Cz. II. Uprawnienia budowlane upoważniające do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku
Wymagania kwalifikacyjne w stosunku do osób upoważnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku określone zostały w art. 5 znowelizowanej ustawy – Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.). Zgodnie z art. 5 ust. 8 Prawa budowlanego świadectwo charakterystyki energetycznej może sporządzać osoba, która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
2) ukończyła co najmniej studia magisterskie, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym;
3) nie była karana za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;
4) posiada uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej albo odbyła szkolenie i złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
Powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie.
Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 11 ww. ustawy: za równorzędne z odbyciem szkolenia oraz złożeniem z wynikiem pozytywnym egzaminu, o którym mowa powyżej, uznaje się ukończenie, nie mniej niż rocznych, studiów podyplomowych na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków.
A zatem, aby posiadać upoważnienie do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku, należy posiadać co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie oraz spełnić jeden z podanych warunków, a mianowicie:
posiadać uprawnienia budowlane do projektowania (bez ograniczeń lub w ograniczonym zakresie) w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej lub
odbyć szkolenie i złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin przed właściwym ministrem lub
ukończyć, co najmniej roczne, studia podyplomowe na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków.
Z powyższego wynika, że w obecnym stanie prawnym posiadanie wykształcenia wyższego magisterskiego jest nieodzownym warunkiem posiadania upoważnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku. Natomiast poza odpowiednim wykształceniem należy spełnić jeszcze jeden z wymienionych powyżej warunków wyliczonych w pkt a)–c).
Wskazać jednocześnie należy, że PIIB, działając na rzecz swoich członków, wystąpiła do Olgierda Dziekońskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury, z propozycją zmiany ww. przepisów, tak aby prawo do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku uzyskały osoby posiadające uprawnienia do projektowania i tytuł inżyniera. Wyrażamy nadzieję, że powyższa inicjatywa uzyska akceptację ministerstwa i zostanie uwzględniona w najbliższej nowelizacji ustawy – Prawo budowlane, tym bardziej że zmiana taka została uwzględniona w projekcie z dnia 21 listopada 2008 r. i zaakceptowana dnia 17 marca 2009 r. przez Radę Ministrów.
Należy ponadto zauważyć, że zgodnie z art. 5 ust. 13 ustawy – Prawo budowlane: Obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, może dokonywać oceny energetycznej budynku albo lokalu mieszkalnego i sporządzać świadectwo charakterystyki energetycznej budynku albo lokalu mieszkalnego po uznaniu kwalifikacji nabytych w tych państwach, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz.U. Nr 87, poz. 954 z późn. zm.).
Przywołana w art. 5 ust. 13 ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich UE kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych utraciła moc z dniem 1 maja 2008 r. i zastąpiona została przepisami nowej ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE (Dz.U. Nr 63, poz. 394).
.jpg)
Osobami posiadającymi uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej, o których mowa w art. 5 ust. 8 pkt 4 w rozumieniu obowiązującej obecnie ustawy – Prawo budowlane, są osoby, które począwszy od 1928 r. uzyskały odpowiednie uprawnienia budowlane lub stwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w zakresie projektowania w budownictwie, jak niżej:
I. W latach 1928–1961 uprawnienia budowlane nadawane były na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (Dz.U. z 1939 r. Nr 34, poz. 216). Uprawnienia budowlane nadawane były do kierowania robotami budowlanymi lub do projektowania w specjalnościach:
– architektonicznej,
– konstrukcyjno-budowlanej,
– instalacyjnych.
Wszystkie uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi i do projektowania nadane na podstawie przepisów art. 361–364 ww. rozporządzenia, wydane osobom, które posiadają obecnie wykształcenie wyższe magisterskie, upoważniają do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku.
Wszystkie uprawnienia budowlane do kierowania robotami budowlanymi i do projektowania nadane na podstawie przepisów art. 361–364 ww. rozporządzenia, wydane osobom, które posiadają obecnie wykształcenie wyższe magisterskie, upoważniają do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku.
