Sposób prawidłowego projektowania, wykonania i zakończenia przewodów kominowych, ze szczególnym uwzględnieniem części komina znajdującej się ponad dachem budynku.
Podczas budowy lub modernizacji instalacji grzewczo-wentylacyjnych w budynkach, inwestorzy coraz częściej decydują się na nowoczesne rozwiązania. Decyzje te są podejmowane, opierając się na możliwości zwiększenia bezpieczeństwa i energooszczędności budynku. Ważnym elementem wykonania instalacji grzewczej i wentylacyjnej jest dobór systemu odpowiedzialnego za odprowadzanie zużytych gazów poza budynek. Gdy gazy odprowadzane są grawitacyjnie, konieczne jest wykonanie sprawnego systemu kominowego. Komin jest konstrukcją, która stanowi integralną część budynku. Zadanie, jakie spełnia komin, to odprowadzanie spalin powstałych w przypadku komina dymowego i spalinowego lub zużytych gazów w przypadku komina wentylacyjnego do atmosfery [12]. Niezależnie od rodzaju zastosowanych przewodów kominowych w budynku w celu zapewnienia bezpieczeństwa konieczne jest ich prawidłowe wykonanie i eksploatacja. Każdy komin powinien być wykonany zgodnie z przepisami, normami i wytycznymi.
Rys. 1 Usytuowanie wylotów komina [11]
Założenia, jakie powinny spełniać kominy w obiektach budowlanych
Komin jako konstrukcja budowlana powinien spełniać podstawowe wymagania stawiane przez Prawo budowlane [8]:
– bezpieczeństwo konstrukcji;
– bezpieczeństwo pożarowe;
– bezpieczeństwo użytkowania;
– odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne oraz ochrona środowiska;
– ochrona przed hałasem i drganiami;
– oszczędność energii i odpowiednia izolacyjność cieplna przegród.
Warunki konstrukcyjne, jakie powinny spełniać przewody kominowe [11], są następujące:
– materiały, z których wykonane są konstrukcje przewodów kominowych, powinny być niepalne i posiadać odpowiednią odporność ogniową;
– wewnętrzna powierzchnia przewodów kominowych powinna minimalizować opory przepływu i być odporna na destrukcyjne działanie odprowadzanych gazów;
– przewód kominowy ma zapewniać szczelność;
– wszystkie materiały, z których wykonane są przewody kominowe, powinny być dopuszczone do stosowania w budownictwie pod względem: sanitarnym, parametrów ciśnienia, temperatury, wilgotności oraz odporności ogniowej występującej podczas eksploatacji i w czasie awarii;
– przekrój przewodu kominowego w świetle musi być dostosowany do wymagań podłączonego urządzenia;
– przekrój komina powinien być bez zawężeń na całej swojej długości;
– nie dopuszcza się stosowania zbiorczych przewodów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych;
– kominy powinny umożliwiać dostęp do okresowego czyszczenia i kontroli w trakcie eksploatacji;
– w przypadku zmiany funkcji komina (np. z wentylacyjnego na spalinowy) należy go dostosować do nowych warunków pod względem przekroju i zabezpieczenia przed destrukcyjnym działaniem gazów odprowadzanych do przewodu kominowego (np. przed kondensatem).
Rys. 2 Usytuowanie wlotów i wylotów przewodów [11]
Wysokość komina
Kominy powinny mieć taką wysokość, aby ciąg w nich był wystarczający do odprowadzania gazów z obsługiwanych urządzeń. W przypadku kominów obsługujących urządzenia grzewcze, o mocy powyżej 300 KW, wysokość komina musi spełniać warunki określone przepisami o ochronie powietrza atmosferycznego – komin powinien mieć taką wysokość, aby nastąpiło rozproszenie emitowanych zanieczyszczeń [5].
W zależności od podłączonego urządzenia minimalna wysokość efektywna komina, liczona od paleniska do wylotu komina, do którego jest podłączony piec, powinna wynosić [15]:
– dla kotłów opalanych gazem – 4,0 m;
– dla kotłów opalanych olejem opałowym – 5,0 m;
– dla przepływowych gazowych grzejników wody oraz dla gazowych kotłów grzewczych z palnikiem inżektorowym o mocy nieprzekraczającej 35 kW – 2,0 m (wysokość liczona od przerywacza ciągu do wylotu komina).
