawnienia budowlane do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno-budowlanej w ograniczonym zakresie, jednak ograniczenia te nie dotyczą obiektów budowlanych gospodarki wodnej i melioracji wodnych. W tym wąskim zakresie uprawnienia tych osób zostały zrównane z uprawnieniami bez ograniczeń.
Z tego też względu osoby posiadające uprawnienia budowlane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, legitymujące się wykształceniem uzyskanym na kierunku inżynieria środowiska, mogą ubiegać się o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej w takim zakresie, w jakim są uprawnione do wykonywania swoich uprawnień bez ograniczeń, czyli w zakresie obiektów budowlanych gospodarki wodnej i melioracji wodnych.
Wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych określa załącznik nr 2 do ww. rozporządzenia z 2006 r.
Zgodnie z powyższym, ustawodawca wyróżnia specjalizacje w czterech następujących specjalnościach:
1. w specjalności konstrukcyjno-budowlanej:
– geotechnika,
– obiekty budowlane budownictwa ogólnego,
– obiekty budowlane budownictwa przemysłowego,
– budowle wysokościowe,
– budowle hydrotechniczne,
– obiekty budowlane melioracji wodnych,
– rusztowania i deskowania wielofunkcyjne,
2. w specjalności mostowej:
– drogowe obiekty inżynierskie,
– kolejowe obiekty inżynierskie,
3. w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych:
– sieci, instalacje i urządzenia cieplne i wentylacyjne,
– sieci, instalacje i urządzenia gazowe,
– sieci, instalacje i urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne,
4. w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych:
– sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne powyżej 45 kV,
– sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne w elektrowniach jądrowych,
– trakcje elektryczne.
Wniosek o nadanie specjalizacji składa się do okręgowej komisji kwalifikacyjnej okręgowej izby inżynierów budownictwa, której wnioskodawca jest członkiem. Do wniosku o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej, zgodnie z § 27 ust. 1 rozporządzenia, należy dołączyć:
– odpis posiadanych uprawnień budowlanych,
– oświadczenie potwierdzające odbycie pięcioletniej praktyki zawodowej, zawierające wyszczególnienie obiektów budowlanych, przy których projektowaniu lub budowie brała udział osoba ubiegająca się o nadanie specjalizacji.
Do osób ubiegających się o uzyskanie specjalizacji mają zastosowanie ogólne przepisy dotyczące wymogu odbywania praktyki zawodowej, egzaminu oraz rejestracji uzyskanych decyzji w centralnym rejestrze prowadzonym przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (§ 27 ust. 5 rozporządzenia).
Jednak, jak zastrzega ustawodawca, w przypadku występowania o uzyskanie specjalizacji techniczno-budowlanej, przepisy dotyczące zasad odbywania praktyki zawodowej i zasad prowadzenia książki praktyki zawodowej, stosuje się odpowiednio. Powyższe oznacza, że przepisy te należy stosować w miarę możliwości, tj. albo należy stosować je w części, albo – jeżeli to niemożliwe – nie stosować w ogóle.
Biorąc pod uwagę fakt posiadania już przez wnioskodawcę o nadanie specjalizacji uprawnień budowlanych oraz wskazany powyżej wymóg dołączenia do wniosku oświadczenia potwierdzającego odbycie praktyki zawodowej, można określić odrębności, jakie będą miały zastosowanie w omawianym postępowaniu.
Przede wszystkim, w przypadku składania wniosku o nadanie specjalizacji, nie wymaga się prowadzenia książki praktyki zawodowej – wystarczy oświadczenie o odbyciu tej praktyki. Nie wymaga się też, aby praktyka zawodowa do specjalizacji odbywana była pod kierunkiem osoby z uprawnieniami budowlanymi. Powyższe wynika z faktu, iż wnioskodawcy wykonują już samodzielne funkcje techniczne w budownictwie i trudno wymagać, aby osoby takie pracowały pod nadzorem innych osób.
Pozostałe wymagania należy uznać za analogiczne jak w przypadku uzyskiwania uprawnień budowlanych, tzn. praktyka zawodowa odbywana może być na podstawie dowolnej umowy oraz na dowolnym stanowisku pracy. Obowiązujące przepisy nie wymagają bowiem, aby warunkiem zaliczenia praktyki było zajmowanie określonego stanowiska. Zatem nie ma znaczenia nazwa stanowiska, na którym została zatrudniona osoba odbywająca praktykę zawodową, lecz charakter faktycznie wykonywanych przez nią czynności. Powyższe podlega każdorazowo ocenie okręgowej komisji kwalifikacyjnej okręgowej izby inżynierów budownictwa.
Egzamin dla osoby ubiegającej się o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanejskłada się z:
– części pisemnej – obejmującej 30 pytań testowych,
– części ustnej – obejmującej 6 pytań z zakresu umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej w zakresie tej specjalizacji (§ 27 ust. 2 rozporządzenia).
Po zakończeniu postępowania kwalifikacyjnego i egzaminacyjnego w sprawie nadania specjalizacji techniczno-budowlanej, izba wydaje decyzję o:
– nadaniu specjalizacji – w przypadku pozytywnego wyniku egzaminu,
– odmowie nadania specjalizacji – w razie negatywnego wyniku egzaminu.
Specjalizacja nie może rozszerzać ani ograniczać zakresu uprawnień budowlanych.Uzyskanie specjalizacji wskazuje natomiast, że dana osoba, oprócz posiadania przygotowania ogólnego w danej specjalności, uzyskała wiedzę specjalistyczną i doświadczenie w specjalizacji wskazanej w uprawnieniach.
Potwierdzeniem powyższego jest podwyższony obecnie wymóg wykazania się, po uzyskaniu uprawnień budowlanych, pięcioletnią praktyką we właściwej specjalności w zakresie specjalizacji przy sporządzaniu projektów, w przypadku specjalizacji do projektowania, lub na budowie, w przypadku specjalizacji do kierowania robotami budowlanymi (§ 26 rozporządzenia). Stanowi to swego rodzaju gwarancję posiadania specjalistycznej wiedzy w ramach określonej specjalności.
Uzyskanie specjalizacji techniczno-budowlanej nie cieszy się jednak dużym zainteresowaniem. Wynika to głównie z błędnej interpretacji inwestorów i urzędów, iż jest to ograniczenie posiadanych uprawnień budowlanych. W rzeczywistości specjalizacja techniczno-budowlana świadczy o fakcie posiadania szczególnej wiedzy w określonej dziedzinie budownictwa.
dr Joanna Smarż
główny specjalista Krajowego Biura PIIB