II. W latach 1961–1975 uprawnienia budowlane nadawane były na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 7, poz. 46 z późn. zm.):
a) w budownictwie powszechnym na podstawie przepisów:
– rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury z dnia 10 września 1962 r. w sprawie kwalifikacji fachowych osób wykonujących funkcje techniczne w budownictwie powszechnym (Dz.U. Nr 53, poz. 266) w specjalności:
– architektonicznej,
– konstrukcyjno-inżynieryjnej,
– instalacji i urządzeń sanitarnych,
instalacji i urządzeń elektrycznych
jako uprawnienia do projektowania lub do kierowania robotami budowlanymi.
Uprawnienia do projektowania uzyskane na podstawie przepisów ww. rozporządzenia przez osoby z wykształceniem wyższym magisterskim w każdej ze wskazanych specjalności upoważniają do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku;
b) w budownictwie specjalnym na podstawie przepisów:
– zarządzenia Ministra Komunikacji z dnia 1 grudnia 1964 r. w sprawie uprawnień budowlanych w budownictwie specjalnym w zakresie komunikacji (Dz.Bud. Nr 7, poz. 24) w specjalnościach:
– linii kolejowych, węzłów i stacji,
– mostów,
– dróg,
– urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego i łączności kolejowej,
– elektryfikacji kolejowych;
– zarządzenia Prezesa Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej i Ministrów Żeglugi oraz Rolnictwa z dnia 1 września 1964 r. w sprawie uprawnień budowlanych w budownictwie specjalnym w zakresie gospodarki wodnej, żeglugi i rolnictwa (Dz.Bud. Nr 17, poz. 55) w specjalnościach:
– inżynierii wodnej,
– inżynierii sanitarnej,
– melioracji wodnych.
Uprawnienia uzyskane na podstawie przepisów ww. zarządzeń nie spełniają wymogu określonego w art. 5 ust. 8 pkt 4 dotyczącego konieczności posiadania uprawnień budowlanych do projektowania w specjalności: architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej. A zatem uprawnienia uzyskane na podstawie przepisów z zakresu budownictwa specjalnego nie upoważniają do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków.
III. W latach 1975–1994, na podstawie ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 8, poz. 46 z późn. zm.), wydawane były stwierdzenia posiadania przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w następujących specjalnościach:
– architektonicznej;
– konstrukcyjno-budowlanej – obejmującej budynki oraz inne budowle nie wymienione w specjalności konstrukcyjno-inżynieryjnej oraz wodno-melioracyjnej;
– konstrukcyjno-inżynieryjnej w zakresie:
– linii, węzłów i stacji kolejowych – obejmującej także perony, rampy oraz typowe przepusty i mosty,
– dróg i nawierzchni lotniskowych – obejmującej również typowe przepusty i mosty,
– mostów – obejmującej również wiadukty, przepusty, tunele, estakady, nadziemne i podziemne przejścia komunikacyjne oraz nieskomplikowane odcinki dróg, stanowiące dojazdy do tych budowli,
– budowli hydrotechnicznych – obejmującej również ujęcia wód oraz budowle basenów wodnych i zbiorników wodnych przemysłowych;
– instalacyjno-inżynieryjnej w zakresie:
– sieci sanitarnych – obejmującej sieci wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe i cieplne uzbrojenia terenu,
– instalacji sanitarnych – obejmującej instalacje wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne i klimatyzacyjno-wentylacyjne,
– ochrony środowiska – obejmującej instalacje i urządzenia służące do ochrony przed zanieczyszczeniem wód, gleby i powietrza atmosferycznego, łącznie ze związanymi z nimi konstrukcjami wsporczymi,
– sieci i instalacji elektrycznych – obejmującej instalacje elektryczne, napowietrzne i kablowe linie energetyczne, stacje i urządzenia elektroenergetyczne,
– urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego,
– elektryfikacji linii kolejowych,
– lotniczych urządzeń naziemnych;
– wodno-melioracyjnej – obejmującej również ujęcia wód.
