Umowa o roboty budowlane obejmuje szeroki zakres realizowanych inwestycji – od tych najmniejszych po wielomilionowe projekty.
W umowach o roboty budowlane wykonawcy często zwracają uwagę na zapisy, które z ich punktu widzenia wydają się być najważniejsze, np. określenie terminu realizacji robót czy też wysokości wynagrodzenia. Tymczasem w takiej umowie winny być przewidziane postanowienia konieczne dla zabezpieczenia interesu stron na wypadek powstania wielu spornych sytuacji mogących wystąpić na etapie jej realizowania. Brak wprowadzenia stosownych zapisów może skutkować niemożliwością ukończenia inwestycji czy też brakiem uzyskania umówionego wynagrodzenia. Właściwe formułowanie zapisów umownych pozwoli także uniknąć długiego, żmudnego i kosztownego ewentualnego procesu sądowego. W niniejszym artykule przedstawiamy pięć przykładowych postanowień umownych, które mają na celu zabezpieczenie stron umowy o roboty budowlane.
Kara umowna – za zwłokę czy za opóźnienie
W procesie realizacji inwestycji bardzo częstym przypadkiem jest występowanie różnego rodzaju opóźnień, które czasami są „usprawiedliwione”, lecz zdarzają się też takie, za których powstanie odpowiada jedna ze stron umowy. Aby zabezpieczyć stronę przed nieterminową realizacją umowy przez kontrahenta, sugeruje się stosowanie instytucji kar umownych. Co prawda, temat postanowień o karze umownej jest powtarzany jak mantra, niemniej warto o nim przypominać.
>>> Rozwiązanie, wypowiedzenie a odstąpienie od umowy o roboty budowlane
>>> Kara umowna za nieprzekazanie frontu robót w umówionym terminie
Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego [1] (dalej: k.c.): „Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna)”. Kara umowna przysługuje zatem za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego, przy czym nie można żądać od drugiej strony zapłaty kary umownej, kiedy jej obowiązkiem wynikającym z umowy była jedynie zapłata określonej sumy pieniężnej. Wyjątkiem jest tutaj art. 437 ust. 1 pkt 7 ppkt a ustawy – Prawo zamówień publicznych [2], zgodnie z którym kary umowne w przypadku umowy o roboty budowlane zawieranej na gruncie zamówień publicznych mogą być zastrzeżone także na wypadek braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom albo dalszym podwykonawcom. W przypadku bowiem braku terminowej zapłaty polskie prawo cywilne przewiduje instytucję naliczania odsetek za opóźnienie. Kara umowna przysługuje tylko za zawinione niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego wynikającego z umowy. Tym samym wszelkie zachowania kończące się niewykonaniem zobowiązania, mogące być w sposób obiektywny usprawiedliwione, nie powinny skutkować odpowiedzialnością z tytułu zapisów o karze umownej.
W dalszej części artykułu:
Kara umowna za zwłokę czy opóźnienie – cd.
Zapoznanie się przez wykonawcę z dokumentacją techniczną
Podwykonawstwo a zakres odpowiedzialności finansowej inwestora
Wykonanie zastępcze jako klauzula w umowie o roboty budowlane
Wykonanie robót budowlanych a wypłata wynagrodzenia
Cały artykuł dostępny jest w numerze 6/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.
adw. Marek Chudzicki
Kancelaria Prawa Budowlanego Adwokat Marek Chudzicki
adw. Bartosz Duda
Kancelaria Prawa Budowlanego Adwokat Marek Chudzicki
Literatura
1. Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).
2. Prawo zamówień publicznych z dnia 14 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.).
