Świadectwa energetyczne

1. Jakie budynki będą wymagały, bądź wymagają,  sporządzania świadectw energetycznych  oraz kiedy takie certyfikaty powinny być wykonane zarówno dla budynków oddawanych do użytkowania, jak i budynków sprzedawanych z rynku wtórnego lub wynajmowanych.

2. Kto jest uprawniony do sporządzania takich certyfikatów. Na przykład inżynier budownictwa z uprawnieniami wykonawczymi konstrukcyjno-budowlanymi bez ograniczeń, jakie dodatkowe szkolenia oraz egzaminy powinien odbyć, aby uzyskać uprawnienia do sporządzania świadectw energetycznych.

W obecnie obowiązującym stanie prawnym od 1 stycznia 2009 r. każdy nowo wybudowany budynek oddawany do użytkowania oraz każdy budynek wprowadzany do obrotu, czyli np. wynajmowany lub sprzedawany na rynku wtórnym, musi posiadać świadectwo energetyczne – poza wyjątkami określonymi w art. 5 ust. 7 Prawa budowlanego (podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej, przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata, niemieszkalnych służących gospodarce rolnej, przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kWh/m²/rok, mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż cztery miesiące w roku, wolno stojących o powierzchni użytkowej poniżej 50 m²). Jest to dokument, który określa zużycie energii w danym budynku oraz pomaga określić koszty jego utrzymania. Prawo budowlane wskazuje pewną kategorię budynków, dla których w żadnym przypadku nie jest obowiązkowe sporządzanie świadectwa energetycznego.

Świadectwo charakterystyki energetycznej stanowi obligatoryjny załącznik do zawiadomienia o zakończeniu budowy bądź wniosku o pozwolenie na użytkowanie budynku. Co istotne, świadectwo charakterystyki energetycznej jest wymagane również w sytuacji, gdy w danym budynku w wyniku przebudowy lub remontu zmieni się jego charakterystyka energetyczna.Nie chodzi o każdy remont, tylko taki, który wpływa na zmianę charakterystyki energetycznej, np. jeśli nastąpi wymiana okna lub zmieni się instalacja dostarczająca ogrzewanie.

Certyfikaty charakterystyki energetycznej budynków powinny być zatem sporządzane dla wszystkich budynków, dla lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-
-użytkową, oddawanych do używania z wyjątkiem kategorii obiektów wskazanychwyżej, a także dla budynków sprzedawanych bądź wynajmowanych na rynku wtórnym. Zgodnie z art. 5 ust. 3 Prawa budowalnego dla budynku oddawanego do użytkowania oraz dla budynku, lokalu mieszkalnego, a także części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową w przypadkach, o których mowa w ust. 4, dokonuje się oceny charakterystyki energetycznej w formie świadectwa charakterystyki energetycznej zawierającego określenie wielkości energii w kWh/m²/rok niezbędnej do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku, a także wskazanie możliwych do realizacji robót budowlanych, mogących poprawić pod względem opłacalności ich charakterystykę energetyczną. Świadectwo charakterystyki energetycznej ważne jest 10 lat. W przypadku umów, na podstawie których następuje przeniesienie własności: budynku, lokalu mieszkalnego, z wyjątkiem przeniesienia własności lokalu na podstawie umowy zawartej między osobą, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu, a spółdzielnią mieszkaniową, lub będącej nieruchomością części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, albo zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zbywca przekazuje nabywcy odpowiednie świadectwo charakterystyki energetycznej; powstanie stosunku najmu budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową – wynajmujący udostępnia najemcy odpowiednie świadectwo charakterystyki energetycznej.

Uprawnionymi do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków są osoby wskazane w art. 5 ust. 8 ustawy – Prawo budowlane, zgodnie z którym świadectwa takie mogą wystawiać przede wszystkim osoby, które mają pełną zdolność do czynności prawnych, nie były karane za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe. Osoby te muszą ukończyć studia magisterskie lub inżynierskie oraz posiadać uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowalnej, architektonicznej lub instalacyjnej.Wykonywanie świadectw charakterystyki energetycznej na podstawie uprawnień budowlanych wiąże się z obowiązkiem objęcia tej działalności ubezpieczeniem OC. Jeżeli osoba chcąca wykonywać świadectwa nie posiada uprawnień budowlanych, musi odbyć szkolenie i złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu nie dotyczy jednak osób, które odbyły nie mniej niż roczne studia podyplomowe na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków.