Lokalizacja wylotów kominów (wg PN 89/B-10425) [11]:
Wyloty przewodów kominowych powinny być wyprowadzone ponad dach na odpowiednią wysokość:
– W przypadku płaskich niezależnie od konstrukcji, przy dachach o kącie nachylenia połaci nie większym niż 12°, a także przy dachach stromych o kącie większym niż 12° i pokryciu łatwo zapalnym – co najmniej 0,60 m powyżej poziomu kalenicy (rys. 1a i 1b).
– Przy dachach stromych o kącie pochylenia połaci większym niż 12° i pokryciu niepalnym wyloty przewodów powinny znajdować się co najmniej 0,30 m od powierzchni dachu oraz w odległości co najmniej 1,0 m mierzonej w kierunku poziomym od tej powierzchni (rys. 1c).
– Przy usytuowaniu kominów obok przeszkody, przy dachach wgłębionych, do prawidłowego działania ich wyloty powinny się znajdować:
a) co najmniej 0,30 m powyżej górnej krawędzi przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości mniejszej niż 1,5 m od tej przeszkody;
b) co najmniej na poziomie górnej krawędzi przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości większej od 1,5 do 3,0 m od tej przeszkody;
c) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12° w dół od poziomu przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości od 3,0 do 10,0 m od tej przeszkody (rys. 1);
d) w przypadku nadbudówek na dachach (mansardy z oknami) wyloty kominów powinny znajdować się powyżej nadbudówek przy zachowaniu warunków podanych w punktach a)–c).
W uzasadnionych przypadkach służby ochrony powietrza mogą zażądać podwyższenia kominów w stosunku do wymagań punktów a)–c).
Fot. 1 Przykład prawidłowego zabezpieczenia przewodu kominowego z wylotem górnym [1]
Prowadzenie i zakończenie przewodów kominowych
Przewody dymowe i spalinowe powinny się zaczynać otworem wycierowym i kończyć wylotem komina lub nasady kominowej [11].
Przewody wentylacyjne należy prowadzić od wlotu do wylotu komina. Otwory wylotowe przewodów wentylacyjnych powinny być boczne przelotowe. Istnieje możliwość wykonywania górnych otworów wylotowych pod warunkiem stosowania nasad blaszanych nad wylotem [11].
Przewody dymowe awaryjne powinny być prowadzone jak przewody dymowe.
Przewody kominowe powinny zawsze być wyprowadzone ponad dach budynku na wysokość, która zapewni bezpieczeństwo przed zadmuchiwaniem wiatru, mogącym powodować zaburzenia ciągu. Wierzch kominów powinien być nakryty czapką betonową. W rejonach, gdzie występują silne wiatry, np. halny, należy stosować nasady kominowe[11].
Nasada kominowa jest rozwiązaniem technicznym wspomagającym ciąg naturalny. Nasady kominowe pomagają eliminować przyczyny nieprawidłowego działania komina przez zwiększenie ciągu. Należy jednak pamiętać, że nasada kominowa nie zapewnia, ale jedynie wspomaga ciąg kominowy. Warto zaznaczyć, że komin na całej swojej długości powinien być odpowiednio zaizolowany. W praktyce spotyka się zainstalowane nieocieplone nasady kominowe. Może to być powodem zaburzeń ciągu kominowego, z powodu dużych zmian parametrów temperaturowych, w przewodzie na wysokości zainstalowanej nieocieplonej nasady.
Coraz częściej spotyka się zagrożenia spowodowane zasiedlaniem przewodów kominowych przez zwierzęta. Ptaki budujące gniazda w przewodach kominowych są dużym zagrożeniem dla konstrukcji przewodów oraz ich użytkowników. W skrajnych przypadkach mogą być przyczyną śmiertelnych zaczadzeń, dlatego konieczne jest stosowanie zabezpieczeń przewodów kominowych przed ptakami. Zabezpieczenia instalowane przez użytkowników przewodów kominowych bardzo często wykonane są w sposób niezgodny z przepisami [5, 6, 11, 12], np. zawężają przekrój przewodu kominowego, są wykonane z niewłaściwych materiałów, nie zapewniają dostępu do przewodów kominowych w celu ich czyszczenia i kontroli lub powodują niebezpieczeństwo podczas wykonywania prac kominiarskich. Niejednokrotnie urządzenia zabezpieczające przed ptakami są nieprzyjazne środowisku i powodują okaleczenia zwierząt. Poniżej przedstawiono przykład prawidłowo wykonanego zabezpieczenia przewodów kominowych przed zwierzętami (fot. 1).
