Konieczność ochrony skupisk ludzkich przed hałasem i budowanie z wytycznymi akustycznymi stanowi obecnie podstawowy problem ochrony środowiska w całej Europie. Znajduje to odzwierciedlenie w przepisach europejskich, które obowiazują również w Polsce.
Wymagania prawne
Polskie przepisy budowlane, w ślad za Dyrektywą UE nr 89/106/EEC, stawiają sześć wymagań podstawowych w stosunku do właściwości użytkowych budynków. Wymagania te dotyczą: nośności i stateczności, bezpieczeństwa pożarowego, higieny zdrowia i środowiska, bezpieczeństwa użytkowania, ochrony przed hałasem oraz oszczędności energii i izolacyjności termicznej. Przepisy i normy dotyczące ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej można podzielić na trzy grupy odnoszące się do następujących zagadnień:
– warunków akustycznych w budynkach,
– warunków akustycznych w otoczeniu budynku,
– jakości akustycznej wyrobów budowlanych.
Nie istnieją przepisy, które obligowałyby do kontroli spełnienia wymagań akustycznych stawianych budynkom. Odnosi się to do etapu projektowania, wykonawstwa oraz odbioru gotowego budynku lub budowli.
Przykładowo taki parametr, jak równoważny poziom dźwięku,opracowano dla dwóch źródeł hałasu. Jedno z nich dotyczy hałasów lotniczych i wytwarzanych przez linie energetyczne, drugie pozostałych hałasów: drogowych, przemysłowych itd. Wartości dopuszczalne uwzględniają również porę dnia. W przypadku gdy poziom hałasu jest większy, muszą zostać zastosowane odpowiednie środki zapobiegające przekroczeniu dopuszczalnego poziomu hałasu.
Ekologiczna bariera, panel ściany zielonej
Ogólne zasady ochrony przeciwdźwiękowej w komunikacji drogowej
W ochronie przeciwdźwiękowej w komunikacji drogowej wykorzystuje się dwie grupy środków technicznych, które obejmują ochronę czynną i bierną. Ochrona czynna polega na zmniejszeniu poziomu dźwięku przez odpowiednią konstrukcję źródła dźwięku, np. dobór odpowiedniego ogumienia, zastosowanie tłumików itd. Ochronę bierną realizuje się m.in. przez strefowanie akustyczne, lokalizację i konstrukcję drogi oraz odpowiednie rozwiązania projektowe. Najczęściej jako ochronę przeciwdźwiękową stosuje się przegrody urbanistyczno-budowlane,które ustawione na drodze dźwięku: źródło–obiekt chroniony, powodują powstanie za przeszkodą tzw. cienia akustycznego – strefy ciszy, gdzie dociera tylko energia fali dźwiękowej, która uległa załamaniu na przegrodzie.
Aby dany ekran spełnił swoje zadanie, należy zwrócić uwagę na:
– właściwości akustyczne materiału; mogą to być właściwości pochłaniające dźwięk (np. zieleń) lub odbijające (np. beton);
– geometrię przegrody: wysokość, szerokość, kształt; im większa wysokość ekranu nad linią źródło–odbiorca, tym większa jego efektywność (najkorzystniejsze pod względem tłumienia są 7-metrowe ekrany);
– usytuowanie przegrody względem źródła dźwięku i odbiorcy (najlepiej swoje zadanie spełniają przegrody lokalizowane jak najbliżej źródła dźwięku lub jak najbliżej odbiorcy).
Ekran akustyczny
© T.Tulic – Fotolia.com
Bariery akustyczne
Najkorzystniejsze rozwiązanie stanowi naturalna bariera, odpowiednio ukształtowany wał ziemny wzdłuż drogi, oddzielający tereny mieszkaniowe obniżone w stosunku do poziomu drogi. Korzystne parametry ekranu ziemnegozwiększa obsadzenie go zielenią pełniącą rolę elementu pochłaniającego, a zwłaszcza rozpraszającego dźwięk. Doskonałym elementem tłumiącym hałas jest pas zieleni (o szerokości około 30 cm), pod warunkiem że stanowi go gęsta roślinność mieszana, zarówno wysoka, jak i niska. Pojedynczy szpaler drzew jest bardzo słabą barierą dla dźwięku.
Nasypy ziemne mogą być wzmocnione konstrukcją betonową lub drewnianą. Najczęściej nasyp z czasem porasta trawą, co jeszcze bardziej wpływa na jego pozytywne parametry, niestety, może to się wiązać z degradacją elementu budowanego.
Ponadto w celu ochrony przeciwhałasowej stosuje się specjalne konstrukcje,noszące nazwę ekranów przeciwhałasowych. Mogą być projektowane jako ekrany pionowe, pochyłe lub poziome. Ekrany wykonuje się z materiałów trwałych, takich jak: szkło, ceramika, beton, stal. Coraz bardziej popularne są kształtki ceramiczne lub wykonane z żużlobetonu, z których buduje się przegrody o właściwościach rozpraszających dźwięk. Ich dodatkowym atutem jest możliwość wypełniania kształtek ziemią i obsadzenia ich roślinnością, co zwiększa strefę biologicznie czynną.
Rolę ekranu akustycznego pełnią również ściany zielone, które mogą być kolorowe i umieszczone jako dodatkowa bariera akustyczna na budynkach znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie drogi oraz obiektach towarzyszących infrastruktury (np. ogrodzeniach parkingów). Ich efektywność akustyczna w optymalnych warunkach urbanistycznych może wynosić do 25 dB.
dr inż. Barbara Ksit
inż. Michał Majcherek
Politechnika Poznańska
Bibliografia
1. Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. Urz. WE L 189 z 18.07.2002).
2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie progowych wartości poziomu hałasu (Dz.U. Nr 8, poz. 81).
3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz.U. Nr 179, poz. 1498).
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz.1841).