Poza wymienionymi osobami także obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, może dokonywać oceny charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową i sporządzać świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową po uznaniu kwalifikacji nabytych w tych państwach, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Biorąc pod uwagę powyższe, inżynier budownictwa posiadający uprawnienia budowlane bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, zgodnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym, jest uprawniony do wydania świadectwa energetycznego, jeżeli spełnia on pozostałe przesłanki z art. 5 ust. 8 pkt 1 i 3 Prawa budowlanego, bez konieczności zdawania oddzielnych egzaminów czy też przechodzenia w tym celu szkoleń.

Przepisy prawa polskiego są zgodne z wymogami dotyczącymi obowiązku przygotowywania świadectw energetycznych i ich zakresu wprowadzonymi przez prawo unijne.Przepisy państwa członkowskiego mogą być bardziej restrykcyjne niż zapisy dyrektywy, a wynika to z faktu, iż ta kategoria źródła prawa UE wyznacza jedynie pewne minimum ustawodawcze. Decyzja co do rozszerzenia pewnych wymogów mających źródło w dyrektywie zależy indywidualnie od państw. Dyrektywa 2010/31/UE określa m.in. minimalne wymagania kierowane w stosunku do państw członkowskich UE w zakresie: wspólnych ram ogólnych dla metodologii obliczania zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków i modułów budynków; zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej wobec nowych budynków i nowych modułów budynków; zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej wobec podlegających poważniejszej renowacji budynków istniejących, modułów budynków oraz elementów budynków; wobec elementów budynków stanowiących część przegród zewnętrznych i mających istotny wpływ na charakterystykę energetyczną przegród zewnętrznych budynku, w sytuacji gdy elementy te są modernizowane lub wymieniane; oraz wobec systemów technicznych budynku, jeżeli są one instalowane, wymieniane lub modernizowane; krajowych planów mających na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii; certyfikacji energetycznej budynków lub modułów budynków; regularnych przeglądów systemów ogrzewania i klimatyzacji w budynkach oraz niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energetycznej i sprawozdań z przeglądu. Wątpliwości mogą natomiast budzić uregulowania dotyczące osób uprawnionych do wydawania świadectw charakterystyki energetycznej na gruncie wymagań dyrektywy zawartych w art. 17, który stanowi,iż państwa członkowskie zapewniają, aby wydawanie świadectw charakterystyki energetycznej budynków i przeglądy systemów ogrzewania i klimatyzacji były przeprowadzane w sposób niezależny przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów,niezależnie od tego czy prowadzą oni działalność na własny rachunek, czy też są zatrudnieni w instytucjach publicznych lub przedsiębiorstwach prywatnych. Przy akredytacji ekspertów uwzględnia się ich fachowość. Państwa członkowskie upubliczniają informacje na temat szkolenia i akredytacji, zapewniają również publiczną dostępność regularnie aktualizowanych list wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów albo regularnie aktualizowanych wykazów akredytowanych spółek oferujących usługi takich ekspertów.

Biorąc powyższe pod uwagę, można rozważyć, w jakim stopniu wymagania stawiane przez ustawę – Prawo budowlane w stosunku do osób mogących wydawać certyfikaty energetyczne zapewniają ich niezależność i na ile wpisują się one w przesłanie dyrektywy. Przepisy ustawy dotyczące osób uprawnionych do wydawania świadectw powinny być restrykcyjne i wykluczać z tego procesu osoby bezpośrednio zaangażowane w proces budowy, remontu czy wprowadzania w obieg danego budynku.Dyrektywa akcentuje bowiem niezależność eksperta sporządzającego świadectwo energetyczne. Bardzo prawdopodobny jest fakt, iż szykowana dość gruntowna nowelizacja Prawa budowlanego zmieni przepisy w taki sposób, aby w większym stopniu odpowiadały one powołanej dyrektywie. Do czasu jednak zmiany stanu prawnego należy stosować obecne zapisy ustawy, ponieważ dyrektywa unijna nie jest aktem bezpośrednio obowiązującym w państwie członkowskim i wymaga odpowiedniej implementacji do jego systemu prawnego.