Podczas wylewania elementów betonowych budynku jednorodzinnego, takich jak ławy fundamentowe, schody, elementy konstrukcyjne czy stropy, niezbędny jest szalunek i często pojawia się pytanie – wykonać szalunek samodzielnie czy może wynająć?
Jaki szalunek wybrać?
Szalowania (deskowania) są tymczasowymi konstrukcjami z drewnianych desek, płyt z wodoodpornej sklejki lub z metalu. Deskowanie rozmontowuje się, gdy beton zwiąże. Proces ten trwa od dwóch do czterech tygodni. Szalunków oprócz fundamentów wymagają też żelbetowe stropy, cokoły ogrodzeń, schody, nadproża i wieńce.
Metoda wykonania fundamentów zależy od warunków geologicznych (rodzaju i nośności gruntu na działce budowlanej), a także od głębokości przemarzania gruntu. Najczęściej stosuje się fundamenty z betonu lub żelbetonu bezpośrednio w gruncie, wykorzystując metodę deskowania (szalowania) lub korzystając z gotowych form (tzw. szalunek systemowy).
Fundamenty to podstawa domu, od nich zależy, jak budynek po wzniesieniu będzie pracował. Przy realizowaniu poszczególnych elementów budowy można zakupić elementy deskowania, wykonać je samodzielnie lub zdecydować się na wynajem szalunków.
Szalunki z desek
Deski to najpopularniejszy i najtańszy materiał na budowę szalunków. Deskowanie zwykle się składa z desek sosnowych o grubości 2,5–3,2 cm. Szalunki takie są łatwe do wykonania, jednak dość pracochłonne. Zużycie desek jest przy tym bardzo duże. Do podparcia deskowania czasem są też potrzebne drewniane stemple. Po rozmontowaniu i oczyszczeniu deski można użyć do budowy innego deskowania, ewentualnie przeznaczyć na sztywne poszycie dachu lub sprzedać.
Fot. K. Wiśniewska
Szalunki z płyt
Na tzw. deskowania można wykorzystać płyty OSB-3 lub OSB-5 grubości od 18 mm lub płyty MFP grubości 18–21 mm (zwykłe lub szalunkowe), lub też specjalną sklejkę szalunkową laminowaną papierem impregnowanym. Szalunki takie mają tę zaletę, że montuje się je szybciej niż deski. Płyty stosuje się przede wszystkim do szalowania stropów betonowych.
Płyty i sklejki po rozebraniu szalunków mogą być wykorzystane do budowy sztywnego poszycia na więźbie dachowej lub podłogi na strychu.
Szalunki systemowe
Szalunki systemowe są to szalunki ścienne i szalunki stropowe. Pierwsze z wymienionych to płyty zbudowane z ram o konstrukcji stalowej lub aluminiowej i obłożone jednostronnie sklejką szalunkową. Łączy się je klamrami, a w narożnikach stosuje specjalne profile metalowe. Szalunki stropowe to pulpity ze sklejki oparte na drewnianych dźwigarach podpieranych stemplami. Takie szalunki są dokładnie wykonane, dzięki czemu powierzchnia betonowa jest estetyczna i może pozostać niewykończona. Szalunki systemowe opłaca się wypożyczyć. Koszt wypożyczenia jest porównywalny do ceny desek i robocizny za budowę deskowania.
Do dyspozycji są trzy odmiany szalowania inwentaryzowanego z elementów, które zostaną wykorzystane ponownie:
– szalowanie przestawne, które demontuje się po stwardnieniu betonu i montuje w razie potrzeby w innym miejscu;
– szalowanie przesuwne, które bez demontażu przesuwa się w nowe miejsce;
– szalowanie ślizgowe, przesuwane w płaszczyźnie tzw. lica konstrukcji bez zmiany postaci.
Co lepsze – wynajem czy samodzielne wykonanie?
Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy mamy zamiar wykańczać powstałą powierzchnię betonową (jeśli nie, warto wykorzystać wypożyczone szalunki przestawne), a także od czasu, jaki przeznaczamy na budowę, i tempa prac. Szalunki wypożycza się zwykle na 30 dni, dlatego też montowane są tuż przed wylewaniem betonu. Wynajem szalunków nie jest drogi, ceny zaczynają się już od kilkuset złotych.
Przy budowie domów jednorodzinnych najczęściej korzysta się z szalowania jednorazowego. Jednak możemy także kupić lub wynająć szalunek systemowy. Szalunek renomowanych firm to proste i szybkie systemy, a liczba poszczególnych elementów deskowań ma wpływ na czas i koszt montażu.
O czym należy pamiętać?
Szalunek z desek lub wodoodpornych płyt stanowi formę pod przyszły fundament w przypadku konstrukcji betonowych lub żelbetowych, a jego elementy łączone są ze sobą z wykorzystaniem sztywnych ram metalowych. Dolna część wykopu powinna być z obu stron odpowiednio szersza od ławy fundamentowej.
Po wykonaniu wykopu na dno wylewamy 10-centymetrową warstwę tzw. chudego betonu. Pełni on funkcję warstwy izolacyjnej i zabezpiecza beton przed zlaniem się z ziemią. Na tym chudym betonie montujemy deskowanie i zbrojenie. Wysokość deskowania wynosi zwykle 30–40 cm. Szalunek musi być ustawiony bardzo precyzyjnie i wypoziomowany. Przed wylaniem betonu można deskowanie polać wodą. Mieszanka betonowa powinna wypełnić deskowanie bardzo dokładnie. Zabetonowaną ławę fundamentową należy zabezpieczyć przed zbyt szybkim wysychaniem, służą do tego specjalne folie. Można również polewać ławę wodą przez kilka dni. Nie wolno przyspieszać sztucznie schnięcia betonu.
Ostateczny werdykt – czy wynajem szalunków jest opłacalny?
Szalunek jest prostą drewnianą formą, stosunkowo łatwą do wykonania. Trzeba jednak pamiętać o kosztach desek, gwoździ oraz czasie pracy na jego wykonanie.
Wynajem szalunków jest szczególnie opłacalny przy rozwiązaniach systemowych. Szalunek dobrej firmy można łatwo zmontować, co pozwala znacząco przyspieszyć prace.Jego wynajem nie powinien kosztować więcej niż kilkaset złotych za całe 30 dni. Należy więc przemyśleć, czy warto tracić przynajmniej kilka dni na wykonanie szalunku samodzielnie.
Marcin Gajewski
Kalkulatory Budowlane
