Renowacja energetyczna zasobów budowlanych w Polsce

Renowacja energetyczna istniejących zasobów budowlanych realizowana jest w Polsce z różną intensywnością od lat 90. [1]. Główną przyczyną podjęcia pierwszych działań legislacyjnych mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynków była konieczność obniżenia kosztów utrzymania, w których istotną pozycję stanowiła – zaś w niektórych przypadkach nadal stanowi – energia na potrzeby ogrzewania. Dlatego też najważniejszymi parametrami oceny każdego przedsięwzięcia termomodernizacyjnego były i są obniżenie zapotrzebowania na ciepło oraz opłacalność inwestycji.

Niezwykle istotny jest fakt, że sformalizowany w roku 1998 system audytingu energetycznego w Polsce [2] obejmuje jedynie strumienie energii na potrzeby ogrzewania (pokrycie strat ciepła przez przenikanie i na wentylację) oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Wynika to zarówno ze wskaźników ilościowych (dominująca liczba budynków nie ma systemów mechanicznego chłodzenia), jak i jakościowych (brak wymagań dotyczących komfortu cieplnego w okresie lata). Było to zgodne z popularnym jeszcze nie tak dawno trendem dążenia do pasywności budynków, rozumianej jako drastyczne obniżenie zapotrzebowania na energię użytkową, bilansowaną jedynie dla sezonu grzewczego [3]. Jednym z czynników powodujących konieczność weryfikacji takiego podejścia są obserwowane zmiany klimatu, w tym coraz bardziej upalne lata i długookresowe fale gorąca [4].

>>> Budownictwo zrównoważone a zmiany klimatu

>>> Rola systemów automatyki budynkowej w kontekście zrównoważonego budownictwa jednorodzinnego

>>> Budynki blisko zeroenergetyczne – zastosowanie pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych

>>> Jak tańszym kosztem osiągnąć niski wskaźnik energii pierwotnej?

Pomimo że system audytingu energetycznego, będący głównym motorem renowacji energetycznej, obowiązuje w Polsce od 25 lat, jego aktualna forma [5] (w zakresie przepisów prawnych) niewiele różni się od wersji pierwotnej [6]. Najważniejsze zmiany formalne, jakie nastąpiły w tym okresie, dotyczyły metod wyznaczania zapotrzebowania na energię oraz metod oceny efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia. Natomiast rozwój technologii budowlanych, systemów technicznego utrzymania budynków i alternatywnych źródeł zasilania spowodował obecnie konieczność uwzględnienia wielu niestandardowych działań modernizacyjnych. Aktualnym przykładem takiego ulepszenia jest zmiana źródła zasilania na pompę ciepła w połączeniu z zastosowaniem fotowoltaiki (PV).

Głównym czynnikiem determinującym szersze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) w aplikacjach budynkowych są przepisy, takie jak dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) [7], czy też dokumenty wynikające z planu działania Europejski Zielony Ład [8], czyli m.in. pakiet nowych i zaktualizowanych przepisów pod nazwą „Fit for 55”, umożliwiających zrealizowanie celów klimatycznych na 2050 r. [9]. Wspomniane oraz ewentualne przyszłe przepisy spowodują niewątpliwie, iż nastąpi istotna zmiana w modernizacji zasobów budowlanych polegająca na przejściu od termomodernizacji płytkiej (uwarunkowanej ekonomicznie) do głębokiej (uwarunkowanej energetycznie). Lokalne źródła ciepła bazujące na spalaniu paliw kopalnych zostaną natomiast zastąpione źródłami zero- lub niemal zeroemisyjnymi, zasilanymi w dużym stopniu energią odnawialną produkowaną na miejscu.

W dalszej części artykułu:

Renowacja energetyczna zasobów budowlanych – podstawowe definicje

Budynek niemal zeroenergetyczny

Budynek zeroenergetyczny

Budynek zeroemisyjny

Budynek zeroemisyjny z uwzględnieniem śladu węglowego wbudowanego

Modernizacja obudowy budynku

Elementy pełne

Elementy transparentne

Modernizacja instalacji budowlanych

Systemy wentylacji

Systemy zasilania w ciepło na potrzeby ogrzewania, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody użytkowej

Zarządzanie energią i OZE

Cały artykuł dostępny jest w numerze 10/2023 miesięcznika „Inżynier Budownictwa”.

dr hab. inż. Dariusz Heim, prof. PŁ
Politechnika Łódzka, Katedra Inżynierii Środowiska; prezes Zrzeszenia Audytorów Energetycznych

Literatura
1. M. Robakiewicz, Audyty energetyczne – zastosowanie, wymagania, metody wykonania, Polcen, Warszawa 2022.
2. Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz.U. z 1998 r. nr 162 poz. 1121 ze zm.).
3. D. Heim, Charakterystyka regulacji, które będą miały wpływ na rynek materiałów izolacyjnych, „Izolacje” nr 4/2015, s. 18–24.
4. P. Narowski, TLM2000 – Typowe lata meteorologiczne dla Polski wyznaczone na podstawie danych meteorologicznych i klimatycznych z lat
2001–2020, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” nr 9/2022, s. 7–20.
5. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 grudnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2816).

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 kwietnia 1999 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego oraz algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a także wzorów kart audytu energetycznego (Dz.U. z 1999 r. nr 46 poz. 459 ze zm.).
7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.U. L 153 z 18.06.2010 r., s. 13–35).
8. Komisja Europejska, Komunikat Komisji: Europejski Zielony Ład, Bruksela, 11.12.2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52019DC0640&from=EN (dostęp: 8.09.2023).
9. Rada Europejska, Rada UE, Gotowi na 55, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/green-deal/fit-for-55-the-eu-plan-for-a-green-transition/ (dostęp: 7.09.2023).

>>> Produkty budowlane

>>> Systemy techniczne a efektywność energetyczna budynków

>>> Standard nZEB w polskich realiach