Sygnalizatory pożarowe – co warto o nich wiedzieć?

Sygnalizatory pożarowe – przepisy, normy

Pożar jest jednym ze zjawisk, które niosą ze sobą wyjątkowe niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzkiego, a także mienia zgromadzonego w danej przestrzeni. W celu ograniczenia potencjalnych szkód, które może spowodować, w obiektach takich jak np. budynki handlowe, budynki wystawowe, teatry, kina, szpitale, domy opieki społecznej, stacje metra itp. istnieje obowiązek stosowania systemu sygnalizacji pożarowej (SSP). Listę obiektów, gdzie należy stosować SSP znaleźć można w: Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719). Instalacja SSP składa się z wielu grup elementów (np. czujki dymu, centrale sygnalizacji pożarowej, pożarowe urządzenia alarmowe, ręczne ostrzegacze pożarowe, dźwiękowe systemy ostrzegawcze)  które pozwalają wykryć pożar i ostrzec o jego pojawieniu się osoby znajdujące się w niebezpieczeństwie. Wymagania dotyczące urządzeń wchodzących w skład SSP definiują normy serii PN-EN 54 Systemy sygnalizacji pożarowej. Jedną z grup wchodzących w skład SSP są urządzenia umożliwiające generowanie sygnałów akustycznych (PN-EN 54-3) oraz optycznych (PN-EN 54-23).

Podział sygnalizatorów pożarowych

Sygnalizatory najogólniej można podzielić na adresowalne oraz konwencjonalne. Kolejny podział obejmuje rodzaj środowiska pracy tj. wewnętrzne (Typ A) oraz zewnętrzne (Typ B). Urządzenia przeznaczone do pracy na zewnątrz muszą spełnić bardziej rygorystyczne wymagania (szerszy zakres temperatur pracy czy wyższy stopień ochrony zapewniany przez obudowę) niż sygnalizatory stosowane wewnątrz. Dodatkowo obudowa sygnalizatora zewnętrznego musi być odporna na promieniowanie ultrafioletowe. Ze względu na sposób alarmowania sygnalizatory można podzielić na:

• akustyczne,
• akustyczne (głosowe) z komunikatem słownym,
• optyczne,
• akustyczno-optyczne.

Każda z wyżej wymienionych grup sprawdza się w określonych warunkach.

Sygnalizatory pożarowe akustyczne

Sygnalizacja akustyczna jest podstawową formą alarmowania osób znajdujących się w zagrożeniu. Do generowania sygnału alarmowego wykorzystywane są przeważnie przetworniki piezoceramiczne lub głośniki. Sygnalizatory akustyczne generują znaczne natężenie dźwięku co pozwala skutecznie przyciągnąć uwagę osób znajdujących się w pobliżu. Zgodnie z zapisami znajdującymi się w normie PN-EN 54-3 oraz specyfikacji technicznej PKN-CEN/TS 54-14 natężenie generowanego dźwięku powinno być na poziomie co najmniej 65 dB(A) lub powinno przekraczać o 10 dB(A) szumy tła trwające dłużej niż 30 s. Popularne sygnalizatory akustyczne typu SA-K5, SA-K6, SA-K7 czy SA-K5N umożliwiają generowanie dźwięku na poziomie >100 dB@1m.

Rys. 1. Przykład sygnalizatora akustycznego typu SA-K5

Sygnalizatory SA-K5N mogą być synchronizowane co pozwala budować grupy urządzeń pracujących synchronicznie. Pozwala to uniknąć przesunięć jeśli chodzi o generowanie sygnału alarmowego w poszczególnych urządzeniach. Dodatkowo SA-K5N posiada wbudowany potencjometr do płynnej regulacji głośności. Sygnalizator ma również funkcję liniowego narastania głośności, która jest aktywowana odpowiednim mikroprzełącznikiem. Dzięki temu można uniknąć sytuacji, gdzie różnica pomiędzy generowanym przez sygnalizator natężeniem dźwięku jest bardzo duża w stosunku do tła (np. biblioteka).

Sygnalizatory pożarowe akustyczne (głosowe) z komunikatem słownym

Dzięki urządzeniom głosowym możliwe jest przekazanie precyzyjnego komunikatu, który pozwala skrócić czas reakcji potrzebny do wykonania przez odbiorcę określonego działania. Sygnalizatory głosowe muszą pracować zgodnie z sekwencją alarmową składającą się z (wg normy PN-EN 54-3): sygnału ostrzegawczego (2-10 s), ciszy (0,25-2 s), komunikatu oraz ciszy (0,25-5 s). Po zakończeniu sekwencji jest ona powtarzana ponownie. Taka struktura sekwencji pozwala przyciągnąć uwagę odbiorcy (sygnał ostrzegawczy) oraz przekazać jasną instrukcję postępowania (komunikat). Przykładem urządzenia, które spełnia powyższe wymogi jest sygnalizator SG-Pgw2.

