Każdy nowy budynek, most, droga czy inna inwestycja infrastrukturalna jest wynikiem starannego planowania, projektowania i realizacji. Jednak przed rozpoczęciem jakiejkolwiek budowy istnieje niezmiernie ważny krok, który ma kluczowe znaczenie dla sukcesu całego przedsięwzięcia – rozpoznanie warunków geotechnicznych i wykonanie odpowiedniej dokumentacji geologiczno-inżynierskiej.
Podstawowym celem badań geotechnicznych i geologiczno-inżynierskich jest opis i parametryzacja warunków gruntowo-wodnych występujących w obszarze oddziaływania obiektu budowlanego. Podczas tych badań należy określić rodzaj gruntów, ich stan i parametry geotechniczne, a także układ i miąższość warstw geologicznych budujących podłoże oraz obecność i rodzaj wód gruntowych. Bardzo ważne jest zidentyfikowanie potencjalnych dynamicznych procesów geologicznych mogących zagrozić planowanej inwestycji, czy też zmienić własności podłoża. Wynikiem tych działań jest dokumentacja, która dla projektanta jest podstawą do:
- wyboru odpowiedniej konstrukcji;
- określenia bezpiecznego i ekonomicznego sposobu posadowienia budowli i ewentualnych metod wzmocnienia podłoża;
- zaprojektowania technologii robót ziemnych, odwodnień, umocnień ścian wykopów;
- oszacowania stateczności zboczy, skarp nasypów i wykopów;
- zabezpieczenia fundamentów i pomieszczeń podziemnych przed wodą gruntową;
- zabezpieczenia inwestycji przed skutkami niekorzystnych zjawisk, takich jak np. zmiany objętości gruntu (pęcznienie i skurcz, wzrost kryształów wtórnych), czy jego upłynnianie, powstawanie wysadzin, sufozji, procesów krasowych.
Fot. © bonb – stock.adobe.com
>>> Projektowanie fundamentów na gruntach zanieczyszczonych organicznie
>>> Kategorie i opinie geotechniczne oraz warunki geotechniczne posadowienia obiektów – przepisy
>>> Klasyfikacje i jakość gruntów wg norm ISO
Wyznaczenie kategorii geotechnicznej
W Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych [1] określono wymagania dotyczące zakresu prac koniecznych do realizacji inwestycji w zależności od spodziewanego jej wpływu na otoczenie oraz tzw. kategorii geotechnicznej. Dla określenia kategorii geotechnicznej konieczne jest ustalenie stopnia złożoności warunków gruntowych.
Wyróżniamy:
• proste warunki gruntowe, gdy podłoże jest jednorodne, niewarstwowane lub warstwy zalegają poziomo i gdy z dostępnych badań wynika, że:
– grunty niespoiste są średnio lub dobrze zagęszczone, a spoiste są co najmniej plastyczne, twardoplastyczne lub zwarte;
– zwierciadło wody gruntowej znajduje się poniżej poziomu posadowienia lub dna wykopów, lub można je łatwo obniżyć;
– nie występują grunty słabe (np. organiczne), nasypy niekontrolowane ani niekorzystne zjawiska geologiczne;
• złożone warunki gruntowe, gdy nie występują niekorzystne zjawiska geologiczne i spełniony jest co najmniej jeden z warunków:
– poniżej poziomu posadowienia obiektów występują grunty mineralne zróżnicowane co do rodzaju, miąższości i stanu;
– przypowierzchniowo występują grunty słabe (organiczne lub spoiste w stanie miękkoplastycznym) lub nasypy niekontrolowane;
– zwierciadło wody gruntowej występuje okresowo bądź stale w poziomie posadowienia (dna wykopów) lub powyżej, a odwodnienie jest trudne;
• skomplikowane warunki gruntowe, gdy spełniony jest co najmniej jeden z warunków:
– projektowany obiekt zlokalizowany jest na obszarze występowania niekorzystnych zjawisk geologicznych, takich jak kras, osuwiska, sufozja, deformacje glacitektoniczne, nieciągłości, kurzawki; na obszarach szkód górniczych; w dolinach i deltach rzek; na obszarach morskich;
– gdy w podłożu występują grunty pęczniejące, tiksotropowe lub zapadowe.
W dalszej części artykułu:
Kto określa warunki gruntowe?
Kategorie geotechniczne
Słowniczek pojęć geotechnicznych
ZAKRES BADAŃ PODŁOŻA W ZALEŻNOŚCI OD KATEGORII GEOTECHNICZNEJ
RODZAJE DOKUMENTACJI PODŁOŻA
Opinia Geotechniczna (OG)
Dokumentacja Badań Podłoża Gruntowego (DBPG)
Projekt Geotechniczny (PG)
Dokumentacja Geologiczno-Inżynierska (DGI)
Cały artykuł dostępny jest w numerze 2/2024 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”
Literatura
1. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz.U. z 2012 r. poz. 463).
dr inż. Iwona Dudko
Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa, Katedra Geotechniki i Dróg