Odpowiednikiem specjalności wymienionych w art. 5 ust. 8 pkt 4 obecnego Prawa budowlanego są jedynie specjalności:
Odpowiednikiem specjalności wymienionych w art. 5 ust. 8 pkt 4 obecnego Prawa budowlanego są jedynie specjalności:
– architektoniczna,
– konstrukcyjno-budowlana,
– instalacyjno-inżynieryjna w zakresie:
– sieci sanitarnych – obejmująca sieci wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe i cieplne uzbrojenia terenu,
– instalacji sanitarnych – obejmująca instalacje wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne i klimatyzacyjno-wentylacyjne,
– sieci i instalacji elektrycznych – obejmująca instalacje elektryczne, napowietrzne i kablowe linie energetyczne, stacje i urządzenia elektroenergetyczne.
Wymagania w zakresie przygotowania zawodowego do pełnienia:
Wymagania w zakresie przygotowania zawodowego do pełnienia:
– samodzielnej funkcji projektanta określał § 2 ww. rozporządzenia z 1975 r.,
– samodzielnych funkcji technicznych obejmujących kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie techniczne budowy i robót określał § 5 tego rozporządzenia.
Biorąc pod uwagę zakres uprawnień budowlanych do projektowania wydanych na podstawie § 5 i 6 ww. rozporządzenia, Krajowa Komisja Kwalifikacyjna dnia 30 stycznia 2009 r. zajęła stanowisko dotyczące wykładni § 6 rozporządzenia MGTiOŚ z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 8, poz. 46 z późn. zm.) w związku z upoważnieniem do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku, w brzmieniu podanym niżej:
Krajowa Komisja Kwalifikacyjna wyjaśnia, że zapisy zawarte w decyzjach o stwierdzeniu posiadania przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie – wydanych w latach 1975–1994, na podstawie § 5 ww. rozporządzenia w związku z § 6, które po zmianach wprowadzonych przepisami z 1991 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 299) określają, że:
osoby z wyższym wykształceniem technicznym, posiadające przygotowanie zawodowe wymagane do pełnienia funkcji obejmujących kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie techniczne budowy i robót, są uprawnione również do sporządzania projektów w budownictwie jednorodzinnym, zagrodowym oraz innych budynków o kubaturze do 1000 m3 w zakresie objętym specjalnością techniczno-budowlaną, w której mogą kierować budową lub robotami;
osoby posiadające przygotowanie zawodowe wymagane do pełnienia funkcji obejmujących kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie techniczne budowy lub robót w specjalności konstrukcyjno-budowlanej są uprawnione również do sporządzania projektów w zakresie rozwiązań architektonicznych budynków inwestorskich i gospodarczych, adaptacji projektów powtarzalnych innych budynków oraz sporządzania planów zagospodarowania działki związanych z realizacją tych budynków;
osoby ze średnim wykształceniem technicznym, posiadające przygotowanie zawodowe wymagane do pełnienia funkcji obejmujących kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie techniczne budowy i robót w zakresie instalacji sanitarnych i elektrycznych, są uprawnione w budownictwie jednorodzinnym, zagrodowym oraz innych budynkach o kubaturze do 1000 m3 również do sporządzania odpowiednio projektów instalacji sanitarnych lub elektrycznych
w rozumieniu art. 5 ust. 8 pkt 4 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) należy uznać jako odpowiednik uprawnień budowlanych do projektowania w ograniczonym zakresie nadawanych w trybie art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane.
Posiadanie wskazanych uprawnień budowlanych nie zwalnia z obowiązku spełnienia pozostałych warunków określonych w art. 5 ust. 8 ustawy – Prawo budowlane, w tym obowiązku legitymowania się wykształceniem wyższym magisterskim, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym.
Szklany dach budynku Energon w Ulm dostarcza wystarczającą ilość światła dziennego
do leżących wewnątrz pomieszczeń, minimalizując wykorzystanie sztucznego oświetlenia; fot. www.energon-ulm.de
do leżących wewnątrz pomieszczeń, minimalizując wykorzystanie sztucznego oświetlenia; fot. www.energon-ulm.de
Uprawnienia „zakładowe”
Zgodnie z § 13 ust. 3 rozporządzenia z 1975 r. stwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji nie wymienionych w określonych specjalnościach techniczno-budowlanych dokonywały zakłady pracy zatrudniające osoby podejmujące się pełnienia tych funkcji, tzw. uprawnienia zakładowe.
Przedmiotowe uprawnienia nie upoważniają do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków, gdyż dotyczą innych specjalności niż wymienione w art. 5 ust. 8 pkt 4 Prawa budowlanego.