Rys. 2. Przykład sygnalizatora akustycznego z komunikatem słownym typu SG-Pgw2

Wyżej opisane rozwiązanie staje się coraz popularniejsze. Sygnalizatory głosowe sprawdzą się wszędzie tam, gdzie nie jest wymagane stosowanie DSO, a w obiekcie przebywać mogą osoby nieprzeszkolone z zakresu ewakuacji i/lub porozumiewające się w różnych językach. Sygnalizator SG-Pgw2 daje możliwość rozgłaszania nawet do dziesięciu komunikatów, które mogą być odtwarzane w różnych językach. Treść komunikatu może zmieniać się dynamicznie w stosunku do warunków panujących w obiekcie. Urządzenie ma możliwość synchronizacji, co pozwala na budowanie sieci sygnalizatorów generujących sekwencję alarmową dokładnie w tym samym momencie. Jest to ważne w sytuacji, gdy sygnalizatory głosowe mogą na siebie oddziaływać akustycznie (np. montaż w bliskim sąsiedztwie). Fabrycznie w pamięci sygnalizatora znajdują się 3 komunikaty o różnych treściach, spośród których każdy jest generowany w trzech językach (polski, angielski, niemiecki). Dodatkowo producent na życzenie klienta jest w stanie dostarczyć pliki z nagraniami w języku ukraińskim. SG-Pgw2 ma potencjometr do regulacji płynnej głośności.

Sygnalizatory pożarowe optyczne

Uzupełnieniem sygnalizacji akustycznej jest sygnalizacja optyczna. Wszędzie tam, gdzie ze względu na specyfikę obiektu lub warunki pracy sygnalizacja akustyczna może być niewystarczająca należy stosować sygnalizację błyskową. Urządzenia optyczne nie powinny być stosowane samodzielnie, a jedynie jako uzupełnienie sygnalizacji akustycznej.

Rys. 3. Przykład sygnalizatora optycznego typu SO-Pd13

Sygnalizatory optyczne sprawdzą się w miejscach, gdzie panuje duże natężenie dźwięku ze względu na realizowane tam procesy (np. fabryki). Kolejnym dobrym przykładem są miejsca, w których osoby wykonujące określone czynności pracują w ochronnikach słuchu. Wszędzie tam oprócz bazowej sygnalizacji akustycznej powinien być emitowany alarmowy sygnał błyskowy. Dodatkowo w miejscach, gdzie więcej niż jeden sygnalizator jest widoczny z danego punktu należy stosować synchronizację. Sygnalizator SO-Pd13 umożliwia generowanie błyskowych sygnałów ostrzegawczych. Dodatkowo urządzenie występuje w wersji z modułem synchronizacji co umożliwia budowanie sieci sygnalizatorów pracujących synchronicznie.

Sygnalizatory pożarowe akustyczno-optyczne

Sygnalizatory akustyczno-optyczne stanowią połączenie wcześniej wspomnianych grup. Umożliwiają one alarmowanie przy pomocy sygnału akustycznego oraz błyskowego. Dzięki temu sygnał ostrzegawczy jest skuteczny w różnych warunkach. Przykładem sygnalizatora wewnętrznego jest sygnalizator SA-K7N. Urządzenie umożliwia generowanie sygnału alarmowego o znacznym natężeniu >100dB@1m, które może być płynnie regulowane przy pomocy wbudowanego potencjometru. Możliwe jest również budowanie sieci sygnalizatorów pracujących w sieci.

Rys. 4. Przykład sygnalizatora akustyczno-optycznego wewnętrznego typu SA-K7N

Rys. 5. Przykład sygnalizatora akustyczno-optycznego zewnętrznego typu SAOZ-Pk2

Zewnętrzny sygnalizator SAOZ-Pk2 generuje dźwięk o natężeniu >110dB@1m. Urządzenie ma możliwość jednostopniowej regulacji głośności (o ok. 6 dB) oraz może pracować w różnych trybach (obniżona głośność, obniżony obszar pokrycia). Sygnalizator pobiera stosunkowo niski prąd <100 mA, a przy odpowiednich ustawieniach pobór można ograniczyć do <50 mA. SAOZ-Pk2 umożliwia tworzenie sieci sygnalizatorów pracujących synchronicznie (również z SA-K5N oraz SA-K7N).