Fot. 2 Kominy nieprawidłowo zlokalizowane względem siebie
Rozmieszczenie kominów na dachu
Przy projektowaniu kominów należy również pamiętać o prawidłowym ich rozmieszczeniu na dachu budynku.
Nowo projektowane kominy powinny być tak rozmieszczone, aby ich sąsiadujące korony nie tworzyły wzajemnie dla siebie przeszkód (fot. 2). Kominy ponad dachem budynku powinny się kończyć na jednakowej wysokości. W przypadku gdy istnieje możliwość prowadzenia przewodów kominowych w środku budynku, zamiast w ścianie zewnętrznej, zaleca się z tego skorzystać. Komin będzie miał wtedy większą sprawność energetyczną.
Usytuowanie kanałów w środku budynku umożliwia odzysk części ciepła odprowadzanego przewodem kominowym wraz ze spalinami. Jest to wynikiem konwekcji ciepła przez ściany kominowe do wnętrza budynku. Powinno się unikać wykonywania kominów w koszu dachu. Należy pamiętać również o wykonaniu komunikacji umożliwiającej przemieszczanie się osób w celu wykonywania czynności związanych konserwacją i inspekcją przewodów kominowych.
Usytuowanie kominów na dachu ma duży wpływ na estetykę obiektu. Kominy należy projektować zgodnie z obowiązującymi zasadami architektonicznymi, np. kominy w dworku powinny być usytuowane blisko kalenicy i symetrycznie względem osi, natomiast w domu o urozmaiconym planie mogą być rozmieszczone swobodniej. Nieestetycznie wygląda, gdy jeden komin zaczyna się nad okapem, a drugi tuż przy kalenicy. Poza tym należy unikać lokalizacji komina w koszu, gdyż utrudnia to wykonanie obróbki odpowiedzialnej za spływ wody [15].
Podsumowanie
W artykule przedstawiono podstawowe informacje na temat wykonania przewodów kominowych ponad dachem. W praktyce bardzo często występują problemy związane z eksploatacją przewodów kominowych (niezależnie od technologii ich wykonania), spowodowane złym wykonaniem komina w końcowej jego części. Problemy te nie tylko skutkują nieprawidłową pracą urządzeń grzewczo-wentylacyjnych, ale mogą powodować również niebezpieczeństwo powstania pożaru czy ulatnianie się tlenku węgla w budynku. Zakończenie przewodów kominowych ponad dachem budynku ma bezpośredni wpływ na poprawę bezpieczeństwa obiektu budowlanego, jego sprawność energetyczną i prawidłową pracę urządzeń grzewczo-wentylacyjnych.
mgr inż. Krzysztof Drożdżol
mistrz kominiarski
Literatura
1. W. Anigacz, K. Drożdżol, Urządzenie do zabezpieczania zwłaszcza przewodów kominowych, zgłoszenie patentowe P. 391221.
2. W. Anigacz, K. Drożdżol, Dobór wysokości kominów przemysłowych, kwartalnik „Kominiarz Polski” nr 3/2010.
3. K. Drożdżol, Problemy eksploatacyjne przewodów kominowych, Forum Wentylacja 2013, Salon Klimatyzacja 2013, materiały seminaryjne SWP.
4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz.U. z 1999 r. Nr 74, poz. 836).
5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627).
6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719).
8. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414).
9. PN-B-03430:1983 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
10. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
11. PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.
12. PN-EN 1443:2005 Kominy – wymagania ogólne.
13. R. Kania, Technika kominowa, cz. 1 i cz. 2, materiały firmy Schiedel.
14. Z. Tałach, J. Budzynowski, T. Kurpiel, Systemy kominowe i wentylacyjne w budownictwie komunalnym przepisy krajowe – akty normatywne, KKP Stowarzyszenie Zawodowe, Oddział w Krakowie, Kraków 2008.
15. http://www.instsani.webd.pl/.
16. http://www.muratordom.pl/.