IV. Od 1995 r. – do chwili obecnej uprawnienia budowlane nadawane są na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) oraz na podstawie aktów wykonawczych do przedmiotowej ustawy, które obowiązywały kolejno jako:
1) rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. z 1995 r. Nr 8, poz. 38 z późn. zm.);
2) rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 96, poz. 817);
3) obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 z poźn. zm.).
Ponadto od 1995 r. do 30 maja 2004 r. obowiązywały trzy akty prawne, które obok rozporządzenia wskazanego w pkt 1 stanowiły podstawę do nadawania uprawnień budowlanych:
– w budownictwie telekomunikacyjnym – rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 10 października 1995 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie telekomunikacyjnym (Dz.U. Nr 120, poz. 581 z późn. zm.);
– w dziedzinie transportu kolejowego – rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w dziedzinie transportu kolejowego (Dz.U. z 1997 r. Nr 4, poz. 23 z późn. zm.);
– wykonywanych z użyciem materiałów wybuchowych – rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 11 lipca 2001 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wykonywanych z użyciem materiałów wybuchowych (Dz.U. Nr 92, poz. 1026 z poźn. zm.).
Od 31 maja 2004 r. ww. specjalności zostały włączone do przepisów ustawy – Prawo budowlane oraz do przepisów rozporządzenia z 2005 r. (wskazanego w pkt 2).
W wyniku powyższego obecnie uprawnienia budowlane wydawane są na podstawie przepisów rozporządzenia z 2006 r. (wskazanego w pkt 3) w specjalnościach:
– architektonicznej;
– konstrukcyjno-budowlanej;
– drogowej;
– mostowej;
– kolejowej;
– wyburzeniowej;
– telekomunikacyjnej;
– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych.
Uprawnieniami budowlanymi, o których mowa w art. 5 ust. 8 pkt 4, są uprawnienia do projektowania bez ograniczeń lub w ograniczonym zakresie wyłącznie w specjalności:
– architektonicznej;
– konstrukcyjno-budowlanej;
– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
– instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych.
Rejestry osób upoważnionych do sporządzania świadectw
Osoby upoważnione do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków z racji:
– zdania egzaminu, o którym mowa w art. 5 ust. 9 Prawa budowlanego,
– ukończenia studiów podyplomowych, o których mowa w art. 5 ust. 11 Prawa budowlanego,
podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez właściwego ministra, czyli obecnie Ministra Infrastruktury. Rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej i zawiera następujące dane:
– numer wpisu;
– numer uprawnienia;
– datę wpisu;
– imię i nazwisko;
– datę i miejsce urodzenia;
– adres do korespondencji;
– numer telefonu i faksu.
Osoby upoważnione do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków z racji posiadanych uprawnień budowlanych nie podlegają wpisowi na żadną listę, ponieważ upoważnienie do sporządzania świadectw charakterystyki wynika z mocy prawa.
Podsumowanie
1. Osoby sporządzające w projekcie budowlanym charakterystykę energetyczną budynku wykonują samodzielną funkcję techniczną w budownictwie w rozumieniu ustawy – Prawo budowlane – muszą więc posiadać odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania i być członkami odpowiedniej izby samorządu zawodowego.
2. Osoby sporządzające świadectwa charakterystyki energetycznej nie wykonują samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, nie muszą więc być członkami samorządu zawodowego. Muszą jednak spełniać wymagania określone w art. 5 ust. 8 pkt 4.
Osobom posiadającym odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania prawo do opracowywania świadectw charakterystyki energetycznej budynków przysługuje z mocy prawa i nie podlegają one obowiązkowi wpisu do rejestru.
Osobom posiadającym odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania prawo do opracowywania świadectw charakterystyki energetycznej budynków przysługuje z mocy prawa i nie podlegają one obowiązkowi wpisu do rejestru.
3. W stosunku do osób sporządzających audyt energetyczny lub audyt remontowy przepisy ustawowe nie określają wymagań posiadania kwalifikacji zawodowych określonych w ustawie – Prawo budowlane.
Joanna Smarż
Kazimierz Szulborski
Bronisław Wosiek
Krajowa Komisja Kwalifikacyjna