Sygnalizatory pożarowe – uwarunkowania prawne i wymagane dokumenty

Oprócz wyżej przytoczonych norm, sygnalizatory które mają być sprzedawane na polskim rynku muszą również spełniać wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania Dz.U. 2010 nr 85 poz. 553. Zarówno sygnalizatory akustyczne jak i optyczne muszą spełniać wymagania polskich norm tj. PN-EN 54-3 oraz PN-EN 54-23 co musi być potwierdzone stosownym dokumentem (np. Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych wydany przez CNBOP-PIB). Dodatkowo sygnalizatory muszą mieć oznaczenia i opisy w języku polskim. W wymaganiach szczegółowych dla sygnalizatorów optycznych określony został kolor obudowy oraz barwa generowanego światła – powinny być czerwone. Oprócz tego na obudowie powinien znaleźć się biały napis „POŻAR”.  Spełnienie wymagań przytoczonego rozporządzenia powinno być udokumentowane wydaniem Świadectwa Dopuszczenia na wyrób.

Ciągłość dostaw energii

W związku z obowiązującym stanem prawnym konieczne jest zapewnienie ciągłości dostaw energii do urządzeń wchodzących w skład SSP przez określony czas. Szczegółowy zapis można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami).

W celu zapewnienia dostaw energii elektrycznej przez wymagany czas konieczne jest stosowanie certyfikowanych zespołów kablowych tj. kabli, tras kablowych, systemów zamocowań oraz puszek instalacyjnych. W SSP najczęściej stosowane są przewody z podtrzymaniem funkcji typu HDGs PH90 oraz HTKSH PH90, które zapewniają ciągłość dostaw energii przez minimum 90 minut. Do łączenia kabli w instalacjach SSP służą ognioodporne puszki instalacyjne typu PIP produkcji W2.

Rys. 6. Przykład ognioodpornej puszki instalacyjnej typu PIP-1AN

Mają one wszelkie wymagane dokumenty, które potwierdzają ich skuteczność w warunkach pożaru. Puszki występują w różnych odmianach tj. PIP-1AN, PIP-2AN, PIP-3AN, PIP-5A oraz PIP-7A. Ich zadaniem jest zapewnienie ciągłości zasilania w warunkach pożaru. Puszki występują w wersjach:

• z bezpiecznikiem (PIP-1AN, PIP-2AN, PIP-3AN),
• rozgałęźna (PIP-1AN, PIP-2AN, PIP-3AN, PIP-5A),
• przelotowa (PIP-2AN, PIP-7A).

Poprzez puszki do instalacji podłączone mogą być urządzenia wchodzące w skład SSP np. sygnalizatory, klapy dymowe czy głośniki DSO (wersja z bezpiecznikiem). Dodatkowo możliwe jest łączenie przewodów o różnych przekrojach (wersja przelotowa) czy ich rozgałęzianie (wersja rozgałęźna).

Podsumowanie

Przepisy prawne w jasny sposób określają, które budynki mają być wyposażone w instalacje SSP. Zdrowie i życie ludzkie jest wartością nadrzędną. Dlatego też w projektach powinny być stosowane sprawdzone rozwiązania i urządzenia. Ważnym aspektem jest dobranie urządzeń, które są dostosowane do specyfiki obiektu i zagwarantują jak najwyższy poziom bezpieczeństwa osób znajdujących się na jego terenie. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń spełniających rygorystyczne normy np. wyżej opisane sygnalizatory akustyczne, głosowe, optyczne, akustyczno-optyczne czy puszki instalacyjne. Ich rola w całym systemie jest niezwykle istotna. To właśnie sygnalizatory pozwalają ostrzec osoby znajdujące się w niebezpieczeństwie o zagrożeniu. Firma W2 od przeszło 20 lat zajmuje się produkcją urządzeń sygnalizacyjnych do SSP. W swojej ofercie W2 ma wysokiej jakości sygnalizatory, które były nagradzane Złotymi Medalami MTP. Na każdy produkt udzielana jest 3-letnia gwarancja producenta. Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą: www.w2.com.pl

W2 Ul. Ceramiczna 1A 86-005 Kruszyn Krajeński biuro@w2.com.pl tel. 52-522-32-38 www.w2.com.pl